Η αληθινή ιστορία του τεμένους Defterdar

Λίγη ώρα μετά τον σεισμό [του 2017].

Ένα από τα θύματα του ισχυρού σεισμού της 21ης Ιουλίου είναι το επιβλητικό τζαμί Defterdar της Πλατείας Ελευθερίας. Ο ανακαινισμένος και καλοσυντηρημένος μιναρές δεν άντεξε στα σεισμικά κύματα του Καρά Άντα και κατέρρευσε σε λιγότερο από 20 δευτερόλεπτα. Ευτυχώς το τραγικό γεγονός συνέβη στις 1.31 την νύκτα, όταν στην πιο κεντρική πλατεία του νησιού υπήρχαν λίγοι περαστικοί και θαμώνες στις πολυσύχναστες καφετέριες γύρω από το τέμενος.

Το τέμενος Defterdar, πήρε το όνομά του από τον Υπουργό Οικονομικών του Σουλτάνου Ibrahim Efendi που το έκτισε την περίοδο του 1780. Εκτός από το ψηλότερο κομμάτι του τεμένους που κατέρρευσε, σοβαρές ζημιές παρατηρούνται στο κτιριακό συγκρότημα και στην ιστορική κρήνη. Οι κολώνες από ντόπιο μονζονίτη της κρήνης άντεξαν στις δονήσεις γεγονός που επιβεβαιώνει για ακόμη μια φορά γιατί τις προτιμούσαν οι παλιοί τεχνίτες. 

Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης στα Κώια αναφέρει ότι στο χώρο που βρίσκεται σήμερα το τζαμί Defterdar, στην Πλατεία Ελευθερίας υπήρχε ναός της Αγίας Παρασκευής. ''ήν ίδρυμα πλούσιον κ' εποχής προγενεστέρας των καταχτητών ημών, Τούρκων κ' επιβεβαιοί πως την παράδοσιν, ότ' ήν Χριστιανικός ναός, μάλιστα επ' ονόματι της Αγίας Παρασκευής''.  

Πριν το 1917, την χρονιά που έγραψε τα Κώια ο Ζαρράφτης, το νησί έχει βρεθεί αντιμέτωπο με 4 ισχυρότατους ιστορικούς σεισμούς, το 1812, το 1843, το 1863 και το 1869.

Δεν γνωρίζω άν το τζαμί χτίστηκε μετά από κάποιο σεισμό στη θέση του οποίου προϋπήρχε ο ναός της Αγίας Παρασκευής. Το Defterdar έχει βεβαρημένο παρελθόν καθώς επλήγη και μετά το σεισμό του 1933. Όμως τα ιστορικά μνημεία σχετίζονται με την πλούσια σεισμική ιστορία του τόπου μας.

Κατά το 6 ή 5 π.Χ, σύμφωνα με τον ιστορικό Ευσέβιο, ένας δυνατός σεισμός [ίσως λίγο μεγαλύτερος από 6R] προκάλεσε τη μερική καταστροφή του νησιού. Μία επιγραφή στην Κω μνημονεύει τον Αύγουστο ως κτίστη της πόλης[ ιστορία επαναλαμβάνεται;]. Ίσως έχει προέλθει από τον σεισμογόνο χώρο της τάφρου Gokova. Από τότε ακολούθησαν αρκετοί που άφησαν τα σημάδια τους στα μνημεία του τόπου μας. Δεν αποκλείεται πριν τον χριστιανικό ναό να υπήρχε ρωμαϊκός, παλιότερα αρχαίος ελληνικός ναός και πάει λέγοντας.

Εδώ και αιώνες οι σεισμοί αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι από την ιστορία του νησιού και πάντοτε έβαζαν το χεράκι τους στην διαμόρφωση της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.

Ο πολιτισμός στο νησί δεν άρχισε την περίοδο του 1780 όπως επίσης δεν τελειώνει με το τελευταίο χτύπημα του Εγκέλαδου. Η ιστορία του τόπου συνεχίζεται. Μία πληγή ήταν και οφείλουμε το συντομότερο να επουλώσουμε.

Ωστόσο, πρέπει να γνωρίζουμε ότι αυτό που ζήσαμε θα επαναληφθεί, μετά βεβαιότητας αφού οι φυσικοί νόμοι παραμένουν ίδιοι και αμετάβλητοι στη γειτονιά μας.

