Ιστορικοί σεισμοί μεγαλύτεροι από Μ5.5 στον κόλπο του Κεραμεικού

Παλιός πίνακας με την Αλικαρνασσό, στο βάθος το νησί Καρά Αντα από την θάλασσα του οποίου προήλθε ο σεισμός της 21ης Ιουλίου 2017

Σύμφωνα με ιστορικές τουρκικές πηγές  ο σεισμός [και το τσουνάμι] του 1493 μ.Χ ήταν ο πιο καταστροφικός στην σύγχρονη ιστορία της Αλικαρνασσού. Ωστόσο, η πηγή του ήταν η Λεκάνη της Κω[Ρήγμα Κοχυλάρι από το σύστημα του Δίαυλου Κω- Νισύρου ή Πιπεριά]. 

Οι παρακάτω σεισμοί αφορούν μόνο όσους έχουν εκδηλωθεί κατά μήκος του Κεραμεικού[Gokova] Κόλπου ή έχουν πηγή την Τάφρο Gokova από ενδεχόμενες διεργασίες του ομώνυμου ρήγματος.

1.Σεισμική δόνηση- φάντασμα  του  6 ή 5 π.Χ. Σύμφωνα με τον ιστορικό και πατέρα της εκκλησιαστικής ιστορίας Ευσέβιο Παμφίλου ή της Καισαρείας [πέθανε μεταξύ δεύτερου μισού του 339 και τις αρχές του 340], μεγάλος σεισμός [κατ΄εκτίμηση λίγο μεγαλύτερος από τα Μ6] προκάλεσε τη μερική καταστροφή του νησιού. Σύμφωνα με αφηγήσεις του Ιταλού αρχιτέκτονα L.Morricone, δεν ήταν δυνατό να αναγνωριστούν τα ίχνη του σεισμού από τις ανασκαφές. Μία επιγραφή στην Κω μνημονεύει τον Αύγουστο ως κτίστη της πόλης και μπορεί να έχει σχέση με αυτό τον σεισμό. Είναι πιθανόν η σεισμική δόνηση- φάντασμα να έχει προέλθει από το δυτικό τμήμα του ρήγματος Gökova -γνωστού στη διεθνή βιβλιογραφία ως ρήγμα Ula-Oren, με ρυθμό ολίσθησης 0.5-3 χιλιοστά- νοτιοδυτικά του επίκεντρου του σεισμού της 21ης Ιουλίου του 2017.

2.Σεισμός Μ6.6 του 334μ.Χ. Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Ηλία της Νισίβεως[Αντιόχειας] έγινε σεισμός στο νησί της Κω και πολλές πόλεις κατέρρευσαν.

3.Ισχυρός σεισμός της 1/12/1869, Μ6.8 βόρεια της Μαρμαρίδας. Κατέστρεψε τις πόλεις Mentes και Μαρμαρίδα ενώ προκλήθηκαν σημαντικές ζημιές στις πόλεις Ula και  Mugla. Ο σεισμός έγινε αισθητός στη Σμύρνη, Σάμο,Σύμη, Αλικαρνασσό και Μυτιλήνη. Η εκδήλωση πιθανότατα ήταν η μεγαλύτερη που έχει αναφερθεί τα τελευταία χρόνια από τη δράση του ρήγματος Ula-Oren[Gokova] .

4.Ο σεισμός της 23/5/1941, Μ6.0 κοντά στην Μούγλα της ΝΔ Τουρκίας. Ο κύριος σεισμός διήρκεσε μόλις 12 δευτερόλεπτα, έγινε στις 23.10 και προκάλεσε μεγάλες ζημιές κατά μήκος των βόρειων ακτών του Κεραμεικού και ιδιαίτερα στην Μούγλα. Ο μεγαλύτερος μετασεισμός έγινε την ίδια μέρα μετά τον κύριο και ήταν Μ5.5. Στα χωριά της περιοχής προκάλεσε σημαντικές ζημιές, ενώ ένα μεγάλο κομμάτι βράχου που έπεσε σκότωσε τέσσερις και τραυμάτισε 20 ανθρώπους.

5.13/12/1941,Μ6.2 νότια της Μούγλας. Ο σεισμός που συνέβη στις 15.59 προκάλεσε σοβαρές ζημιές στην Μούγλα, ΝΔ Τουρκία. Μετά από αυτό τον σημαντικό σεισμό κανένας δεν φαίνεται να έχει συμβεί έως το 2004 και από τότε έχει υπάρξει τεράστια συσσώρευση ενέργειας σε αυτό το τμήμα του ρήγματος.

6.Η σεισμική ακολουθία του 2004 .Σύμφωνα με την έκθεση του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών «στις 2 Αυγούστου 2004 μια ακολουθία μέτριων σεισμών εμφανίστηκε στο Κόλπο της περιοχής Κεραμικού (ανατολικά της Κω). Ο κύριος σεισμός πραγματοποιήθηκε στις 4 Αυγούστου 2004, 03:01 GMT και παρουσιάστηκε 40km ανατολικά της πόλης της Κω σε εστιακό βάθος 20km και με το μέγεθος Mw=5.5 R. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι η ακολουθία άρχισε στις 2 Αυγούστου 2004, 20:29 GMT με έναν σεισμό του μεγέθους ML=3.6 και ακολουθήθηκε από διάφορα γεγονότα δεδομένου ότι μπορούν να παρατηρηθούν στα αρχεία του εθνικού σεισμικού δικτύου της Αθήνας. Οι μεγαλύτερες μετασεισμικές δονήσεις εμφανίστηκαν στις 4 Αυγούστου 2004, στις 04:19 GMT και 14:18 GMT με τα μεγέθη 4.8 και 5.0 αντίστοιχα της κλίμακας Ρίχτερ. Μια σύνθεση των παραπάνω αποτελεσμάτων και η σύγκριση με τις εκτιμήσεις των άλλων Διεθνών Σεισμολογικών Ινστιτούτων, δείχνουν ότι η σειρά των σεισμών σημειώθηκε σε μια ζώνη που βρίσκεται το ρήγμα διεύθυνσης  ΑΔ. Αυτή η ζώνη ξεκινά δυτικά της Κω και ακολουθεί την ακτή της χερσονήσου του Bodrum. Πρόκειται για ένα ρήγμα που κατά το παρελθόν είχε δώσει σημαντικούς σεισμούς ενώ κατά τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε ότι κάπως είχε σωπάσει.»

