Σκιζόπετρα, αγιογραφίες και σπηλαιώδη έγκοιλα στην ορεινή Καρδάμαινα!

Είναι πρωί, μαζί με τον φίλο Νίκο Παναγιώτου βρισκόμαστε σε ένα άγνωστο και αξιοπερίεργο μέρος της Κω μακριά από τα τουριστικά κατατόπια, μετά από παρότρυνση του.

Το ημερολόγιο λέει Κυριακή 13 Σεπτεμβρίου 2020. Κάνει πολύ ζέστη και διασχίζουμε ένα ξηρό και άγριο τοπίο με λιγοστά δέντρα γεμάτο από τεράστιους  σκόρπιους βράχους κάτω από μία απότομη πλαγιά.

«Σκιζ-ζόπετρα» αναφέρει ο Νίκος Ζάρακας την ορεινή τοποθεσία της Καρδάμαινας ανατολικά της Πρικοσυκιάς στην οποία υπάρχει σχισμένος βράχος από τον οποίο βγαίνει νερό. Τίποτα περισσότερο.

Ο Ζαρράφτης είναι πιο κατατοπιστικός:«Απο τις Κοκκινόγιες στα Ποντίσματα έρπει από τα δυτικά ριζοβούνια του Ελαιώνα μια βραχώδης τοποθεσία που λέγεται Χαρζαμάς και Πρικοσυκιά ή Περιστερώνας όπου υπάρχουν πολλές αγριοελιές. Αυτή την τοποθεσία ακολουθεί άλλη που θαρρείς πως κρύβεται και λέγεται Σχιζόπετρα δίπλα της είναι τα Βρυσογούρνια και ακόμη πιο πέρα είναι το μικρό χωριουδάκι του Ελαιώνα. Σε αυτή την σκεπασμένη με ελιές πλευρά ο γρανίτης αφθονεί. Από δω πήραν τους μεγαλοπρεπείς, πολυποίκιλους κίονες οι φιλοκαλλωπιστές και σπάταλοι ελληνορωμαίοι».

Από τις νοτιοδυτικές υπώρειες του Δίκαιου Όρους κατευθυνόμαστε ψηλότερα σε υψόμετρα 93-104μ. από την στάθμη της θάλασσας.Η διαδρομή είναι πανέμορφη, νιώθουμε ωραία  ακόμη και αν ιδρώνουμε ακατάπαυστα. 

Από ψηλά θωρούμε τον χωρίς τέλο Κάμπο της Καρδάμαινας ενώ ακριβώς από πάνω μας σκεπάζουν οι βράχοι του Δίκαιου. Κύριος στόχος μας είναι να εξερευνήσουμε έναν σπασμένο στα δύο βράχο που σχηματίζει ένα φαράγγι, δύο μικρές σπηλιές με αγιογραφίες και να θαυμάσουμε από κοντά ένα λατρευτικό χώρο με ιδιαίτερα γεωλογικά και φυσικά  χαρακτηριστικά.

Η Σκιζόπετρα συναντάται ακριβώς πάνω στην επιφάνεια ενός ενεργού και ύπουλου ρήγματος που μάλλον ενεργοποιήθηκε όταν ο Λακεδαιμόνιος ναύαρχος Αστύοχος αποβιβάστηκε στην Κω Μεροπίδα με στρατό, άρπαξε ότι βρήκε μπροστά του και κατέστρεψε την πόλη το 411π.Χ. 