Το πεπρωμένο κάθε τόπου είναι η γεωλογία του. Οι ομορφιές του φυσικού τοπίου, οι μεταλλικές πηγές, οι παραλίες, τα γεωθερμικά πεδία, ο πλούσιος ορυκτός πλούτος, τα ηφαίστεια έχουν να κάνουν με έναν ανήσυχο και ενεργό τόπο. Τα ελάχιστα χιλιοστά με τα οποία γλιστρούν κάθε χρόνο τα ρήγματα που περιτριγυρίζουν το νησί μετατρέπονται σε εκατοστά ή μέτρα από ένα βίαιο γεγονός και τότε ερχόμαστε αντιμέτωποι με συμβάντα όπως το τελευταίο. Ο σεισμός πλέον έχει καταχωρηθεί στη μνήμη όλων μας και αποτελεί ένα σημαντικό γεγονός από την πρόσφατη ιστορία του νησιού. Ολοι όσοι βιώσαμε την δόνηση των 29 δευτερολέπτων πλέον γνωρίζουμε τις πληγές που άφησε πίσω του. 

Λαμβάνοντας υπόψη την πλούσια ιστορία των σεισμών του τόπου μας και ιδιαίτερα την ασφάλεια των πολιτών, είναι πιο συνετό και λογικό η ανέγερση μιναρέ, να προβληματίσει ​τους αρμοδίους εμπλεκόμενους φορείς.Πρέπει να επικρατήσει λογική και όχι συναισθηματισμός. Στην κεντρική πλατεία καθημερινά συγκεντρώνονται εκατοντάδες πολίτες τόσο για πολιτιστικές εκδηλώσεις όσο για την αναψυχή τους.

Οφείλουμε να σεβόμαστε το θρησκευτικό αίσθημα και την πίστη, όμως η 21η Ιουλίου θα μπορούσε, εάν η κύρια σεισμική δόνηση εκδηλωνόταν την ημέρα, να ήταν «εκατομβαίωνας» της Κω [όπως οι αρχαίοι έλεγαν το χρονικό διάστημα από 23 Ιουνίου-23 Ιουλίου, αφιερωμένο στον Απόλλωνα επειδή έκαναν θυσία 100 βοδιών, εξ΄ου εκατόμβη]. Εκατεμβαίωνας για τις ζωές μας, για τις δουλειές και το μέλλον μας. Το ίδιο ισχύει για όλες τις ψηλές και επικίνδυνες κατασκευές χωρίς αντισεισμικές προδιαγραφές που έχουν θεμελιωθεί σε χαλαρά εδάφη ιδίως στο πολυσύχναστο ιστορικό κέντρο.

Απέναντι σε φυσικές καταστροφές είμαστε αδύναμα ανθρώπινα όντα, τίποτα περισσότερο. Χριστανοί, μουσουλμάνοι, βουδιστές, ινδουιστές κά, οφείλουμε διδασκόμενοι από το χτες να προχωρήσουμε μαζί κοιτάζοντας προς το μέλλον.

Η ανθρωπόμορφη θεότητα από την οποία τόσο έχει δεινοπαθήσει ο πολιτισμός μας υπήρξε ένα από τα πιο δυνατά θέματα πολλών καλλιτεχνών της αρχαιότητας, απαθανατίζοντας τον σε πολλές μετώπες αρχαίων ναών όπως στο ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς, στον Παρθενώνα κά. Ένα αντισεισμικό μνημείο με λογικές διαστάσεις ,αντί πανύψηλου κυλινδρικού πύργου, αφιερωμένο σε όλους τους αρχαίους λατρευτικούς χώρους [δωρικούς, ελληνιστικούς, ρωμαϊκούς, χριστιανικούς, μουσουλμανικούς κά] που χάθηκαν στο διάβα του χρόνου και της ιστορίας του τόπου ίσως είναι μία λύση.

Η παιδεία σε θέματα φυσικών καταστροφών και η ασφάλεια των πολιτών πλέον θεωρείται αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα μετά την αποφράδα νύκτα.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου

2.Κώια- Ιάκωβος Ζαρράφτης

3.Βικιπαίδεια

4.Οι σεισμοί μέσα από τον ναό της Αγίας Παρασκευής http://www.geodifhs.com/kappaomegaiotaalpha/paraskeviquakes1

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Επισκευή του τεμένους , ίσως το 1935. [Β.Χατζηβασιλείου].

Το Τζαμί του Φόρου σε ταχυδρομική κάρτα.

Το τέμενος μετά την καταστροφή.

Πολλαπλά τα χτυπήματα του Εγκέλαδου στο τέμενος.

Πριν από τον σεισμό.

Τζαμί του Φόρου ή Defterdar το 1928,το μητροπολιτικό τέμενος των Κώων μουσουλμάνων στην τωρινή Πλατεία Καζούλη.