Ο χαμένος ωκεανός της Τηθύος

Είναι πρωινό Σαββάτου, και βρίσκομαι σε ένα από τα πιο αγαπημένα μου μέρη. Τα «Μπάνια» όπως οι ντόπιοι συνηθίζουν να τα αποκαλούν ή Εμπρός Θέρμη όπως συναντάται συχνά σε πολλούς χάρτες της Κω. Σταματώ για λίγο στην καντίνα για να πιώ ένα καφεδάκι. Σύντομα πιάνω κουβέντα με ένα ευχάριστο ζευγάρι Ολλανδών. Ενδιαφέρονται να μάθουν τα πάντα γύρω από την περιοχή. Θαυμάζουν την άγρια φυσική ομορφιά του τοπίου. 

Μέσα σε λίγο χρόνο δέχομαι ερωτήσεις για διάφορα θέματα σχετικά με το γεωπεριβάλλον και την ιστορία της περιοχής. Κάποια στιγμή ο Jon κοιτά λίγο πιο ψηλά. Μου δείχνει τα βράχια που στέκονται ακριβώς πάνω από την καντίνα και  με ρωτάει «τι είναι αυτά τα πετρώματα που βρίσκονται εκεί πάνω» και αμέσως του απαντώ «υπολείμματα από έναν χαμένο ωκεανό». Ο Jon θεωρώντας ότι του κάνω πλάκα μου απευθύνει αυθόρμητα το ερώτημα «τότε τι κάνει ο χαμένος ωκεανός πάνω από το κεφάλι μου;»

Αν θέλει κανείς να γνωρίσει την φυσική ιστορία του Αιγαίου, θα πρέπει να πάει πίσω κατά αρκετά εκατομμύρια  χρόνια. Για να απαντήσω στο ερώτημα του Jon πρέπει και αυτή την φορά να χρησιμοποιήσω την γεωλογική μηχανή του χρόνου. Τα ασβεστολιθικά πετρώματα της Εμπρός Θέρμης  που σήμερα συναντώνται σε υψόμετρο 120 μέτρα από την στάθμη της θάλασσας σχηματίστηκαν πριν από περίπου 200-100 εκ.χρόνια . Ήταν μια περίοδος όπου η ξηρά είχε τελείως διαφορετική μορφή από τη σημερινή. Οι ήπειροι και οι ωκεανοί δεν είχαν αρχίσει ακόμη να σχηματίζονται και ολόκληρη σχεδόν η ξηρά ήταν ενωμένη σε μια υπερήπειρο την Πανγαία που βρεχόταν από τον ωκεανό της Τηθύος, που σήμερα πια δεν υπάρχει.

Τότε κάποια ιζήματα  αποτελούσαν τον πυθμένα ενός τεράστιου ωκεανού. Ο ωκεανός της Τηθύος χώριζε την Ευρασία (ηπειρωτικός χώρος Ευρώπης και Ασίας) από την Γκοντβάνα, την ενιαία ήπειρο που περιελάμβανε την Αφρική, την Ινδία και την Αυστραλία. Κάποια στιγμή το μεγαλύτερο τμήμα του ωκεανού της Τηθύος σταδιακά εξαφανίστηκε και δημιουργήθηκαν οι ήπειροι. Με τον χρόνο και εξαιτίας της κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών, τα  ασβεστολιθικά ιζήματα βρέθηκαν στην περιοχή μας  και μέσα από πολύπλοκες γεωλογικές διεργασίες ανυψώθηκαν.

Οι ασβεστόλιθοι σχηματίζονται συνήθως σε θερμό ρηχό θαλάσσιο περιβάλλον . Τα πετρώματα της Εμπρός Θέρμης δείχνουν ότι κατά την περίοδο πριν από 200-100 εκ.χρόνια, ο αιγαιακός χώρος  είχε ένα υγρό τροπικό κλίμα καθώς συνθήκες θερμοκηπίου επικρατούσαν σε όλη την Γη.

Για να μετακινηθούν υλικά που σχηματίστηκαν στον βυθό του ωκεανού της Τηθύος και να διακοσμήσουν  αυτές τις πλαγιές απαιτήθηκαν τεράστιες γεωλογικές δυνάμεις που τεμάχισαν τον πυθμένα κι ύστερα τον τοποθέτησαν σας φέτες την μία πάνω στην άλλη. Οι δυνάμεις προήλθαν από την σύγκρουση της πλάκας της Αφρικής με την πλάκα της Ευρώπης.

Τα τελευταία εκατ. χρόνια το Αιγαίο εξελίσσεται στο νότιο περιθώριο της Ευρασιατικής πλάκας μεταναστεύοντας νοτιότερα. Παράλληλα το νοτιότερο τμήμα-υπόλειμμα του Ωκεανού της Τηθύος στη σημερινή Μεσόγειο Θάλασσα, που ανήκει στο βόρειο άκρο της Αφρικανικής πλάκας, εξαφανίζεται βυθιζόμενο κάτω από το την Αιγαιακή πλάκα, με σημερινή ταχύτητα σύγκλισης των δύο πλακών  35-40 χιλιοστά τον χρόνο. 

 Γεωδίφης

Εικόνες- η περιοχή της Ε.Θέρμης και παλαιογεωγραφικός χάρτης που δείχνει τον ωκεανό της Τηθύος την περίοδο που σχηματίζονταν οι ασβεστόλιθοι (200-175 εκ.χρόνια πριν).