«Τότε ξαφνικά συνέβη ένας σεισμός που επετέλεσε την καταστροφή τελείως και απανθρώπως. Κατέστρεψε τα πάντα, ανέτρεψε το έδαφος και διασχίσας πολλούς ισοπέδους υψηλούς τόπους πλήρεις οικοδομών άνοιξε χαράδρες βαθιές και τρομερές και καμία οικοδομή της προ ολίγου ωραιοτάτης και εκτεταμένης πόλης διεσώθη. Όλα έγιναν αλλόκοτη τρομερή μάζα και φοβερά χάσματα είχαν ανοίξει από τα οποία έρεεαν νερά ως ποτάμια.Εγκατέλειψαν την πόλη και άλλοι πήγαν στην νήσο Τράπεζα των Θεών[Αστυπάλαια] ένα νησί που έμοιαζε και ήταν κοντά με την πόλη τους και από τότε ονομάσθηκε Αστυπάλαια» περιγράφει με τον δικό του τρόπο το βίαιο σεισμικό συμβάν του 411π.Χ ο Ιάκωβος Ζαρράφτης στα Κώια του.

Η πανίσχυρη δόνηση των τουλάχιστον 6.8 βαθμών προήλθε από το Θολάρι μια δευτερεύουσα δομή, πάνω στην οποία τώρα βρισκόμαστε,του θηριώδους Ρήγματος Κω. 

Κατά την διάρκεια του σεισμού πλαγιές του βουνού αποσταθεροποιούνται και λόγω βαρύτητας μεγάλοι βράχοι αποσπώνται και μετακινούνται χαμηλότερα.

Μεταξύ αυτών και ο βράχος της Σκιζόπετρας που διακρίνεται σήμερα από τον δορυφόρο του Google Earth. Το σπάσιμο έγινε μετά την πτώση οπότε και άνοιξε στα δύο. Σήμερα ο εντυπωσιακός βράχος έχει ύψος σχεδόν 20μ., μέγιστο πλάτος 24μ. ,περίμετρο 65μ. και ένα φαράγγι με μήκος τουλάχιστον 15μ. 

Από την πτώση κάποια βράχια δεν έσπασαν αλλά δημιούργησαν έγκοιλα με μικρές σπηλιές όπου αργότερα έγιναν λατρευτικοί χώροι συμπατριωτών μας. Πιθανόν επί οθωμανοκρατίας στις οροφές των έγκοιλων σχεδιάστηκαν οι αγιογραφίες των Αγίων Θεοδώρων. Σχετικά πρόσφατα όμως θα καταστραφούν όπως δείχνει ένα στρώμα αιθάλης, ίσως από βοσκούς που χρησιμοποίησαν τις σπηλιές ως στάβλους για τα ζώα τους. Η περιοχή βρίθει από κεραμικά θραύσματα ενώ ένα με πράσινο χρώμα υποδηλώνει τουλάχιστον βυζαντινή κατοίκηση των σπηλαιωδών έγκοιλων.

Ο βράχος και τα έγκοιλα αποτελούνται από γρανιτοειδές του Δίκαιου δηλαδή χαλαζιακό μονζονίτη ή ψαρόπετρα όπως είναι γνωστός στην Κω ο οποίος σχηματίστηκε 10χλμ. κάτω από την γη πριν από 12 εκ.χρόνια. Υπο προυποθέσεις είναι ένας πολύ ραδιενεργός βράχος και επικίνδυνος για την υγεία μας.Πως ανυψώθηκε; Από τις ακούραστες τεκτονικές δυνάμεις που εξακολουθούν αδιάκοπα να δουλεύουν μέχρι  τις μέρες μας. 

Από αυτό το πέτρωμα έχουν κατασκευαστεί οι κίονες της μεγαλύτερης παλαιοβασιλικής της Κω, μία από τις μεγαλύτερες της Μεσογείου. Ο Αγ.Γεώργιος του λιμανιού σήμερα δεν υπάρχει, καταστράφηκε από τον σεισμό του 554 μ.Χ.

Στην πλαγιά  της Σκιζόπετρας συναντάμε αιωνόβιες αγριοελιές που όμως έχουν βρει τον μπελά τους. Πολλά από τα δέντρα είναι χτυπημένα από κεραυνούς. Ο Νίκος αναρωτιέται γιατί; 

Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι τίποτα δεν «προσελκύει» τον κεραυνό. Εμφανίζεται σε πολύ μεγάλη κλίμακα για να επηρεαστεί από μικρά αντικείμενα στο έδαφος, συμπεριλαμβανομένων μεταλλικών αντικειμένων. Η θέση της καταιγίδας μόνο καθορίζει πού θα πέσει αστραπή στο έδαφος.

