Το Καστελλόριζο δεν είναι μακριά...

Λιμάνι του Καστελλόριζου, δεκαετία 20;

«Τούρκοι αιχμάλωτοι στην Μεγίστη»,το 1916 σύμφωνα με τον στρατιωτικό ανταποκριτή του γαλλικού στρατού.

Υδρόπλανα στο Λιμάνι Καστελλόριζου,1931;

«Είσοδος σε ελληνορθοδοξη εκκλησία του Καστελλόριζου» σύμφωνα με τους Ιταλούς γεωγράφους, δεκαετία του 30;

Το Καστελόριζο, σε τρίπτυχη ταχυδρομική κάρτα ταχυδρομημένη το 1934 επί ιταλοκρατίας.

Το λιμάνι της Μεγίστης την δεκαετία του ΄30!

Το Καστελλόριζο την δεκαετία του 30 από ψηλά.Τον Μάρτιο του 1913, οι Καστελλοριζιοί επαναστάτησαν και εκδίωξαν τη τουρκική φρουρά του νησιού κηρύσσοντας την πολυπόθητη ένωση με την Ελλάδα, η οποία ωστόσο δεν έγινε αποδεκτή. Η Μεγίστη για δύο χρόνια αυτοδιοικείται με την έμμεση υποστήριξη του ελληνικού κράτους, ενώ σε συνέλευση των Μεγάλων Δυνάμεων στο Λονδίνο στις αρχές του 1914 αποφασίστηκε η επιστροφή του Καστελλόριζου στην Τουρκία [από κοινού με την Ίμβρο και την Τένεδο]. Αργότερα, με την έναρξη του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου, η Γαλλία, επιδιώκοντας να καταστήσει το νησί ναυτική βάση, το κατέλαβε στις 28 Δεκεμβρίου του 1915

Φωτογραφία  από τους Λειψούς, που  έχει καταγραφεί λάθος από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, ως Καστελλόριζο. Η λεζάντα τους παρατίθεται εδώ- Castellorizo where French forces landed 80 miles southwest of Adalia [Antalya] which is southwest of Asia Minor: [press photograph] / [Agence Rol] 1916 Subject Castellorizo (Greece; island)

Από το ιταλοκρατούμενο Καστελλόριζο, δεκαετία ΄30; Η Caserma (Casa di Arme), έργο των Ιταλών κατακτητών, περίπου 1926-1929. 

Στα μέσα του 19ου αιώνα οργανώθηκαν τα ναυπηγεία στο Μαντράκι της Μεγίστης και πλοία του νησιού ταξίδευαν σε όλη την Μεσόγειο και όχι μόνο. Οι πλοιοκτήτες οικοδόμησαν τα αρχοντικά σπίτια του Κάβου. Μετά ακολούθησαν οι καραβοκυραίοι, οι έμποροι,οι ναυτικοί, οι ψαράδες κά. 

                             Το λιμάνι της Μεγίστης την δεκαετία του ΄20!

Φωτογραφία από την επίσκεψη του ιταλικού βασιλικού ζευγαριού στην Μεγίστη, Μάιος 1929. Ο Vittorio Emmanuelle με την σύζυγο του βρίσκεται στα Δωδεκανησα και επισκέπτεται το Καστελλόριζο. Οι κάτοικοι του νησιού δεν ήθελαν να πατήσει το χώμα τους.Του έστρωσαν χαλιά που νόμιζε ότι ήταν τιμητικά....[σχόλιο Α.Μιαούλη]. Από την εποχή των Ιωαννιτών και μετά η Μεγίστη αλλάζει το όνομά της με την λέξη Καστελλόριζο, από παραφθορά του Καστελ-Ρόσο, επειδή οι ψηλοί βράχοι που ορθώνεται το κάστρο είναι κατακόκκινοι. Ωστόσο ο Ι.Χατζηφώτης, στο βιβλίο του «Ο Λαϊκός Πολιτισμός του Καστελλορίζου» [1982] για την ετυμολογία του νησιού, αναφέρει πως το δεύτερο συνθετικό του Καστελλορίζου προέρχεται από τη δωδεκανησιακή λέξη «ριζοβούνι»,καθώς όλα τα σπίτια χτίστηκαν στους πρόποδες, δηλαδή στις ρίζες του βουνού.

Το Castelrosso, λεπτομέρεια από τα σπίτια στον οικισμό της Μεγίστης, δεκαετία του 30. Από την ιταλική γεωγραφική υπηρεσία

Απο τον οικισμό του Καστελλόριζου, δεκαετία ΄30;

Το Καστελλόριζο της δεκαετίας του 20; Φωτογραφία του Ardito Desio

Dolmen στο ορεινό Καστελλόριζο σε φωτογραφία[δεκαετία 20;] του Ιταλού γεωλόγου και εξερευνητή Ardito Desio. Γενικά τα dolmen θεωρούνται μεγαλιθικά  μνημεία, αποτελούνται από δύο ή περισσότερα κάθετα μενίρ, που στηρίζουν μία επίπεδη λίθινη πλάκα και σχηματίζουν τείχους ενός νεκρικού θαλάμου. Μερικά χρονολογούνται από τη Νεολιθική περίοδο (4000-3000 π.Χ.). Το του Καστελλόριζου dolmen είναι μετά βεβαιότητας καρστικό, μοιάζει με προιστορική κατοικία όμως τίποτα δεν έχει επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα.

