«Όπλα του Σενέκα» και ανεξήγητοι θόρυβοι στην Λάμπη;
Το μεγαλύτερο μέρος της πρωτεύουσας της Κω ιδρύθηκε πάνω από νεότερες αλλούβιες αποθέσεις δηλαδή υλικά που προήλθαν από συσσώρευση φερτών υλών κυρίως ποταμών ως αποτέλεσμα της επέκτασης της ξηράς εις βάρος της θάλασσας .Οι φερτές ύλες (χαλίκια, αργιλοαμμώδη , χώμα) που αποτελούν τις προσχώσεις δημιουργήθηκαν τα τελευταία 10.000 χρόνια.
Πριν κάποια χρόνια στην Λάμπη [Νέα Αλικαρνασσό] στα πλαίσια της έρευνας για την γεωλογική καταλληλότητα του οικισμού πραγματοποιήθηκε μια σειρά εργασιών από επιστημονική ομάδα του Ι.Γ.Μ.Ε [Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, τότε -σήμερα δεν γνωρίζω καν πως το αποκαλούν].
Κατά την διάρκεια διάνοιξης ορύγματος ο χειριστής του εκσκαφέα βρέθηκε αντιμέτωπος με έναν απρόβλεπτο παράγοντα, τα χαλαρά εδάφη της περιοχής. Ξαφνικά τα εδάφη άρχισαν να υποχωρούν και η κατάρρευση θα είχε παρασύρει τον ίδιο και το μηχάνημα .Η ευστροφία του χειριστή και η τύχη βοήθησαν ώστε να μη συμβεί ατύχημα.
Ενώ γνώριζα την σημασία του εδάφους τότε συνειδοποίησα πως οι επιφανειακές δονήσεις [πόσο μάλιστα οι σεισμικές] μπορεί να προδώσουν αμμοαργιλώδη ιζήματα ιδιαίτερα σε ένα πρώην βαλτότοπο όπως αυτό της Λάμπης που τυγχάνει να έχει και υψηλό υδροφορέα.
Λίγα λεπτά μετά τον σεισμό της 21ης Ιουλίου, βλέποντας την κύρια μετασεισμική ακολουθία να κατευθύνεται προς το δυτικό τμήμα του ρήγματος Gokova τότε ο νους μου αμέσως πήγε στην Λάμπη. Όταν ρίχνεις ένα βότσαλο σε ένα υδάτινο σώμα, δημιουργεί κύματα στο νερό. Ένας σεισμός κάνει το ίδιο πράγμα με την ενέργεια. Όταν σπάσει ένα ρήγμα, η ενέργεια απελευθερώνεται ως σεισμικά κύματα και αυτά προκαλούν τις καταστροφές. Σε ορισμένες περιοχές όπως η Λάμπη, οι σοβαρές σεισμικές βλάβες μπορεί να προκληθούν από την ρευστοποίηση εδάφους.
Ανησύχησα γιατί αυτό το φαινόμενο μπορεί να παρατηρηθεί κατά την διάρκεια ενός σεισμού. Εάν ήταν κατάλληλες οι συνθήκες, η βίαιη κίνηση θα έκανε τα χαλαρά ιζήματα και το χώμα του οικισμού να συμπεριφερθούν σαν υγρό όπως ακριβώς έγινε στο Ψαλίδι με τα ηφαίστεια άμμου. Ευτυχώς εκεί παρατηρήθηκε μόνο σε ακατοίκητη παράκτια περιοχή με αποτέλεσμα η ρευστοποίηση να μην προκαλέσει κατάρρευση κατασκευών.
Τα χαλαρά εδάφη μπορεί να υποστούν σοβαρές ζημιές ακόμη και από έναν σχετικά ήπιο σεισμό. Όμως οι χαλαρές κορεσμένες σε νερό εδαφικές στρώσεις που συναντώνται κοντά στην επιφάνεια της Λάμπης φαίνεται ότι αυτή την φορά είχαν ευεργετική επίδραση στην εξασθένηση των διερχόμενων σεισμικών κυμάτων. Το αποτέλεσμα ήταν οι ζημιές στον οικισμό να είναι ελάχιστες.
