Συνδέεται ο σχηματισμός ρουμπινιών με την ανύψωση των Ιμαλαΐων;

Το εκθαμβωτικό χρώμα του ρουμπινιού κρύβει την μυστηριώδη προέλευση της γέννησής του. Μερικές φορές οι μάγοι σε κάποια σώου ρίχνουν ένα υπεριώδες φως με ραβδί πάνω από ένα κουτί από βράχους σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, που αναφλέγει τις πέτρες-άκοπα ρουμπίνια-με μια έκρηξη με φλογερό κόκκινο φως που φαίνεται να είναι εξωπραγματικό.

Αυτή η αξιοσημείωτη ακτινοβολία-που προκαλείται από οποιοδήποτε υπεριώδη ακτινοβολία, συμπεριλαμβανομένων των UV ακτίνων από τον Ήλιο έχει δώσει στα ρουμπίνια μια ξεχωριστή θέση στην ιστορία. Πολύ πριν ο Marco Polo να βρει το δρόμο του προς την Ασία, Βιρμανοί πολεμιστές τοποθετούσαν τις πέτρες κάτω από το δέρμα τους για να είναι  ανίκητοι στη μάχη. Σανσκριτικά κείμενα ανέφεραν ότι τα ρουμπίνια ήταν θεραπεία για το φούσκωμα και την δυστροπία. Ινδουιστικές παραδόσεις  επίσης ανέφεραν ότι το φως από ένα ρουμπίνι δεν θα μπορούσε να χαθεί ακόμη και αν κρύβεται κάτω από τα ρούχα.

Οι γεωλόγοι μπορούν να εξηγήσουν τη λάμψη: το υπεριώδες φως κάνει το χρώμιο των ρουμπινιών να φθορίζει. Υπάρχουν, όμως, πολλά πράγματα  για τα ρουμπίνια που οι  επιστήμονες δεν μπορούν να εξηγήσουν. Το μεγαλύτερο ερώτημα,  είναι το πώς τα ρουμπίνια σχηματίζονται. Οι γεωλόγοι απλά δεν ξέρουν. Αυτά τα ρουμπίνια που ακόμη υπάρχουν, λέει ο Peter Heaney, καθηγητής γεωεπιστημών στο πανεπιστήμιο του Penn State, είναι κάτι σαν «μικρό γεωλογικό θαύμα.»

Τα ρουμπίνια είναι ένα είδος κορουνδίου, ένα σπάνιο ορυκτό που αποτελείται από πυκνό αλουμίνιο και άτομα οξυγόνου, τα οποία είναι συνήθως άχρωμα. Όταν μερικά από τα άτομα αντικαθίστανται από αυτά του αλουμινίου, εμφανίζονται οι φωτεινές αποχρώσεις. Μικρές ποσότητες χρωμίου προσδίδουν το βαθύ κόκκινο χρώμα του ρουμπινιού, τα ίχνη του τιτανίου και σιδήρου παράγουν το εκπληκτικό γαλάζιο ζαφείρι, και το χρώμιο και το τρισθενές σίδηρο δημιουργούν τις λεπτές αποχρώσεις του πορτοκαλί στα εξαιρετικά σπάνια και δαπανηρά ζαφείρια padparadscha -Παντπαράτσα.

Τίποτα από αυτά δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, ωστόσο, αν υπάρχουν το διοξείδιο του πυριτίου ή μεγάλες ποσότητες σιδήρου. Και εκεί βρίσκεται το μυστήριο. Από την στιγμή που  το πυρίτιο είναι ένα από τα πιο άφθονα στοιχεία στο φλοιό της Γης, πώς γίνεται και τα ρουμπίνια καταφέρνουν να το αποφεύγουν, αλλά την ίδια στιγμή να  συνδέονται με το εξαιρετικά σπάνιο χρώμιο; Και πώς τα ρουμπίνια αποφεύγουν τον σίδηρο, ένα άλλο κοινό στοιχείο; Τα ζαφείρια χρειάζονται κάποιο σίδηρο, αλλά τα ρουμπίνια, εξ’ ορισμού, έχουν πολύ μικρή ποσότητα σε αυτά .Ο φθορισμός [ενός ρουμπινιού] συνδέεται με τη σύνθεσή του, σε χαμηλό σίδηρο. Αυτό είναι δύσκολο να γίνει στην γεωλογία, για να πάρει τόσο χαμηλό σίδηρο .Το κορούνδιο είναι αρκετά σπάνιο, όπως είναι. Έτσι, προσθέτοντας όλα αυτά τα πράγματα μαζί, και το ρουμπίνι είναι πολύ σπάνιο.

