Ομήρου ψίθυροι...

«Ο άνθρωπος που μένει στη θέση του παίρνει το ίδιο μερίδιο με αυτόν που δίνει τον καλύτερό του εαυτό. Οι δειλοί και οι γενναίοι άντρες τυγχάνουν ίσου σεβασμού. Ο ίδιος θάνατος περιμένει τον άνθρωπο που κάνει πολλά και τον άνθρωπο που δεν κάνει τίποτα» Ομήρου,Ιλιάδα.Γλυπτό αναπαριστά τον Οδυσσέα να τυφλώνει τον Πολύφημο. Μάρμαρο, ελληνικό, πιθανώς 1ος αιώνας μ.Χ. Από τη βίλα του Τιβέριου στη Σπερλόνγκα,Ιταλία.

«Ο Ερμής έδεσε τα θεϊκά του σανδάλια κάτω από τα πόδια του, τα οποία, κεντημένα με όμορφο χρυσάφι, τον μεταφέρουν πάνω από τα κύματα και την απέραντη γη, γρήγορα σαν τον άνεμο […]», Όμηρος, Οδύσσεια.

«Τι μέρα αυτή για μένα, αθάνατοι! Χαρά μεγάλη ετούτη,γιος κι εγγονός να συνερίζουνται στην παλικαροσύνη!» Ομήρου, Οδύσσεια. Χρόνια πολλά Ελλάδα... Θεσσαλονίκη ,28 Οκτωβρίου 2023.

Στο Sables d'Olonne, λιμάνι στις ακτές του Ατλαντικού της δυτικής Γαλλίας, εγκαινιάστηκε ένα άγαλμα του Οδυσσέα, κατασκευασμένο από τον Christophe Charbonnel, ύψους 3 μέτρων και 600 κιλών μπρούτζου.«Tα ερείπια του χρόνου χτίζουν τα αρχοντικά της αιωνιότητας».Τζέιμς Τζόις, Οδυσσέας.

«Πατέρα μου, είμαι εγώ, είμαι ο γιος σου, αυτός που σου λείπει και που μετά από 20 χρόνια απουσίας επιστρέφει επιτέλους στην αγαπημένη του πατρίδα! Ω πατέρα μου, στεγνώστε τα δάκρυά σας και συγκρατήστε τους λυγμούς σας». Οδύσσεια, τραγούδι XXIV.Ο Οδυσσέας και ο πατέρας του σε σαρκοφάγο (2ος αιώνας). Από το Μουσείο Barracco, Ρώμη.

H γαλανομάτα Σπαρτιάτισσα Κλυταιμνήστρα, αδερφή της ωραίας Ελένης και των Διοσκούρων από τον ζωγράφο John Collier.Η κόρη της Λήδας θα δολοφονήσει τον Αγαμέμνονα κατά την επιστροφή του από την Τροία, για τη θυσία της κόρης τους Ιφιγένειας στην παραλία της Αυλίδας, εκτός κι αν αυτό ήταν απλώς μια πρόφαση για να προσφέρει τον θρόνο στον εραστή της, τον Αίγισθο; Πολλά χρόνια αργότερα, ο Ορέστης, νόμιμος διάδοχος του θρόνου των Μυκηνών, θα επιστρέψει για να εκδικηθεί τον πατέρα του σκοτώνοντας τη μητέρα του... αυτή η σπαρακτική οικογενειακή τραγωδία αναφέρεται στην Ορέστεια του Αισχύλου, στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή και στον Ευριπίδη (Ηλέκτρα, Ορέστης , Ιφιγένεια στην Αυλίδα, Ιφιγένεια στην Ταυρίδα).

«Ένας άνθρωπος που έχει βιώσει πικρές εμπειρίες και ταξίδεψε μακριά απολαμβάνει ακόμη και τα βάσανά του μετά από καιρό». Οδύσσεια, Ομήρου.

Επισκέπτης στο Βρετανικό Μουσείο για την έκθεση της Τροίας θαυμάζει και τιμά την προτομή του Ομήρου.Φωτογραφία,Sophie Hay.