Το ιταλοκρατούμενο Καστελλόριζο την δεκαετία '30 ή ορθότερα Μεγίστη από το όνομα του ομηρικού οικιστή Μεγιστέα. Δεν ήταν ο πρώτος οικιστής καθώς η κατοίκηση του νησιού πάει πίσω στα βάθη των αιώνων. Όμως μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι ήταν ο πρώτος γνωστός κάτοικος του νησιού. Η Μεγίστη έλαβε μέρος στην εκστρατεία της Τροίας μαζί με τ’ άλλα Δωδεκάνησα και ως σύμμαχος των Αθηναίων τους βοήθησε στους αγώνες εναντίον των Περσών.Κατοικήθηκε από τα πανάρχαια χρόνια όχι μόνο της νεολιθικής και μεσομινωϊκής εποχής. Στη συνέχεια, αποικήθηκε από τους Δωριείς.Οι Τούρκοι την λένε Κας, «δανείστηκαν» τη λέξη από τα πρώτα γράμματα του ονόματος του Καστελλόριζου.Αποτελεί τον ύστατο εθνικό προμαχώνα και στέκει στο ανοιχτό στόμιο του κόλπου της Αντιφύλου. 

«Είμαστε οι μόνοι σ' ολόκληρη την Ευρώπη που έχουμε το προνόμιο να λέμε τον ουρανό "ουρανό" και τη θάλασσα "θάλασσα" όπως την έλεγαν ο Όμηρος και ο Πλάτωνας πριν 2500 χρόνια. Δεν είναι λίγο αυτό. Η γλώσσα δεν είναι μόνον ένα μέσον επικοινωνίας. Κουβαλάει την ψυχή του λαού μας κι όλη του την ιστορία και όλη του την ευγένεια» αυτά είπε ο ποιητής του Αιγαίου ,Οδυσσέας Ελύτης. Στην φωτογραφία ιταλικής περιόδου ,από την επιφάνεια του ενεργού ρήγματος του Νίφτη διακρίνεται ο κύριος οικισμός του Καστελλόριζου και στο βάθος τα μεθυστικά Ψωράδια.

Δημόσια δεξαμενή νερού στο Καστελλόριζο της δεκαετίας του 30. Φωτογραφία της γεωγραφικής ιταλικής υπηρεσίας.Παλιές δεξαμενές μαρτυρούν τον αγώνα των νησιωτών για συγκέντρωση του πολύτιμου νερού.Το μέγεθος τους, εντυπωσιακό, τόσο σε πλάτος όσο και σε βάθος. Καποιες φορές ακόμα πιο εντυπωσιακή ήταν η λογική κατασκευής τους, ώστε το βρόχινο νερό να κυλά, από τα γειτονικά καλντερίμια, και να πέφτει μέσα σε μικρότερες δεξαμενές υποδοχής, συγκρατώντας λάσπη και φερτά υλικά, πριν αποθηκευτεί στην κεντρική δεξαμενή. 

Το νοτιανατολικότερο άκρο της Ευρώπης στις αρχές του προηγούμενα αιώνα. Φωτογραφία από το άλλοτε πλούσιο Καστελλόριζο πριν ακόμη αυτό καταστραφεί από τον σεισμό, λεηλατηθεί κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι περισσότεροι κάτοικοί του ξενιτεύσουν!

                            

Το Καστελλόριζο δεν είναι μακριά ,γιατί είναι στην καρδιά μας.Από τα ωραία σοκάκια του Καστελλόριζου, 1936[φωτογραφία από την ιταλική γεωγραφική υπηρεσία]. Ο Ιωάννης Χατζηφώτης, στο βιβλίο του "Ο Λαϊκός Πολιτισμός του Καστελλορίζου" (1982) πραγματοποίησε τη μεγαλύτερη έρευνα που έγινε ποτέ για το όνομα και την ετυμολογία του νησιού, καταλήγει στο συμπέρασμα πως το δεύτερο συνθετικό του Καστελλορίζου προέρχεται από τη δωδεκανησιακή λέξη "ριζοβούνι" (καθώς όλα τα σπίτια χτίστηκαν στους πρόποδες, δηλαδή στις ρίζες του βουνού).Ο παραδοσιακός οικισμός του Καστελλόριζου έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος.

Γεωδίφης,2020