Ενώ το μέταλλο δεν προσελκύει αστραπές, το να βρίσκεται κανείς κοντά σε μακριά μεταλλικά αντικείμενα [φράχτες, κιγκλιδώματα, οχήματα κ.λπ.] εξακολουθεί να είναι ανασφαλές όταν υπάρχουν καταιγίδες.«Μήπως φταίει η γεωλογία της περιοχής με τα πολύτιμα μέταλλα που έλκει τις καταιγίδες;» του απαντώ. Κοντά στον Ελαιώνα υπάρχει ένα σπουδαίο μεταλλείο χαλκού. Υπάρχει σχέση του μονζονίτη με τις καταιγίδες; Το μόνο βέβαιο είναι ότι όταν πέφτουν οι κεραυνοί δεν πρέπει με κανένα τρόπο να είστε εκεί.

Όταν ένας κεραυνός υψηλής ενέργειας βομβαρδίζει έναν βράχο, μπορεί να τον θερμάνει σε πάνω από 1.600 βαθμούς Κελσίου, κάτι που μπορεί να είναι διπλάσιο από τη λάβα και να παραμορφώσει όχι μόνο την εμφάνιση του βράχου, αλλά και τους χημικούς δεσμούς που το συγκρατούν.

Μετά τα σπηλαιώδη έγκοιλα κατεβαίνουμε πάλι στο εκπληκτικό φαράγγι της Σκιζόπετρας. Το κοιτάμε από ψηλά,νερό δεν βλέπουμε. Πιθανόν εμφανίζεται μόνο το χειμώνα. Ομως, πως να μην θαυμάσεις αυτό τον διαμελισμένο ογκόλιθο που στέκει εκεί για τόσα χρόνια. Ο Νίκος με ρωτάει«όταν έπεσε πρέπει από μόνος του να έκανε έναν ισχυρό σεισμό;». Ναι του απαντώ δίχως δεύτερη σκέψη. 

Σιγά σιγά κατεβαίνουμε,συναντάμε μία αμμώδη ζώνη μακριά από την θάλασσα. Εδώ λογικά πρέπει να είναι η Αμμος, το τοπωνύμιο που αναφέρει ο Μιχάλης Σκανδαλίδης. Τι γυρεύει εδώ; Είναι αδύνατο να δίνεις σε όλα απαντήσεις, άλλωστε εδώ κρύβεται η ομορφιά ενός ενεργού γεωλογικά τόπου όπως αυτού της Σκιζόπετρας. 

Γεωδίφης

Πηγές:

1. Παιδί της Ρέας, τριλογία

2. Κώια- Ιακ.Ζαρράφτης

3. Νίκος Παναγιώτου

4.Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου παρελθόν και παρόν-Ανδρέας Χατζημιχαήλ

5.Τοπωνυμικά και ονοματικά της νήσου Κω- Μ. Ε. Σκανδαλίδης

6.Τοπωνύμια της Νήσου Κω -Ν. Ζάρακας (Κωακά, τόμοι Α΄&Β')

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Γεωγραφία της Σχιζόπετρας.

Ενα από τα δύο μικρά σπήλαια της Σχιζόπετρας.

Το εσωτερικό της  μικρής σπηλιάς .

Θέα από την Σχιζόπετρα.

Χώρος κατοίκησης και λατρείας.

Πιθανές αγιογραφίες στην οροφή του μικρού σπηλαίου που έχουν καταστραφεί από φωτιά .

Το εσωτερικό της μεγαλύτερης σπηλιάς.

Σπηλαιώδη έγκοιλα της Σχιζόπετρας.

Από ψηλά το φαράγγι της Σχιζόπετρας.

Μονζονίτης της Σχιζόπτρας με έγκλεισμα.

Η πιθανή προέλευση του βράχου της Σχιζόπετρας.