Το τέλος του Rudolf Herzog και ο ρόλος του στις αρχαίες επιγραφές των Κώων

Μία σπάνια φωτογραφία από την ανασκαφή του Rudolf Herzog γύρω στο 1902-1904, από το φωτογραφικό άλμπουμ του Ασκληπιείου Κω, δημοσιευμένο στις 31 Δεκεμβρίου 2019.

Ο τάφος του Rudolf Herzog (1871-1953) στο νεκροταφείο στο Pullach της Βαυαρίας.Τελικά, στις 11 Μαρτίου 1953 στο Großhesselohe πεθαίνει ο Γερμανός κλασικός φιλόλογος, αρχαιολόγος και ιστορικός της ιατρικής Rudolf Herzog, ο άνθρωπος που έφερε στο φως το Ασκληπιείο Κω.

Ο συγγραφέας, Günther Klaffenbach, αναγνωρίζει τη σημαντική συμβολή του  Rudolf Herzog, η οποία περιελάμβανε την αντιγραφή σχεδόν όλων των επιγραφών και ενός μεγάλου μέρους του συμπληρωματικού υλικού. Ο Klaffenbach ενήργησε ως μεσάζων λόγω των συνθηκών που εμπόδιζαν τον Herzog να παρουσιάσει το έργο μόνος του. Εκφράζει την επιθυμία ο ρόλος του ως μεσάζοντα να μη μειώσει τη θεμελιώδη συμβολή του Herzog σχετικά με τα διατάγματα ασύλου του Κώων. 

Γραπτές Ιστορικές Πηγές από την Κω

Σχεδόν ένα χρόνο πριν τον θάνατο του Herzog δημοσιεύτηκαν οι «Γραπτές Ιστορικές Πηγές από την Κω»  σε μία διατριβή της Γερμανικής Ακαδημίας  που επιμελήθηκε ο Klaffenbach [1952], ο οποίος στον πρόλογο επισημαίνει την κατάσταση υγείας του Herzog και γράφει μεταξύ άλλων τα παρακάτω:

Είναι ένα εξαιρετικά θλιβερό γεγονός για την επιστήμη, που δεν μπορούμε να περιμένουμε πια την έκδοση, που τόσο καιρό περιμέναμε των Κωϊκών επιγραφών από τον Ρούντολφ Χέρτσογκ.

Μια ασθένεια που με το πέρασμα του χρόνου χειροτερεύει, έχει αναγκάσει τον 80χρονο τώρα επιστήμονα, που κατέχει όσο κανένας άλλος την ιστορία και τις επιγραφές της Κω, να εγκαταλείψει κάθε περαιτέρω ενασχόληση με την επιστήμη του. Γι' αυτό το λόγο έχει αποφασίσει να εμπιστευτεί, το συνολικό υλικό του για την Κω στην Ακαδημία. Η εξέταση αυτού του υλικού δείχνει πόσο πολύ ο Χέρτσογκ έχει ασχοληθεί μ' αυτό, αλλά και ότι εξαιτίας της πληθώρας των προβλημάτων και των δυνάμεών του που σιγά σιγά τον εγκαταλείπουν, κατά βάση δεν είναι τίποτα απ' αυτό δημοσιεύσιμο.

Σε συνεννόηση με την ακαδημία και με τους έγκυρους Ιταλούς μελετητές G.De Sanetis. A. Maiuri, G. Pugliese Carratelli και ιδιαίτερα τον L. Laurenzi, ο οποίος παραχώρησε ευγενικά τα ευρήματά του ανέλαβα, παρά τις δυσκολίες που προκύπτουν από τις σημειώσεις του Χέρτσογκ, οι οποίες είναι σε κατάσταση σκίτσου (σχεδιαγραφικές), και όταν υπάρχουν, βέβαια εξαιτίας τις απαιτήσεις του επιστημονικού κόσμου να δημοσιεύσω χωρίς αναβολή τις ιστορικά σημαντικές γραπτές πηγές δηλαδή τα διατάγματα περί ασυλίας. Το δυσκολότερο εμπόδιο σ' αυτή την εργασία ήταν η κατάσταση του Χέρτσογκ, ο οποίος δέν ήταν σε θέση, όπως διαπίστωσα μετά από προσωπική επίσκεψή μου, να απαντήσει στις πολυάριθμες ερωτήσεις που προέκυπταν κατά τη διάρκεια της εργασίας μου. Έτσι η παρακάτω εργασία έχει τη μορφή μιας προσωρινής εργασίας, της οποίας η ολοκλήρωση να γίνει από κάποιους ικανότερους.

Από την πληθώρα του υλικού εκτός από τα βασιλικά γράμματα δημοσιεύονται όλα τα διατάγματα στα οποία αναφέρεται η πόλη μια και αυτό είναι το πιο σημαντικό. Παραλείπονται μόνο τα διατάγματα περί ασυλίας από τα Ιταλικά ευρήματα του 1933 σε μια στήλη που αφορούσε τις Κρητικές πόλεις Ιστρον, Φαιστός και Ιεράπετρα, γιατί έχει ανακοινώσει ο M. Guarducci τη δημοσίευσή τους στις Κρητικές επιγραφές (συγκρ. 1. Cret. 1 ρ 100 / 2) και γι' αυτό δεν επιτρέπεται να γίνει νωρίτερα. Σ' ότι αφορά το υπόλοιπο αποσπασματικό υλικό είμαι πεπεισμένος ότι ακόμα μερικά από τα σπασμένα κομμάτια θα ταιριάξουν. Η συνένωσή τους μόνο κατά την αντιγραφή δημιουργεί αμφιβολίες μια και έχουν χαθεί στοιχεία όπως η ποιότητα και ο χρωματισμός του μαρμάρου. Δυσχερένεται επίσης από την ταυτότητα και την ομοιότητα των ολοένα ξαναεμφανιζομένων μορφών. Παρόλα αυτά πιστεύω ότι μπορώ να βεβαιώσω, ότι δεν προκύπτει το όνομα κάποιας πόλης από τους συνδυασμούς των γνωστών σε εμένα κομματιών - αποσπασμάτων.