Ωστόσο, μία εβδομάδα μετά τον κύριο σεισμό ένας φίλος μου ανέφερε ένα πρόβλημα. Ένα ακουστικό φαινόμενο από μυστηριώδεις ήχους που έχει παρατηρηθεί τουλάχιστον 4 φορές με αποτέλεσμα να αναστατωθεί ο ίδιος και η οικογένεια του. Οι ανεξήγητοι θόρυβοι αρχίζουν μία στιγμή και διαρκούν για ώρες και ξαφνικά σταματάνε. Το γεγονός στην κυριολεξία όχι μόνο τους πονοκεφαλιάζει αλλά και τους ανησυχεί. Οι ήχοι προέρχονται από το ίδιο δωμάτιο μέσα στο σπίτι. Πρόκειται για βουητό έντονο και διαπεραστικό.
Μετά από αυτοψία η προκαταρκτική έρευνα κατέδειξε ότι η μονοκατοικία βρίσκεται λίγα μέτρα πιο δυτικά από την τοποθεσία όπου ο εκσκαφέας κινδύνευσε να βυθιστεί. Το πηγάδι του ιδιοκτήτη πριν τον σεισμό είχε καθαρό πόσιμο νερό, μέτριας ποιότητας. Η μετασεισμική εξέταση των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών φανέρωσε ότι το νερό έχει θερμοκρασία κοντά στους 26 βαθμούς Κελσίου δηλαδή όσους και η θάλασσα. Το ph, η αγωγιμότητα και τα TDS λένε ότι το νερό πλέον κυμαίνεται από υφάλμυρο εως θαλασσινό. Η ραδιενέργεια τόσο στην κατοικία όσο στην περιοχή είναι ελαφρώς αυξημένη, με επίπεδα ευμετάβλητα, όπως βέβαια σε όλη την πρωτεύουσα της Κω. Ο κύριος σεισμός έγινε ιδιαίτερα αισθητός καθώς έριξε στο έδαφος τον ιδιοκτήτη όμως η οικοδομή δεν φαίνεται να έχει υποστεί κάποια βλάβη ή καθίζηση. Δεν έχει αναφερθεί ανάλογο φαινόμενο στην γύρω περιοχή. Με την ευκαιρία όποιος έχει παρατηρήσει κάτι ασυνήθιστο μπορεί να το γνωστοποιήσει εάν το επιθυμεί στους αρμόδιους φορείς ή στην ηλεκτρονική διεύθυνση geodifhs@gmail.com
Θόρυβοι, εκρήξεις ή βουητά έχουν αναφερθεί σε διάφορα μέρη του κόσμου. Ανεξήγητες αναφορές ενός φαινομένου που ακούγεται σαν θόρυβος, άλλη φορά ως κανόνι ή μια ηχητική έκρηξη που προέρχεται από τον ουρανό έχουν καταγραφεί στην Ινδία, ΗΠΑ, Βόρεια Θάλασσα, Ιαπωνία, Ιταλία ,ή σε ήρεμες καλοκαιρινές μέρες στον κόλπο Fundy του Καναδά. Όμως κάθε περιστατικό έχει την δική του αιτία.
Πρόκειται για φαινόμενο που έχει διάφορα ονόματα στη διεθνή βιβλιογραφία όπως «Όπλα του Σενέκα» στις ΗΠΑ επειδή για πρώτη φορά αναφέρθηκε στην λίμνη Σενέκα, βροντίδι στην Ιταλία, ρετούμπος στις Φιλιππίνες ή ουρανοσεισμοί. Ο όρος «Όπλα του Σενέκα» είναι απλά ένα όνομα, δεν είναι μια εξήγηση. Αυτό δεν μας λέει τίποτα για το τι προκαλεί αυτούς τους θορύβους και αναταράξεις. Τι θα μπορούσε να είναι η αιτία;
Σε γενικές γραμμές το φαινόμενο μπορεί να έχει σχέση με καταβόθρα, παλιρροϊκό κύμα, υπόγεια κατολίσθηση, βιοαέριο, θαλάσσια ρεύματα, τεχνολογική καταστροφή, μυστική στρατιωτική δραστηριότητα, κλιματική αλλαγή, αέρα που μπορεί να έχει γεμίσει μικρούς πόρους μεταξύ των σωματιδίων του εδάφους και ρωγμές στο βράχο, πτώση μικρού ουράνιου σώματος σε νερό, προσεισμική ακολουθία μιας μεγαλύτερης δόνησης και με διάφορα άλλα αίτια.
