H αρχαία Ικεσία

27.1.22

H αρχαία Ικεσία

«Αιόλη ή κατά τον πορθμόν Στρογγύλη, Διδύμη, Ιερά, Ικεσία, Λιπαρά, 'Ερικώδης, Φοινικώδης»Angelo Mai, ‎Philipp Karl Buttmann, 1821.

Σε χάρτη του Cluver, Philip έκδοσης 1729 τα νησάκια Hicesia και Herculis insula στην Τυρρηνική Θάλασσα.

Ποιος ήταν ο πλούσιος Ρωμαίος ιδιοκτήτης της υπέροχης βίλας; Ίσως ένας αυτοκράτορας; Μήπως χρησιμοποιήθηκε ως χώρος για τον στρατιωτικό έλεγχο των νησιών του Αιόλου και της Τυρρηνίας; Γιατί εγκαταλείφθηκε η αρχαία Ικεσία; Λόγω, σεισμού, ηφαιστειακών αναταραχών ή πειρατικών επιδρομών που έδιωξαν τους κατοίκους;

Ακόμα και σήμερα δεν ξέρουμε πώς να απαντήσουμε σε αυτά και σε άλλα ερωτήματα, όπως εξακολουθεί να είναι μυστήριο γιατί το νησίδιο το έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες «Ικεσία».

Η ακατοίκητη Ικεσία [Basiluzzo,Vasiluzzu στα σικελικά] με τα 0,29 τετρ.χλμ της είναι νησίδιο ηφαιστειακής προέλευσης.Μαζί με τις γύρω νησίδες αποτελούν ό,τι έχει απομείνει από αρχαίες εκρηκτικές διεργασίες της γειτονικής Ευωνύμου τώρα διαβρωμένες από ποσειδώνιες δυνάμεις [ατμοσφαιρικούς, θαλάσσιους παράγοντες και φαινόμενα ηφαιστειακά].

Το τοπωνύμιο της παραμένει ανεξήγητο. Όμως η ικεσία δηλαδή η πράξη «του ικετεύω, η θερμή παράκληση, συνήθως για παροχή προστασίας, βοήθειας» ήταν μια σοβαρή υπόθεση στην Αρχαία Ελλάδα. Πρόκειται για ομηρική λέξη. Επίσης η ικετηρία ήταν κλαδί ελιάς που χρησιμοποιήθηκε κατά την αρχαιότητα ως βασικό εξαγνιστικό υλικό. Με κλάδους ελιάς προσέφευγαν στα ιερά των θεών οι αιτούντες «ικεσίαν».

Η προϊστορία της Ικεσίας και των γύρω νησίδων μέχρι σήμερα είναι άγνωστη. Η μόνη βέβαιη είδηση είναι ότι, κατά την αυτοκρατορική εποχή, η Ικεσία επιλέχθηκε ως τοποθεσία για την κατασκευή βίλας. Σε αυτήν την περίοδο ανήκει η προβλήτα που λόγω γεωλογικών φαινομένων σήμερα βρίσκεται 4μ. κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Σε όλο το Basiluzzo υπάρχουν υπολείμματα ρωμαϊκών κτισμάτων σε opus reticulatum με ίχνη δαπέδων και ψηφιδωτά και χρωματιστό σοβά στους τοίχους. Σε αυτά ανήκει και ένα μεγάλο υπόγειο δωμάτιο που διακρίνεται στον βυθό σε μια ερειπωμένη αποβάθρα ρωμαϊκής εποχής, βυθισμένη από γεωλογικά φαινόμενα.

Το τμήμα της αρχαίας Ικεσίας που έχει αναδυθεί είναι το κατάλοιπο ενός ηφαιστειακού λαιμού. Κάποτε πολύ πιο εκτεταμένο, αλλά τώρα είναι διαβρωμένο από τη θαλάσσια δράση και από βραδυσεισμικά φαινόμενα, που δημιουργούν την πτώση του εδάφους εξαιτίας εκκένωσης του μαγματικού θαλάμου.