«Ο γιος του Κρόνου έκανε το νεύμα με τα σκούρα φρύδια του. Οι αμβρόσιες μπούκλες Πάνω στο αθάνατο κεφάλι του Κυρίαρχου κουνήθηκαν, και μαζί τους το πανίσχυρο βουνό, ο Όλυμπος έτρεμε».Ομήρου,Ιλιάδα.

Mentor στα αγγλικά- κάποιος που προσφέρει καθοδήγηση / σοφία, συνήθως σε κάποιον λιγότερο έμπειρο, ένα κηδεμονικό πνεύμα, ένα καθοδηγητικό φως. Ο Μέντωρ ήταν ένα πρόσωπο της Οδύσσειας στο οποίο ο Οδυσσέας εμπιστεύθηκε «τα του οίκου του» όταν έφευγε για τον Τρωικό Πόλεμο.Με την βοήθεια του η Αθηνά συμβουλεύει τον Τηλέμαχο στην Οδύσσεια.[Πίνακας από τον William Blake, περίπου 1785].

«Κοτρόνα πήρε τότε απ΄αντρες δύο ασήκωτη,θεόρατη...τέτοιοι άντρες πια δεν βρίσκονται».Ομήρου,Ιλιάδα. Φωτογραφία, προτομή του Ομήρου από το Μουσείο του Βερολίνου.

«Ξεκίνησαν με επικεφαλής τον γεωσείστη, κρατώντας στο μεγάλο χέρι το μακρύ και φοβερό σπαθί του.Το σπαθί είναι σαν αστραπή.Κανείς δεν μπορεί να εμπλακεί με τον Ποσειδώνα στη μάχη,και οι άνθρωποι απομακρύνονται από αυτόν τρομοκρατημένοι».Ομήρου, Ιλιάδα. Χάλκινο άγαλμα του Ποσειδώνα, Φωτογράφος: Gjon Mili [1904-1984].

«Τίποτα, όπως το βλέπω τώρα, δεν ισούται με την αξία της ζωής. Τα βοοειδή και τα παχιά πρόβατα μπορούν να εξυψωθούν. Μπορείτε να προμηθευτείτε τρίποδα και αγριοκαστανιές. Αλλά δεν μπορείς να σηκώσεις ή να αποκτήσεις τη ζωή ενός ανθρώπου όταν η ανάσα έχει φύγει από τα χείλη του».Ομήρου, Ιλιάδα.Η Ηώ (η θεά της Αυγής) κρατά το σώμα του γιου της Μέμνονα, από αττικό ερυθρόμορφο κύπελλο, περ. 490-480 π.Χ. Υπογράφει ο Δούρις (ζωγράφος) και ο Καλλιάδης (αγγειοπλάστης), ένα αριστούργημα από την Καπύη μια από τις μεγαλύτερες αρχαίες ιταλικές πόλεις.Βρισκόταν κοντά στη πόλη Santa Maria Capua Vetere, στη Καμπανία, στη νότια Ιταλία. Το κύπελλο σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου.

«Είμαστε τρία αδέρφια, όλοι γιοι του Κρόνου και της Ρέας. Στον καθένα μας δόθηκε η δική του κυριαρχία όταν ο κόσμος χωρίστηκε σε τρία μέρη. Έλαβα τη γκρίζα θάλασσα, ο Άδης τράβηξε το σκοτάδι από κάτω και στον Δία δόθηκε ο πλατύς ουρανός. Αλλά η γη έμεινε κοινή για όλους μας». Ομήρου,Ιλιάδα. Ο Αιγαίος Ποσειδώνας στο βασίλειο του,όπως το απέδωσε ο καλλιτέχνης Mario Hoyos στα ανοιχτά του νησιού San Andres της Καραϊβικής, Κολομβία.

«Διαχειρίσου την τεράστια υπερηφάνεια σου,Αχιλλέα.Δεν χρειάζεται να είσαι τόσο πεισματάρης.Ακόμη και οι ίδιοι οι θεοί,παρ' όλη τη μεγαλύτερη μεγαλοπρέπεια, την τιμή και τη δύναμή τους,είναι ικανοί να παρασυρθούν». Ομήρου,Ιλιάδα.