Η πλειοψηφία των κοιτασμάτων ρουμπινιών του κόσμου (αλλά όχι απαραίτητα τα καλύτερα) βρίσκεται σε μία ασυνεχή ζώνη του μαρμάρου που εκτείνεται 1.800 μίλια κατά μήκος της νότιας πλαγιάς των Ιμαλαΐων και διασχίζει το Τατζικιστάν, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Κασμίρ, το Νεπάλ, την Κίνα και το Βιετνάμ. Το μοντέλο του σχηματισμού των ρουμπινιών σύμφωνα με  πολλούς βρίσκεται στην τεκτονική των πλακών: δύο ήπειροι, η Ινδία με την Ασία-συγκρούστηκαν μαζί για να σχηματίσουν τα Ιμαλάια.

Περίπου 50 εκατομμύρια χρόνια πριν, η ινδική υποήπειρος κινήθηκε προς την Ασία, περιορίζοντας την θάλασσα της Τηθύος, έναν αρχαίο ωκεανό που βρισκόταν μεταξύ των. Στο βυθό της Τηθύος οι αποθέσεις του ασβεστόλιθου- ιζηματογενή πετρώματα ανθρακικού ασβεστίου - εμπλουτίζονταν από κάθε ορυκτό που ξεπλενόταν από τους βράχους της γύρω γης, συμπεριλαμβανομένων όλων των συστατικών που απαιτούνται για τα ρουμπίνια: αλουμίνιο, οξυγόνο, χρώμιο, καθώς και διοξείδιο του πυριτίου.

Καθώς ο ωκεανός της Τηθύος έκλεισε, οι ασβεστόλιθοι του ωθήθηκαν βαθιά στη γη, όπου συμπιέστηκαν  σε  θερμοκρασίες από 1.112 -1.238 βαθμούς Κελσίου και  με πιέσεις 3 έως 6 kilobars. Το αποτέλεσμα; Μεταμορφώθηκαν σε «βρώμικο» μάρμαρο. Την ίδια στιγμή, ο λειωμένος γρανίτης παρείσφρησε στο μάρμαρο, απελευθερώνοντας υγρά που είχαν διηθηθεί πάνω στον βράχο. Αυτή η διαδικασία, αφαίρεσε το διοξείδιο του πυριτίου, αλλά άφησε πίσω του το αλουμίνιο. Για τα επόμενα 40 εκατομμύρια έως 45 εκατομμύρια χρόνια, οι δύο ήπειροι αργά συμπιέζονταν μεταξύ τους, αυξάνοντας τα Ιμαλάια. Η διάβρωση αποκάλυψε τελικά τις αποθέσεις απο ρουμπίνια κατά μήκος της σχισμής όπου οι δύο πλάκες συγκρούστηκαν.

Μελέτες που έγιναν στη Γαλλία από την Gaston Giuliani του Ινστιτούτου Έρευνας και Ανάπτυξης, μαζί με την Virginie Garnier και τον Daniel Ohnenstetter συνδέουν τη χρονική στιγμή του σχηματισμού των ρουμπινιών με την ανύψωση των Ιμαλαΐων. «Οι αποθέσεις των  ρουμπινιών, παρατηρήσαμε ότι είχαν άμεση σχέση με την ηπειρωτική σύγκρουση και με την ορογένεση(το κτίσιμο του  βουνού) των Ιμαλαΐων," λέει ο Τζουλιάνι. "Έτσι, το ρουμπίνι αποτελεί ένα ιδανικό δείκτη αυτής της ηπειρωτικής σύγκρουσης."

Αλλά η γαλλική ομάδα, επίσης, παρατήρησε ότι ενώ μάρμαρα που περιέχουν ρουμπίνια στα Ιμαλάια έχουν επεκταθεί σε μεγάλες περιοχές, τα ρουμπίνια τα ίδια παρατηρούνται μόνο σε κάποια μέρη. "Η εμφάνιση των ρουμπινιών είναι πολύ απομονωμένη και εντοπισμένη. Δεν βρίσκονται ρουμπίνια παντού όπου υπάρχει μάρμαρο. «Έτσι, τότε θα έπρεπε να ρωτήσουμε, γιατί βρίσκουμε μόνο ρουμπίνια σε ορισμένες περιοχές; Διότι αν είναι ένα μεταμορφωμένο φαινόμενο, συνήθως θα έπρεπε να επηρεάζει ολόκληρο το σύνολο του μαρμάρου », λέει ο Τζουλιάνι. "Αλλά αυτό δεν συνέβη, οπότε υπάρχει ένα μεγάλο μυστικό εδώ."