7. Ο σεισμός στις 21 Ιουλίου 2017, εκδηλώθηκε μόλις 15χλμ από την πρωτεύουσα της Κω και είχε διάρκεια 29 δευτερόλεπτα.  Ενας προσεισμός Μ2.8 καταγράφηκε 20 λεπτά πριν από τον κύριο σεισμό. Το κύριο σοκ Μ6.6 μετά την αναθεώρηση, συνέβη ως αποτέλεσμα ενός κανονικού ρήγματος [κατά πάσα πιθανότητα του συστήματος διάρρηξης Gokova] σε ένα ρηχό βάθος φλοιού [από 2 έως περίπου 7 χιλιόμετρα] στην λιθοσφαιρική πλάκα της Ευρασίας. Τις επόμενες 20 ώρες από τον σεισμό της 21ης Ιουλίου 2017, καταγράφηκαν 9 μετασεισμοί μεγαλύτεροι από τα 4.0R, με τον μεγαλύτερο να είναι 4.7R. Ο ισχυρός μετασεισμός Μ5.3 εκδηλώθηκε στις 10.41 π.μ, 8/8/2017 ήταν χερσαίος με εστιακό βάθος μόλις 1 χλμ. Το επίκεντρο βρισκόταν 29 χλμ. βορειοανατολικά από το Ψαλίδι της Κω και 18 χλμ. ανατολικά από το Μπόντρουμ και από το επίκεντρο του κύριου σεισμού.

Από τα παραπάνω προκύπτει με τον πιο αδιάψευστο τρόπο ότι το σύστημα ρηγμάτων Gokova είναι ενεργό έχοντας δώσει ισχυρούς ιστορικούς επιφανειακούς σεισμούς, με εστιακό βάθος έως 7 χλμ.

Σύμφωνα με ιστορικές σεισμικές βάσεις δεδομένων [EMSC, ΑΠΘ, κά] τα τελευταία 1680 χρόνια [δεν περιλαμβάνεται η δόνηση του 6ου αιώνα π.Χ] έχει δώσει τουλάχιστον έξι σεισμούς με μεγέθη που κυμαίνονται από Μ5.5 έως Μ6.8.

Το ιστορικό αρχείο αποκαλύπτει ότι μέχρι στιγμής το ρήγμα Ula-Oren που αποτελεί τον κύριο κορμό του συστήματος Gokova δεν έχει δώσει σεισμό μεγαλύτερο από Μ6.8. Όμως λαμβάνοντας υπόψη την βάση δεδομένων του SHARE-WP3, η γεωμετρία και το μέγεθος της τεκτονικής δομής  μπορεί να εκδηλώσει έναν σεισμό έως και Μ7.1.

Επίσης, ανατρέχοντας στους ιστορικούς σεισμούς μπορεί να παρατηρηθεί ένα τμήμα που έχει μείνει σχετικά αδιατάραχτο, νοτιοανατολικά από το επίκεντρο της 21ης Ιουλίου ,ανατολικά της ακολουθίας του 2004. Εδώ και καιρό φαίνεται ότι απέχει από τις διεργασίες των άλλων τμημάτων του ρήγματος [δες στον παραπάνω χάρτη το ελλειπτικό σχήμα με κίτρινο χρώμα]. Λες και «βαρβιτίζει» με την Μνήμη του Gokova όπως θα μπορούσε να πει ο πρωτοπόρος της βουκολικής ποίησης, Θεόκριτος που έζησε ή γεννήθηκε στην Κω. Δεν θα μου προκαλέσει έκπληξη άν στο απώτερο μέλλον ένα συμβάν Μ5.5-6.7 προέλθει από τον συγκεκριμένο χώρο πάντα με βάση την ιστορική σεισμικότητα της περιοχής.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Τμήμα Γεωλογικής Μηχανικής METU,Τουρκία

2.Οι σεισμοί της Ελλάδας, Β.Παπαζάχος

3.Ιστορία της Νήσου Κω-.Β.Χατζηβασιλείου

4.EMSC,Ευρωμεσογειακό Κέντρο

5.Ιστορική βάση δεδομένων ΑΠΘ, Τμήμα Γεωφυσικής

6.SHARE-WP3/diss.rm.ingv.it/- Ρήγματα και σεισμογενείς περιοχές στην Ευρώπη

7.Βικιπαίδεια

Ιστορική σεισμική δραστηριότητα μεγαλύτερη από Μ5.5 από το 330μ.Χ έως το 2107 στον κόλπο του Κεραμεικού. Με το κίτρινο ελλειπτικό σχήμα φαίνεται το αδιατάραχτο τμήμα του ρήγματος Gokova.