Ο βραδυσεισμός [από τα ελληνικά βραδύς δηλαδή αργός και σεισμός] είναι ένα φαινόμενο που συνδέεται με το ηφαιστειακό περιβάλλον που συνίσταται σε περιοδική πτώση [θετικός βραδυσεισμός] ή ανύψωση [αρνητικός] του επιπέδου του εδάφους.

Η «ηφαιστειακή πνοή» είναι ένα σχετικά αργό φαινόμενο στην ανθρώπινη χρονική κλίμακα,της τάξης του ενός εκατοστού το χρόνο, αλλά πολύ γρήγορο σε σύγκριση με τους γεωλογικούς χρόνους. Δεν είναι αντιληπτό από μόνο του, αλλά οπτικά αναγνωρίσιμο κατά μήκος μιας ακτής, δείχνοντας την προοδευτική ανάδυση ή βύθιση κτιρίων, ακτών, εδαφών.

Τα αίτια του βραδυσεισμού δεν είναι απολύτως σαφή.Η πιο πρόσφατη θεωρία αναγνωρίζει την αιτία του στις διακυμάνσεις θέρμανσης των υπόγειων υδάτων που παρεμβάλλονται στον επιφανειακό φλοιό. Αυξήσεις ή μειώσεις της θερμοκρασίας προκαλούν μεγαλύτερη ή μικρότερη πίεση των υδρατμών παγιδευμένων στο υπέδαφος με επακόλουθες παραμορφώσεις του επιφανειακού φλοιού.

Στα Φλεγραία Πεδία της Νάπολης, το βραδυσεισμικό φαινόμενο παρατηρήθηκε ότι συνδέεται με την δευτερογενή ηφαιστειότητα που είναι παρούσα στον Κόλπο του Pozzuoli. Την περίοδο 1983-1984 τα εδάφη αυξήθηκαν με ρυθμό 3 χιλιοστών την ημέρα, οδηγώντας σε συνολικό υψόμετρο 180 εκατοστών, συνοδευόμενοι από πολυάριθμους σεισμούς [500 την ημέρα, για συνολικά περισσότερους από 10.000] διαφορετικών εντάσεων.

Η Ικεσία-Basiluzzo σχηματίστηκε πριν από 50.000 χρόνια.Το νησίδιο αποτελείται από διαδοχικές ροές λάβας, σαφώς παρατηρήσιμες σε διάφορες περιοχές του, όπου τα σκοτεινά στρώματα του οψιδιανού εναλλάσσονται με τα ανοιχτόχρωμα στρώματα ελαφρόπετρας. Ωστόσο, το νησάκι αποτελείται κυρίως από ρυόλιθο. Αξιοσημείωτες είναι επίσης οι βασαλτικές στήλες με κάθετα πρίσματα που διακρίνονται κατά μήκος των βράχων.

Μια σειρά από βράχοι σχηματίζουν τους Κεντρικούς Υφάλους, το χείλος ενός κρατήρα 2 χλμ. ανατολικά του νησιδίου Ευωνύμου.Πιθανώς ο Οδυσσέας είδε και θαύμασε τα μαγευτικά συγκροτήματα των βραχονησιδίων που στέκουν επιβλητικά με το χαρακτηριστικό πυραμιδικό σχήμα τους. Μεταξύ αυτών είναι το ακατοίκητο Dattilo, με ύψος 103μ. Παρά την έλλειψη ιστορικών τεκμηρίων, πιστεύεται ότι το όνομα του προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό «δάκτυλος» λόγω ενός βράχου που έχει κλίση προς τον ουρανό και παίρνει τη μορφή δακτύλου. «Ανάμεσά τους ήταν η insula Herculis» διαβάζω στο αρχαίο ανθολόγιο Collectanea de rebus hibernicis[Τόμος 4]. Παραμένει άγνωστο ποιο ήταν το Νησάκι του Ηρακλή των Αιολίδων. Όλα μαζί σχηματίζουν ένα μικρο-αρχιπέλαγος το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στα νησιά Λίπαρι και Στρόμπολι.

Γεωδίφης