Το μυστικό, οι Γάλλοι πιστεύουν, είναι το αλάτι. Δεν ήταν μόνο οι ασβεστόλιθοι βρώμικοι, ήταν και αλμυροί. Η Τηθύς, λένε, ήταν τόσο ρηχή σε χώρους που κατά καιρούς θα στέγνωνε, αφήνοντας πίσω τους μια λεπτή κρούστα αλατιού από το θαλασσινό νερό όταν εξατμιζόταν. Το αλάτι αναμιγνύεται με κατάλοιπα από τη γη για να δημιουργήσει το μοναδικό ασβεστόλιθο που γέννησε ρουμπίνια. Όταν θερμαίνεται, το αλάτι ενήργησε ως ροή, εξασφαλίζοντας ότι το αλουμίνιο θα γινόταν κινητό αρκετά για να αναμιχθεί με το χρώμιο.

Περαιτέρω ενδείξεις για το ρόλο του αλατιού βρίσκονται βαθιά μέσα στο μικροσκοπικό κόσμο των κρυστάλλων των ρουμπινιών. Σύμφωνα με την  Garnier βρέθηκαν μικροσκοπικές σταγόνες υγρού, απαθανατίζοντας έτσι στιγμιότυπα από τα υγρά που στροβιλίζονται μέσα στο μάρμαρο, όταν τα ρουμπίνια είναι κρυσταλλωμένα. Μικροσκοπικοί κρύσταλλοι  του χλωριούχου νατρίου και ανυδρίτη (που βρίσκονται στο αλάτι της θάλασσας) επιπλέουν μέσα στο υγρό. Αλλά τι έγινε με τον εχθρό του ρουμπινιού, το διοξείδιο του πυριτίου; Η Garnier ισχυρίζεται ότι δεν υπήρχε αρκετό στους αρχικούς βράχους για να κάνει μεγάλη ζημιά. Και ο ρόλος του γρανίτη; Ο Giuliani λέει ότι δεν είχε κανένα ρόλο σε όλα αυτά.

Ωστόσο κάποιος άλλος επιστήμονας ο Harlow διαφωνεί. "Το θεμελιώδες ζήτημα είναι, αν κατά την μεταμόρφωση του μαρμάρου, η περιεκτικότητα σε διοξείδιο του πυριτίου είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή του αλουμινίου, και αν δεν πρόκειται ποτέ να κάνει κορούνδιο-αν και όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει μάρμαρο που φιλοξενεί αποθέσεις από κορούνδιο. Τόσο πώς το κάνει; "ρωτάει. "Απλά. Χρειάζεται ένα ρευστό. Χρειάζεται κάποιο μηχανισμό μεταφοράς για τη μείωση του διοξειδίου του πυριτίου στο βράχο. "Διεισδύσεις, όπως των γρανιτών, προσφέρουν μια βολική πηγή υγρών. "Είναι ένας απλός μηχανισμός, παρόλο που δεν είναι ακόμα αποδεδειγμένος για  τα ρουμπίνια», προσθέτει.

Το  μοντέλο του σχηματισμού των ρουμπινιών δεν θα πρέπει να θεωρείται οριστικός μέχρι οι γεωλόγοι να μπορούν να εξηγήσουν την ύπαρξη των θρυλικών πετρών τους περίφημου ορυχείου Mogok στη Μιανμάρ (πρώην Βιρμανία), πηγή μερικών από τα καλύτερα ρουμπίνια του κόσμου. Ενώ οι πολύτιμοι λίθοι Mogok πράγματι φιλοξενούνται σε μάρμαρο, που όμως συχνά αναπτύσσονται παράλληλα με άλλα όμορφα πετρώματα, ανόργανα στοιχεία που οφείλονται σε πυριγενή (κρυσταλλική από την αύξηση μάγμα) και όχι σε μεταμορφωμένη προέλευση. Το τεράστιο μέγεθος αυτών των κρυστάλλων συνεπάγεται ένα είδος που ονομάζεται μάγμα από πηγματίτη, πλούσιο σε νερό που επιτρέπει στα μέταλλα να αυξηθούν σε τεράστια μεγέθη. Αυτό υποδηλώνει ότι διαφορετικές διαδικασίες από αυτές που υπέθεσαν για τη δημιουργία των ρουμπινιών στην εργασία.

Δυστυχώς, χρειάζεται κάποιος χρόνος προτού οι γεωλόγοι μπορούν να ξεκαθαρίσουν το θέμα. Η πολιτική στη Μιανμάρ έχει από καιρό μπλοκάρει τους επιστήμονες να εισέλθουν στη χώρα για να ρίξουν μια ματιά. Αν οι δυτικοί επιστήμονες είχαν τη δυνατότητα πρόσβασης στο Mogok, τότε θα έβρισκαν μια απάντηση στο ερώτημα για το πώς τα ρουμπίνια σχηματίζονται; 

Γεωδίφης με πληροφορίες από το discovermagazine

Φωτογραφία –Τα διάσημα ρουμπίνια του Mogok