Λαγκάδα του Βούζη[ι]
Στην πάνω φωτογραφία το μεγάλο Λαγκάδι του Βούζη[δεκαετία του 30], δίπλα στα Μάρμαρα της κοινότητας Ασφενδιού είναι ένα από τα ωραιότερα και πιο ευδιάκριτα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της Κω.
Το μακρόστενο κοίλωμα στο έδαφος στην Οροσειρά του Δίκαιου δεν είναι το αρχαίο τοπωνύμιο του. Μάλλον λεγόταν από τους αρχαίους βούζι και αργότερα οι Κώοι του μεσαίωνα πρόσθεσαν τον όρο λαγκάδι.
Η στενή κοιλάδα που διασχίζεται από ποτάμι ανάμεσα σε υψώματα, με πλούσια βλάστηση είναι μια ρωγμή στην οροσειρά του Δίκαιου που δεν είναι τεκτονικό ρήγμα. Χαράχτηκε από τις δυνάμεις διάβρωσης που σιγά σιγά και υπομονετικά σκαλίζουν το παλαιοζωικό υπόβαθρο.
Δεν είναι ανθρωπωνύμιο αλλά πρόκειται για ένα φυτωνυμικό αρχαίο τοπωνύμιο άγνωστο σε πολλούς Κώους. Το όνομα του προέρχεται από τη«βούζια» μία λέξη που περιέγραφε υδροφυή φυτά.
Το βούζι ήταν ένα σπουδαίο καθαρτικό για τους αρχαίους ειδικά για την Ιπποκρατική ιατρική σχολή. Επίσης ο κόκκινος χυμός του χρησίμευε και για το χρωμάτισμα του κρασιού. Οι αρχαίοι ήξεραν να το χρησιμοποιούν σε σωστές δοσολογίες καθώς σε μεγάλες ποσότητες το φυτό είναι τοξικό και μπορεί να προκαλέσει μεγάλη έκκριση σιέλου,εμετούς και ναυτίες.
Το δημοφιλές φαρμακευτικό φυτό δεν ήταν άγνωστο στους Κώους Ασκληπιάδες. Οι αρχαίοι θεραπευτές ήξεραν την αντι-φλεγμονώδη, αντιοξειδωτική και αντιμικροβιακή δράση του.Μέχρι τις μέρες μας ακόμη χρησιμοποιείται στη λαϊκή ιατρική σε διάφορα μέρη του Αιγαίου.
Το βούζι [sambucus ebulus,L.1753] δεν είναι άλλο από την «βουζιά την βρωμούσα» ή βρωμοξυλιά, τον Σαμπούκο τον έβουλο. Συναντάται και σε άλλα μέρη του νησιού στις παρυφές των δρόμων, σε λαγκαδιές με υγρές πεδιάδες και όχθες ρυακιών ιδίως σε ορεινές τοποθεσίες. [Αραβαντ.: βούζια τα: φυτόν αχρείον, κάκοσμον, παράγον καρπόν εν είδει βότρυς].
Γεωδίφης
Πηγές:
1. Ιστορία των σεισμών της Κω, 2018-2023
2. Δάμος ο Κώιων, 2021
3. Κώια-Ιακ. Ζαρράφτης
4.Παλιές φωτογραφίες της Κω/ ΦΒ
Από τον Χριστό του Δίκαιου η περίφημη Λαγκάδα του Βούζη.
