Τα Παταγόνια Χριστούγεννα του Δαρβίνου

Ο Κάρολος Δαρβίνος είναι ίσως ο πιο διάσημος επισκέπτης που έχει αγγίξει το πόδι του στην Παταγονία. O διάσημος Βρετανός φυσιοδίφης και γεωλόγος, Δαρβίνος αποτελούσε μέρος του πληρώματος στο The Beagle, ένα πλοίο που έπλεε γύρω από τον νότιο κώνο της Χιλής (ως μέρος ενός ταξιδιού της Νότιας Αμερικής που περιελάμβανε επίσης Βραζιλία, Αργεντινή, Περού και Εκουαδόρ) υπό τη διεύθυνση του καπετάνιου  Ρόμπερτ Φιτζρόι τη δεκαετία του 1830.

Μία φίλη επέστρεψε πρόσφατα από ένα ταξίδι στην Παταγονία της Αργεντινής. Της ανέφερα ότι ο Κάρολος Δαρβίνος είχε περάσει λίγο χρόνο εξερευνώντας την ακτογραμμή της Παταγονίας και είχε κάνει μερικές ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις σχετικά με την τοπική πανίδα και τους γηγενείς ανθρώπους.

Επειδή είμαι λίγο ασαφής στις λεπτομέρειες, έψαξα σε μια από τις πιο αξιόπιστες πηγές για τη ζωή και το έργο του Δαρβίνου, το διαδικτυακό αρχείο του Darwin. Μπήκα στο ημερολόγιο του Beagle, κάνοντας κύλιση προς τα κάτω μέχρι τη στιγμή που το Beagle έδεσε στο Port Desire στις 8 Δεκεμβρίου 1833. Παρακάτω είναι η καταχώρισή του από τις 24 Δεκεμβρίου 1833:

[24ο] Πήρε μια μεγάλη βόλτα στη Βόρεια πλευρά: μετά την ανάβαση σε μερικούς βράχους υπάρχει μια μεγάλη επίπεδη πεδιάδα, η οποία εκτείνεται προς κάθε κατεύθυνση αλλά χωρίζεται από κοιλάδες. - Νόμιζα ότι είχα δει κάποια έρημη χώρα κοντά στη B. Blanca, αλλά η γη σε αυτή τη γειτονιά την ξεπερνάει μέχρι στιγμής σε στειρότητα, που και μόνο αυτή αξίζει το όνομα μιας έρημου. - Η πεδιάδα αποτελείται από χαλίκι με πολύ λίγη βλάστηση & ούτε μια σταγόνα νερό. Στις κοιλάδες υπάρχει λίγο, αλλά είναι πολύ υφάλμυρο.- Είναι αξιοσημείωτο ότι στην επιφάνεια αυτής της πεδιάδας υπάρχουν όστρακα του ίδιου είδους που υπάρχουν τώρα & οι μύες ακόμα και με το συνηθισμένο τους μπλε χρώμα. - Είναι λοιπόν βέβαιο, ότι μέσα σε κανέναν μεγάλο αριθμό αιώνων όλη αυτή η χώρα ήταν κάτω από τη θάλασσα. - Άθλια όπως είναι η χώρα, υποστηρίζει πάρα πολλά Guanacoe[ γκουανάκο είναι μια καμηλιδα εγγενής της Νότιας Αμερικής, στενά συγγενής με τη λάμα].- Από μεγάλη καλή τύχη πυροβόλησα ένα, ζύγιζε χωρίς τα εντόσθιά του και 170 λίβρες: για να έχουμε φρέσκο ​​κρέας για  την ημέρα των Χριστουγέννων.

John van Wyhe, επιμ. 2002-. The Complete Work of Charles Darwin Online- Beagle Diary.

Όπως πάντα, το οξυδερκές γεωλογικό του μάτι είχε εντοπίσει κοχύλια παρόμοια με ζωντανά οστρακοειδή πλάσματα, οδηγώντας τον στο συμπέρασμα ότι αυτή η περιοχή πρέπει να ήταν κάτω από τη θάλασσα στο παρελθόν. Κατά μήκος της ακτογραμμής της Νότιας Αμερικής παρατήρησε στρώματα με στρείδια και κοχύλια ένα ή δύο μέτρα πάνω από τη σημερινή επιφάνεια της θάλασσας. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να υπήρχε κάθετη κίνηση του φλοιού. 

Ήταν και καλός κυνηγός. Εκτός από το Guanacoe, ένας από αυτούς πυροβόλησε μια rhea. Το πλήρωμα το έφαγε και αυτό. Ο Δαρβίνος κατάλαβε πολύ αργά ότι ήθελε ολόκληρο το πουλί να συγκρίνει τη μορφή του με τη ρέα αλλού στη Ν. Αμερική. Η κατανάλωση πολύτιμων ζωολογικών δειγμάτων έγινε σύνηθες φαινόμενο καθ' όλη τη διάρκεια του ταξιδιού του Beagle. 