Η συμμετοχή του Χέρτσογκ σ' αυτή την εργασία γίνεται γνωστή με την αναφορά του ονόματός του. Από αυτόν προέρχεται η βασική εργασία: η αντιγραφή σχεδόν όλων των επιγραφών και το μεγαλύτερο μέρος των συμπληρωμάτων. Ο σχολιασμός πέφτει αποκλειστικά σε μένα όπως και τα αποσπάσματα ΙΙ - ΙV. Επίσης όλα τα κείμενα έχουν ελεγχθεί στην αντιγραφή από εμένα, ασήμαντες αποκλίσεις στην ανάγνωση δεν έχουν σημειωθεί. Η συντομογραφία Κ/α. χαρακτηρίζει εμένα.

Πόσο διαφορετική θα ήταν αυτή η εργασία, αν ο Χέρτσογκ ήταν σε θέση να την παρουσιάσει μόνος του!. Οι περιστάσεις μ' έχουν αναγκάσει να έχω τον ρόλο του μεσολαβητή. Ευχή μου είναι να μη ζημιωθεί μ' αυτό η θεμελιώδης προσφορά του Χέρτσογκ στα Κωϊκά διατάγματα περί ασυλίας.

Günther Klaffenbach, υπογράφει τον πρόλογο της διατριβής.

Ποιος ήταν ο Κλάφενμπαχ;

Ο Günther Klaffenbach (20 Ιουνίου 1890 στο Βερολίνο, 3 Μαρτίου 1972 στο Βερολίνο) ήταν Γερμανός επιγραφολόγος. Γιος εμπόρου, φοίτησε στο Γυμνάσιο Friedrich-Wilhelm στο Βερολίνο, όπου οι δάσκαλοί του Johannes Kirchner και Hans Pomtow ξύπνησαν το πρώιμο ενδιαφέρον του για την ελληνική επιγραφική. Σπούδασε κλασική φιλολογία και αρχαιολογία, καθώς και ιστορία και φιλοσοφία, στη Χαϊδελβέργη και το Βερολίνο (μεταξύ άλλων, με τον Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff) και έλαβε το διδακτορικό του το 1914. Αφού συμμετείχε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τραυματίστηκε σοβαρά, εργάστηκε ως δάσκαλος στο Γυμνάσιο Kleist στο Βερολίνο από το 1920 και μετά. Με τη μεσολάβηση του Wilamowitz, διαδέχθηκε τον Friedrich Hiller von Gaertringen ως διευθυντή των Inscriptiones Graecae στην Πρωσική Ακαδημία Επιστημών το 1929. 

Günther Klaffenbach.

Το 1953, έγινε τακτικό μέλος της Ακαδημίας και επικεφαλής της έκδοσης των επιγραφών. Από το 1935 έως το 1955, ο Klaffenbach δίδαξε ως επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Ήταν αντεπιστέλλον μέλος αρκετών ακαδημιών, συμπεριλαμβανομένης της Βρετανικής Ακαδημίας από το 1961, και κατείχε τιμητικούς διδάκτορες από τα πανεπιστήμια της Ρεν και της Μπεζανσόν. Ο Klaffenbach αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στις Inscriptiones Graecae και προσπάθησε να διατηρήσει την κεντρική τους θέση στην ελληνική επιγραφική. Επιμελήθηκε αρκετούς τόμους του σώματος επιγραφών και έγραψε μια εισαγωγή στην ελληνική επιγραφική που είναι ακόμη χρήσιμη σήμερα.

Ελληνική επιγραφική,1957.

Μετά τον Χίλερ φον Γκέρτρινγκεν, τον προκάτοχό του, ο Κλάφενμπαχ ήταν η ψυχή των Inscriptiones Graecae της Πρωσικής (αργότερα: Γερμανικής) Ακαδημίας Επιστημών για αρκετές δεκαετίες. Η μνήμη αυτού του εξαιρετικού μελετητή και ευγενικού ανθρώπου θα παραμείνει αξέχαστη, παρόλο που ο θάνατός του σηματοδότησε το τέλος ενός σημαντικού κεφαλαίου στην ιστορία των Inscriptiones Graecae.

Γεωδίφης 

Πηγές:

1.ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ Έτος 1952.RUDOLF HERZOG και GUNTHER KLAFFENBACH.ΓΡΑΠΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΩ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ : AKADEMIE - VERLAG - BΕΡΟΛΙΝΟ, δια χειρός Αχιλλέα Κουτσουράδη

2.https://www.bbaw.de/die-akademie/akademie-historische-aspekte/mitglieder-historisch/historisches-mitglied-guenther-klaffenbach-1389

3. https://badw.de/fileadmin/nachrufe/Klaffenbach%20G%C3%BCnther.pdf

4.Rudolf Ludwig Friedrich Herzog

https://geogeodifhs.blogspot.com/2021/02/rudolf-ludwig-friedrich-herzog.html

5.Ένα φωτογραφικό ταξίδι στο Ασκληπιείο Κω [1902-2014]

https://geogeodifhs.blogspot.com/2019/12/1901-2014.html

6. Ασκληπιείο των Κώων, η γεωιστορία του ιερού χώρου [e-book, 2024]

https://geogeodifhs.blogspot.com/2024/02/e-book-2024.html