Ο Αχιλλέας απάντησε: «Μέχρι να εκδικηθούμε την προσβολή που μας έκαναν, κανένα φαγητό ή ποτό δεν θα περάσει από τα χείλη μου, με τον σύντροφό μου[Πάτροκλο] να βρίσκεται νεκρός στην καλύβα μου, τρυπημένος από το κοφτερό χάλκινο δόρυ. Καμία από τις προτάσεις σας δεν με ενδιαφέρει-μόνο σφαγή,αιματοχυσία και στεναγμοί των ετοιμοθάνατων». Ομήρου,Ιλιάδα. Ο Αχιλλέας θρηνεί τον θάνατο του Πάτροκλου - Nikolai Nikolajewitsch Ge[1831-1891].

Ο Οδυσσέας απάντησε:«Αγαμέμνονα, άρχοντα των ανθρώπων,ο Αχιλλέας δεν έχει σκοπό να σβήσει την οργή του.Στην πραγματικότητα είναι πιο θυμωμένος από ποτέ.Απορρίπτει εσάς και τα δώρα σας.Λέει ότι μπορείτε να μάθετε μόνοι σας ανάμεσα στους Έλληνες πώς να σώσετε τα πλοία και τους άνδρες».Ομήρου, Ιλιάδα. Στην φωτογραφία η λεγόμενη Μάσκα του Αγαμέμνονα, η οποία ανακαλύφθηκε από τον Χάινριχ Σλήμαν το 1876 στις Μυκήνες, τώρα πιστεύεται ότι χρονολογείται πριν από τον Τρωικό πόλεμο κατά 300 χρόνια.

Ο Αχιλλέας προσευχήθηκε: «Θεέ Δία, κάνε μου άλλη μια ευχή. Θα μείνω εδώ με τα καράβια, αλλά στέλνω τον σύντροφό μου με πολλούς από τους Μυρμιδόνες μου στη μάχη. Χάρισέ του τη νίκη και γέμισε την καρδιά του με τόλμη. Έπειτα, ας επιστρέψει σε μένα εδώ στα δικά μου πλοία σώος και αβλαβής».Ομήρου, Ηλιάδα.Ο Πάτροκλος του Jacques-Louis David (1780).

Ο Έκτορας κατάλαβε τι είχε συμβεί και είπε: «Τελείωσε. Έτσι, οι θεοί, τελικά, με κάλεσαν στο θάνατό μου. Ο κακός θάνατος δεν είναι πια μακριά. με κοιτάζει κατάματα και δεν υπάρχει διαφυγή. Τώρα λοιπόν η μοίρα μου με αντιμετωπίζει »Ομήρου, Ιλιάδα.Το σώμα του Έκτορα μεταφέρεται πίσω στην Τροία, από ρωμαϊκή μαρμάρινη σαρκοφάγο, περίπου 180–200 μ.Χ.

Ο Δίας, που στριμώχνει τα σύννεφα, έριξε στον Άρη ένα μαύρο βλέμμα και είπε: «Δυστυχώς υποκριτή, μην έρθεις να μου γκρινιάζεις. Σε μισώ περισσότερο από κάθε άλλο θεό στον Όλυμπο. Ο ανταγωνισμός, ο πόλεμος, οι μάχες – αυτά είναι η πνοή της ζωής σε σένα» Ομήρου, Ιλιάδα. Άρης και Αφροδίτη (1827) του Alexandre Charles Guillemot (λεπτομέρεια).

«Ο ίδιος ο θάνατος είναι κάτι που κανείς, δειλός ή ήρωας, δεν μπορεί να ξεφύγει» Ομήρου, Ιλιάδα.Σε πίνακα του William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) - Ο Όμηρος και ο οδηγός του (1874).

«Ο Αχιλλέας έκλαψε για τον αγαπητό του σύντροφο που δεν μπορούσε να διώξει από το μυαλό του και ο κατακτητής ύπνος αρνήθηκε να τον επισκεφτεί. Στριφογύριζε, σκεπτόμενος πάντα την απώλειά του, τον ανδρισμό και το πνεύμα του Πάτροκλου, όλα όσα είχαν αντέξει μαζί. Ζεστά δάκρυα χύθηκαν στα μάγουλά του»Ομήρου, Ιλιάδα. Άγαλμα του Αχιλλέα στο Hyde Park, Λονδίνο με ιδιαίτερη έμφαση στη φωτεινή λάμψη της ξακουστής ασπίδας του. Φωτογραφία-K.Trethewey.

