Ιερά, η νησίδα που αναδύθηκε από την θάλασσα

H Σαντορίνη ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου και είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο για τα ηφαίστειά της. Σχεδόν όλοι έχουμε ακούσει για την Νέα Καμένη, την Παλαιά Καμένη, το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο, τα Χριστιάνα νησιά και τόσα άλλα μέρη της Σαντορίνης. Όμως, η ηφαιστειακή ιστορία της Σαντορίνης είναι πλούσια και δεν περιορίζεται μόνο στα μέχρι σήμερα γνωστά ηφαίστεια.

Η πρώτη ιστορική καταγραφή της ηφαιστειακής δραστηριότητας στη Σαντορίνη έγινε από το Στράβωνα. Το 197 π.Χ., σύμφωνα με τον Στράβωνα- στο έργο του Γεωγραφικά, ξαφνικά παρουσιάστηκε ένα νησάκι από την θάλασσα στο εσωτερικό της καλντέρας της Σαντορίνης. «Στο μέσο της απόστασης ανάμεσα στη Θήρα και στη Θηρασία εμφανίστηκε ξαφνικά φωτιά μέσα από τη θάλασσα και εξακολούθησε να καίει για τέσσερις μέρες, έτσι που όλη η θάλασσα έβραζε και φλεγόταν, κι’ ένα νησί σιγά-σιγά άρχισε να αναδύεται σαν να το ανύψωναν μοχλοί. Το νησί ήταν μια πύρινη μάζα και είχε περιφέρεια δώδεκα σταδίων». Μόλις το αντίκρισαν οι Σαντορινιοί τρομοκρατήθηκαν. Όταν η έκρηξη παρουσίασε ύφεση οι πρώτοι που τόλμησαν να ανέβουν στο νησί ήταν οι Ρόδιοι που την εποχή εκείνη ήταν θαλασσοκράτορες και την ονόμασαν Ιερά, λόγω της μυστηριώδους εμφάνισης της. Μάλιστα έφτιαξαν πάνω στο νησί ιερό αφιερωμένο στον Ποσειδώνα τον Ασφάλιον. Ενώ κάποιο άλλοι ονόμαζαν το νησί  Αυτομάτη .

Η Ιερά ήταν ηφαιστειογενές νησί που αναδύθηκε από την θάλασσα και εκτός από τον Στράβωνα, αναφέρεται και από τον Πλούταρχο, τον Παυσανία, τον Ιουστίνο, τον Ευσέβιο από την Καισάρεια και τον Αμμιανό Μαρκελλίνο. 

Το νησάκι σήμερα πια δεν υπάρχει αφού διαβρώθηκε από τα κύματα και έμεινε ως ύφαλος ενώ  πρόσφατα ήταν γνωστό με το όνομα Μπάγκος. Με βάση τον Στράβωνα, σε διάφορα συγγράμματα  υπάρχει σύγχυση μεταξύ του νησιού Ιερά και της Παλαιάς Καμένης και του νησιού Θεία και της Μικρής Καμένης. Η επικρατούσα σήμερα άποψη είναι ότι το νησί Ιερά που εμφανίστηκε το 197 π.Χ. αργότερα καταβυθίστηκε και σήμερα ταυτίζεται με τον ύφαλο Μπάγκος που βρίσκεται ανατολικά της Νέας Καμένης κοντά στον οποίο πολλά χρόνια αργότερα εμφανίστηκε η Μικρή Καμένη. Επίσης η νήσος Θεία, που αναφέρεται από αρχαίους συγγραφείς, σήμερα ταυτίζεται με την Παλαιά Καμένη.

H Σαντορίνη από την αρχαιότητα βρισκόταν περιτριγυρισμένη από αρχαία πολιτισμικά κέντρα από την ηπειρωτική Ελλάδα, έως τη Μικρά Ασία, την Κρήτη και την Αίγυπτο. Οτιδήποτε αλλαγές γίνονταν σ' αυτό το κέντρο καταγράφονταν από τους γείτονες και μεταδίδονταν στις νεώτερες γενιές. H εμφάνιση ενός νέου νησιού από το πουθενά ήταν για τους ανθρώπους εκείνης της εποχής, όπως και σήμερα άλλωστε, ένα απροσδόκητο και θεόσταλτο φαινόμενο, και έτσι καταγράφηκε από  τους τότε ιστορικούς.

Τα ονόματα Ιερά, Αυτόματη και Θεία που δόθηκαν στα νέα νησιά και τα οποία σχηματίσθηκαν στην περιοχή ανάμεσα στη Θήρα και στη Θηρασία, μας δείχνουν την εντύπωση που προκάλεσε η εμφάνιση τους. Έτσι αισθάνεται κανείς και σήμερα τη μαγεία που διαφαίνεται στα γραπτά του Σενέκα σχετικά με τα φυσικά φαινόμενα που προκάλεσαν την εμφάνιση νησιών στο Αιγαίο, όπου ο συγγραφέας αναρωτιέται έκπληκτος πώς και δεν σβήνει η φωτιά μέσα στη θάλασσα, ακόμη κι όταν σκεπάζεται από απίστευτα μεγάλες μάζες νερού. Ο θαυμασμός αποτυπώνεται και σε γραπτό του Ιουστίνου ( 2° μ.Χ. αιώνα) ο οποίος αναφέρει τη δημιουργία της Ιεράς και ότι μπροστά στους κατάπληκτους ναυτικούς ξεπήδησε καυτό νερό από τα βάθη της θάλασσας κι αμέσως μετά ένα νησί.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Φωτιά στην θάλασσα,Walter.L.Friedrich

2.Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο-Τμήμα Γεωλογίας

3.Βικιπαίδεια