Ο αμμώδης βραχίονας του Κούμπουρνου

Ο Φάρος του Σκανδάριου της Λάμπης, αριστερά της φωτογραφίας. Κάτω από το Κάστρο οι Μύλοι της Λάμπης, τα Κρητικά και ο αμμώδης βραχίονας του Κούμπουρνου στο Σκανδάριο του Στράβωνα, την δεκαετία ΄20. Στο βάθος οι νησίδες Τσατάλια.

Το Κούμπουρνο (Kum Burnu στα τούρκικα σημαίνει αμμώδες έδαφος) ή Σκανδάριο ή Αμμουδιά είναι ένα από τα σημαντικότερα ακρωτήρια της Κω. Βρίσκεται στην ΒΑ πλευρά της πόλης .Εκτείνεται προς Βορρά και απέχει 4758 μέτρα από το ακρωτήριο της Αλικαρνασσού(Τερμέριο της γειτονικής Μικρασίας). Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης στα Κώια του γράφει ότι απέχει λιγότερο από τα 400 στάδια(περίπου 7,4 χιλιόμετρα) που αναφέρει ο Στράβωνας από την μικρασιατική ήπειρο, διότι φαίνεται «όλον έν προεκτεταμένον  δια νέας θρέψεως εξ’ αποβρασμάτων κατ’ έτος της Α. παραλίας»

Παρατηρώντας (δορυφορικές λήψεις από Google Earth)σήμερα το ακρωτήριο με την αμμώδη παραλία μπορεί κανείς να διακρίνει έναν επιμήκη παράκτιο γεωμορφολογικό χαρακτηριστικό σχηματισμό. Μια γεωμορφή που δημιουργήθηκε από την απόθεση άμμου ή χαλικιών.  

Πρόκειται για έναν  χαμένο  σήμερα γλωσσοειδή βραχίονα του οποίου το ένα άκρο ήταν συνδεδεμένο με την ξηρά ενώ το άλλο εκτεινόταν μέσα στην θάλασσα(αεροφωτογραφία).Τέτοιες γεωμορφές συνήθως παρατηρούνται εκεί όπου εκβάλλουν ποταμοί ή στην είσοδο κόλπων σε περιοχές με χαμηλό τοπογραφικό ανάγλυφο  και εκτείνονται σε μικρό ύψος πάνω από την θαλάσσια στάθμη.

Πιο συγκεκριμένα ο «απολιθωμένος» βραχίονας ήταν ένας γραμμικός αφού το απομακρυσμένο τμήμα του παρουσιάζεται σε ευθύγραμμη μορφή. Είχε μήκος περίπου 1563 μέτρα και κάποια στιγμή πρέπει να εξελίχθηκε σε ένα ακρωτήριο με χαλαρά υλικά  πλάτους  τουλάχιστον 753 μέτρων .

Οι γλωσσοειδείς βραχίονες χρειάζονται εκατοντάδες χρόνια για να δημιουργηθούν και συνήθως παρουσιάζουν διαφορετικά στάδια εξέλιξης. Για να διατηρηθούν αυτά τα οικοσυστήματα πρέπει να τροφοδοτούνται συνεχώς με ίζημα. Όσο ο βραχίονας ανταποκρίνεται στις μεταβολές της απομάκρυνσης ή μεταφοράς άμμου κρατιέται ζωντανός. Όταν η τροφοδοσία ιζήματος σταματήσει να λειτουργεί τότε χάνεται για πάντα.

Συνήθως το κοντινό άκρο στην ξηρά είναι αυτό που πρώτα προσβάλλεται από την κυματική ενέργεια και μετά από εκεί ξεκινά η αποσταθεροποίηση του όταν παρουσιαστεί μια απότομη αλλαγή στην διεύθυνση της ακτής. Οι βραχίονες αναπτύσσονται σε περιβάλλοντα απόθεσης  όπου επικρατεί η διεργασία του κυματισμού.  Με την άνοδο της θαλάσσιας στάθμης τέτοιου είδους γεωμορφές χάνονται και ίσως γίνουν απολιθωμένες όπως αυτή του Κούμπουρνου. Είναι από τα πρώτα περιβάλλοντα που νιώθουν τις μεταβολές της κλιματικής αλλαγής .

Από παλιά οι άνθρωποι είχαν επιλέξει τέτοιους χώρους για κατοικία. Πιθανόν οι προϊστορικοί κάτοικοι του νησιού, να κατοικούσαν εδώ για να εκμεταλλεύονται  τους θαλάσσιους πόρους. Εξάλλου εκεί υπήρχε πύργος-φάρος τον 16ο αιώνα , τον οποίο παρουσίασα σε προηγούμενο άρθρο μου.

Βραχίονες ευθύγραμμοι ή καμπυλωτοί υπάρχουν σε διάφορα μέρη του πλανήτη. Ο μεγαλύτερος γλωσσοειδής βραχίονας στον κόσμο είναι η Arabat Spit στην Αζοφική Θάλασσα.Είναι περίπου 110 χιλιόμετρα μακρύς.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Β.Χατζηβασιλείου-Ιστορία της Νήσου Κω

2.Βικιπαίδεια,

​3.Ι.Ζαρράφτης-Κώια 

4. Ιστορία των σεισμών της Κω