«Οι θεοί μας ζηλεύουν γιατί είμαστε θνητοί, γιατί οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να είναι η τελευταία μας. Όλα είναι πιο όμορφα γιατί είμαστε καταδικασμένοι. Ποτέ δεν θα είσαι πιο όμορφος από ό,τι είσαι τώρα. Δεν θα είμαστε ποτέ ξανά εδώ».Αχιλλέας -Ομήρου,Ιλιάδα.

«Η Αθηνά εμφανίζεται στον Οδυσσέα για να αποκαλύψει το νησί της Ιθάκης» του Giuseppe Bottani (1717-84).«Πώς θα μπορούσα να παραβλέψω τον θεόμορφο Οδυσσέα, που βάζει πρόθυμη καρδιά και ψυχή σε ό,τι κάνει, και η Παλλάδα Αθηνά τον αγαπά επίσης; Με αυτόν τον άνθρωπο δίπλα μου, θα μπορούσαμε να περάσουμε μέσα από μια φλεγόμενη φωτιά και να επιστρέψουμε. Η ευφυΐα του είναι απαράμιλλη». Ομήρου,Ιλιάδα.

«Ο θεός δίνει στους ανθρώπους διαφορετικά δώρα. Άλλος μπορεί να πολεμήσει, άλλος να χορέψει, άλλος να τραγουδήσει ποίηση στη λύρα κι άλλος να είναι προικισμένος από τον Δία με καλό μυαλό » Ομήρου, Ιλιάδα.

«Έτσι, οι θεοί τραβούσαν εναλλάξ το σχοινί αυτής της βίαιης και ομοιόμορφης μάχης, για να την κάνουν διδακτή από τις δύο πλευρές.Το σχοινί ήταν άφθαρτο και κανείς δεν μπορούσε να το σπάσει, αλλά έσπασε πολλούς άντρες». Ομήρου,Ιλιάδα.

«Για όλα τα πλάσματα που αναπνέουν και σέρνονται στη γη, δεν υπάρχει κανένα τόσο άθλιο όσο ο άνθρωπος» Ομήρου, Ιλιάδα.

«Το πεπρωμένο μου άφησε δύο δρόμους ανοιχτούς στο ταξίδι μου στον Άδη. Αν μείνω εδώ και αγωνιστώ γύρω από το Ίλιο, δεν υπάρχει επιστροφή για μένα, αλλά θα υπάρχει αιώνια δόξα. Αν επιστρέψω στη χώρα των πατέρων μου, η ηρωική μου δόξα θα χαθεί, αλλά η ζωή μου θα είναι μεγάλη».Ομήρου, Ιλιάδα. Pietro Testa, [1611-1650] ο Αχιλλέας σέρνει το σώμα του Έκτορα γύρω από τα τείχη της Τροίας[Μουσείο Met ].

«Ακόμη και οι πιο φτωχοί μαχητές μετατρέπονται σε γενναίους άνδρες όταν στέκονται ο ένας δίπλα στον άλλο» Ομήρου,Ιλιάδα. Όμηρος σε προτομή άγνωστου καλλιτέχνη. Bruno Bernier/Fotolia.

Χάρτης της ομηρικής Ελλάδας με αγγλικές ετικέτες,12ος αιώνας π.Χ από τον Carlos Parada.

«Ο Όμηρος ήταν  για τους Έλληνες η αναφορά, η υπέρτατη αρχή. Ήταν η πηγή της γλώσσας τους, της θρησκείας, όλου του πολιτισμού τους, της σοφίας τους, της γνώσης τους για τον κόσμο, της ηθικής, της ψυχολογίας, της πολιτικής, του πολέμου. Στον Όμηρο υπήρχαν τα πάντα, εκτός από τη γεωργία που αφέθηκε σε έναν άλλο ποιητή, τον Ησίοδο».

Γεωδίφης,2022