Στη συνέχεια, το Beagle έπλευσε νότια προς το Port Julian. Στις βόλτες του εκεί ο Δαρβίνος συνάντησε κομμάτια σπονδυλικής στήλης και πίσω πόδια ενός μεγαλόσωμου πλάσματος, που αργότερα αναγνωρίστηκε ως Megatherium . Αυτό τον οδήγησε να σκεφτεί τι θα μπορούσε να σκοτώσει αυτή την ποικιλία, καθώς δεν υπήρχε τίποτα παρόμοιο σήμερα. Τα ιζηματογενή στρώματα που ενταφιάζουν το απολίθωμα δεν έδειχναν κανένα είδος πλημμύρας. Πώς θα μπορούσε ένα ολόκληρο είδος να πεθάνει; Έχοντας έμπνευση , ο Δαρβίνος αναρωτήθηκε αν όλα τα άτομα των ζωικών ειδών μοιράζονταν επίσης κάποια ζωτική δύναμη. Εάν ναι, θα μπορούσε μια κοινή αναταραχή ή γεγονός να τους σκοτώσει όλους; 

Τον Φεβρουάριο του 1834 το Beagle έπλευσε στα στενά του Μαγγελάνου και στη Γη του Πυρός. Αμέσως σχημάτισε μία γνώμη για τους ιθαγενείς, τους οποίους θεωρούσε απολίτιστους άγριους, που ζούσαν γυμνοί και απεριποίητοι σε ένα εντελώς έρημο τοπίο: 

Η χώρα τους είναι ένας  όγκος από άγριους βράχους, ψηλούς λόφους και άχρηστα δάση, και αυτά τα βλέπει κανείς μέσα από ομίχλες και ατελείωτες καταιγίδες. Σε αναζήτηση τροφής μετακινούνται από σημείο σε σημείο, και τόσο απότομη είναι η ακτή, αυτό πρέπει να γίνει σε άθλια κανό. - Δεν μπορούν να γνωρίζουν την αίσθηση ότι έχουν σπίτι - και ακόμη λιγότερο την αίσθηση της οικιακής στοργής. Χωρίς, πράγματι, αυτό του αφέντη σε έναν άθλιο δούλο μπορεί να ονομαστεί έτσι. - Πόσο λίγο μπορούν να μπουν στο παιχνίδι οι ανώτερες δυνάμεις του νου: τι υπάρχει για να ζωγραφίσει η φαντασία, για να συγκρίνει κανείς τη λογική, να αποφασίσει για την κρίση. - για να χτυπήσεις μια πεταλούδα από τον βράχο δεν χρειάζεται καν πονηριά, αυτή τη χαμηλότερη δύναμη του νου. Οι δεξιότητές τους, όπως και το ένστικτο των ζώων, δεν βελτιώνονται από την εμπειρία. Το κανό, το πιο έξυπνο έργο τους, όσο φτωχό κι αν είναι, ξέρουμε ότι παρέμεινε το ίδιο τα τελευταία 300 χρόνια. Αν και ουσιαστικά είναι το ίδιο πλάσμα, πόσο λίγο πρέπει να μοιάζει το μυαλό ενός από αυτά τα όντα με εκείνο ενός μορφωμένου ανθρώπου. Τι κλίμακα βελτίωσης γίνεται κατανοητή μεταξύ των ικανοτήτων ενός αγρίου από το Φούεγ και ενός Σερ Ισαάκ Νεύτωνα — Από πού ήρθαν αυτοί οι άνθρωποι;

John van Wyhe, επιμ. 2002-. The Complete Work of Charles Darwin Online- Beagle Diary.

Ο Δαρβίνος συνέκρινε τους ιθαγενείς του Φούετζ με ιθαγενείς που είχε συναντήσει βορειότερα κατά μήκος της ακτής της Παταγονίας. Αυτές οι φυλές εμφανίζονταν καλύτερα ντυμένες, με κάποια ευρωπαϊκή επαφή μιλούσαν  αγγλικά και ισπανικά και είχαν μάθει να τρώνε με πιρούνι και μαχαίρι. 

Θα μπορούσε ο άγριος Fuegian να αλλάξει και τις συνήθειες της ζωής του; Ο Δαρβίνος ήταν αμφίβολος. Σκέφτηκε ότι εκατοντάδες χρόνια ζωής σε αυτόν τον βιότοπο είχαν σχηματίσει ένα ένστικτο που δεν μπορούσε να αλλάξει, μια άποψη που ενισχύθηκε όταν ο Τζέμι, ένας ντόπιος Φούετζ, που είχε ζήσει με Ευρωπαίους, φάνηκε ότι είχε επιστρέψει στην πατρίδα του. Ίσως, σκέφτηκε ο Δαρβίνος, οι διαφορές μεταξύ των ανθρώπινων πληθυσμών ήταν πιο βαθιές από ό,τι συνειδητοποιούνταν.

Έμεινε να εξερευνήσει πολύ περισσότερα από τη Νότια Αμερική. Εκείνη την εποχή το ενδιαφέρον του βρισκόταν κυρίως στη γεωλογία, αλλά ερωτήματα σχετικά με την εξαφάνιση και τη σταθερότητα των ειδών και τη φύση των ανθρώπινων διαφορών στις συνήθειες ζωής και τη διάνοια, έμειναν στο μυαλό του. 

Αν θέλετε να διαβάσετε περισσότερα για τον Δαρβίνο, θα σας προτείνω την εξαιρετική βιογραφία των Adrian Desmond και James Moore, Darwin: The Life Of A Tormented Evolutionist.

Suvrat Kher

https://suvratk.blogspot.com/2024/12/darwin-patagonian-christmas.html