Επίσης μπορεί να παρατηρηθεί από μεθάνιο που απελευθερώνεται από τον πυθμένα του ωκεανού ή πυθμένα της λίμνης και εκρήγνυται όταν ανεβαίνει στην επιφάνεια και έρχεται σε επαφή με τον αέρα. Μπορεί να κάνει την εμφάνιση του από σταδιακή αποσύνθεση των θαμμένων φυτών και μικροσκοπικών ζώων. Μερικές φορές το μεθάνιο μπορεί να διαρρεύσει προς τα πάνω στο επίπεδο του εδάφους. Ωστόσο, αυτό δεν γίνεται αρκετά ξαφνικά και σε αρκετά μεγάλες ποσότητες για να προκαλέσει εκρήξεις. Επίσης, η καύση του μεθανίου δημιουργεί φλόγες.
Νέα ρήγματα που σχηματίζονται από θραύση πετρωμάτων για την παραγωγή ενός νέου ρήγματος, καθώς και τη μετακίνηση ενός υπάρχοντος ρήγματος μπορεί να συμβάλλουν στην δημιουργία ήχων.
Οι σεισμοί είναι επίσης μια πιθανή αιτία. Συχνά μπορεί να προέλθουν από μικρούς ρηχούς σεισμούς που εκδηλώνονται σε κοντινή απόσταση.
Στην περίπτωση μας μία σειρά από μικροσεισμούς έχει εκδηλωθεί, μετά την 21η Ιουλίου, υποθαλάσσια κοντά στην Λάμπη. Δύο από αυτούς, με μεγέθη Μ2.6 και Μ2.7 ήταν αρκετά κοντά στην Αμμόγλωσσα και χρονικά έχουν συμπέσει με την εκδήλωση του φαινομένου.
Στην Ινδία πίστευαν ότι φαντάσματα με θορύβους είχαν σχέση με απόγονους των εποίκων που πήραν τη γη τους. Ωστόσο υπάρχει μία καλύτερη εξήγηση από αυτήν την πρόταση για τα Όπλα του Σενέκα της Λάμπης.
Το βέβαιο είναι ότι δεν πρόκειται για μία ιστορία φαντασμάτων. Ο ήχος φαίνεται να είναι πιο δυνατός όσο πιο κοντά συμβαίνουν οι μικροσεισμικές δονήσεις. Ο υδροφόρος ορίζοντας παραμένει υψηλός μετά το κύριο σοκ των Μ6.6. Αν το φαινόμενο έχει σχέση με κίνηση υπό πίεση ρευστού κάτω από έδαφος ή με βιοαέριο ή κάτι άλλο μπορεί να αποδειχθεί μόνο μετά από γεωλογική /γεωφυσική έρευνα που πρέπει να εκπονηθεί το συντομότερο δυνατό.
Γεωδίφης
Πηγές
1.Γεωλογικό Ινστιτούτο Αμερικής, USGS- Earthquake Booms, Seneca Guns, and Other Sounds
2.Βικιπαίδεια
3.Ευρωμεσογειακό Σεισμολογικό Κέντρο- EMSC
4.Hill D. P., Fischer, F. G., Lahr, K. M., and Coakley, J. M.- Earthquake sounds generated by body-wave ground motion
Μετασεισμική δραστηριότητα μετά την 21η Ιουλίου στη Λάμπη και ισοσείστες 6.5 και 6 [καμπύλες που δείχνουν την ένταση του σεισμού στη Λάμπη, εξαρτώνται κυρίως από την απόσταση της από την εστία του κύριου σεισμού].