Γρανιτοειδή του Δίκαιου

 

Ο γρανίτης  έχει γίνει τόσο κοινός στα σπίτια και τα κτίρια που ο καθένας αυτές τις μέρες μπορεί να τον ξεχωρίσει ως πέτρωμα. Αλλά αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι καλούν γρανίτη, οι γεωλόγοι προτιμούν να αποκαλούν "γρανιτοειδή" μέχρι να μπορέσουν  να το κατατάξουν μετά από εργαστηριακή ανάλυση. Κι’ αυτό γιατί σχετικά λίγοι "γρανιτένιοι βράχοι" υπάρχουν που πραγματικά κατατάσσονται πετρολογικά στους γρανίτες.

Πώς ένας γεωλόγος κατατάσσει τα γρανιτοειδή; Εδώ σας δίνω μια απλουστευμένη εξήγηση.Ένα γρανιτοειδές πρέπει να  πληροί δύο κριτήρια: να  είναι πλουτωνίτης και να περιέχει χαλαζία  μεταξύ 20-60% .

Όταν το μάγμα στερεοποιηθεί μέσα στον φλοιό , σε βάθος  το πέτρωμα που σχηματίζεται ονομάζεται πλουτωνίτης .Οι πλουτωνίτες ψύχονται σε βάθος πολύ αργά από μια καυτή, υγρή κατάσταση. Ένα σίγουρο σημάδι για να τους ξεχωρίσετε είναι οι  ορατοί  κόκκοι διαφόρων ορυκτών που όμως είναι αναμιγμένοι με τυχαία σειρά, σαν να έχουν ψηθεί σε ένα ταψί στο φούρνο. Φαίνονται καθαρά οι κρύσταλλοι , και δεν παρουσιάζουν  στρώματα όπως τα ιζηματογενή και σχιστοφυή ιστό όπως τα μεταμορφωμένα πετρώματα.

Όσο για το χαλαζία, σε ένα πέτρωμα με λιγότερο χαλαζία από το 20 %  ονομάζεται κάτι άλλο, και σε ένα άλλο με περισσότερο από 60 % χαλαζία ονομάζεται γρανιτοειδές πλούσιο σε χαλαζία .Οι γεωλόγοι μπορούν να αξιολογήσουν και τα δύο αυτά κριτήρια (πλουτώνια, άφθονο χαλαζία) με μία στιγμιαία  ματιά.

Στη συνέχεια, ο γεωλόγος αξιολογεί τα ορυκτά αστρίου. Τέτοια ορυκτά  βρίσκονται πάντα  σε πλουτωνικά πετρώματα όποτε υπάρχει χαλαζίας .Αυτό συμβαίνει γιατί ο άστριος σχηματίζεται  πάντα πριν από τον χαλαζία. Τα ορυκτά του αστρίου είναι κυρίως οξείδιο του πυριτίου, αλλά περιλαμβάνουν, επίσης, αλουμίνιο, ασβέστιο, νάτριο και κάλιο.  Ο χαλαζίας-καθαρό διοξείδιο του πυριτίου-δεν θα αρχίσει να σχηματίζεται μέχρι ένα από αυτά τα συστατικά του άστριου εξαντληθούν.Υπάρχουν δύο τύποι, αλκαλικοί άστριοι και πλούσιοι σε πλαγιόκλαστα .Η ισορροπία των δύο άστριων είναι το κλειδί για την ταξινόμηση των γρανιτοειδών  σε πέντε κατηγορίες .

Εκτός από  τον χαλαζία και τους αστρίους ,τα γρανιτοειδή  έχουν επίσης σκούρα μέταλλα, μερικές φορές πάρα πολλά και άλλες φορές σχεδόν καθόλου. Συνήθως οι άστριοι και ο χαλαζίας κυριαρχούν, και οι γεωλόγοι αποκαλούν γρανιτοειδή όταν αναγνωρίσουν  τους όξινους βράχους. Οι γρανίτες μπορεί να είναι ιδιαίτερα ανοιχτόχρωμοι και  ονομάζονται λευκογρανίτες. Σκούρα  ανόργανα στοιχεία στα γρανιτοειδή είναι πλούσια σε μαγνήσιο και σίδηρο, τα οποία δεν ταιριάζουν σε όξινα ορυκτά. Τα πιο κοινά σκούρα ανόργανα στοιχεία στα γρανιτοειδή είναι η κεροστίλβη και ο βιοτίτης και ορισμένες φορές ο ολιβίνης .

Το γρανιτοειδές του Δίκαιου που βρίσκεται πάνω από το ξενοδοχείο του Νορίδα είναι μονζονίτης. Ο μονζονίτης συχνά συγχέεται με το γρανίτη αλλά έχει χαλαζία μικρότερο από 20%. Το συγκεκριμένο ηφαιστειακό πέτρωμα δημιουργήθηκε, όταν στο Αιγαίο υπήρχε η ενιαία ξηρά της Αιγηίδας πριν από 10 εκ. χρόνια 

O μονζονίτης  της Σχιζόπετρας και του Περιστερώνα είναι μία εξαιρετικά σκληρή πέτρα. Είναι πολύ δύσκολο να την σπάσετε με σφυρί  και αυτό την καθιστά δύσκολο να χαραχτεί. Είναι τόσο σκληρό που αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι την  χρησιμοποιούσαν ως κολώνες ναών και σε άλλες κατασκευές . Συνδέεται συχνά  με κοιτάσματα ορυκτών.

Αν και κάποιος μπορεί να τους συναντήσει σε έργα  από τις πιό πρόσφατες περιόδους, έγινε δημοφιλέστερο ως δομική πέτρα και χρησιμοποιήθηκε συχνά στα κράσπεδα πεζοδρομίων  λόγω της ικανότητας του να αντέχει στον χρόνο. Χρησιμοποιήθηκε από τους πολιτισμούς των Μάγια και των Ίνκας , συνήθως για να κατασκευαστούν  τοίχοι φρουρίων, σε εξοπλισμό, κ.λ.π. Ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές υλικό για τους μεσαιωνικούς ισλαμικούς οικοδόμους. Στους πιό πρόσφατους χρόνους χρησιμοποιήθηκε συνήθως ως κυβόλινθος και σήμερα πολλές οδοί κυβόλινθων μπορούν να βρεθούν σε διάφορα μέρη του κόσμου. Αν και ο μονζονίτης είναι τραχύς- η δυνατότητά του  να στιλβωθεί και γίνει επεξεργάσιμος με κάποιες τεχνικές  το καθιστούν ως ένα υλικό ιδιαίτερο και πολύ σημαντικό.

Ο μονζονίτης  είναι ένα σχετικά σπάνιο πέτρωμα  και συναντάται ,απέναντι στην καλδέρα της  Αλικαρνασσού,  στις οροσειρές του Τρέντο ( Ιταλία) από όπου πήρε και το όνομα του, στην περιοχή του Όσλο(Νορβηγία) ,στο Κολοράντο (ΗΠΑ) και σε διάφορες άλλες περιοχές

Πολλές φορές τον γρανίτη οι έμποροι  ονομάζουν ως «μαύρο γρανίτη» που όμως  δεν έχει να κάνει με τον γρανίτη επειδή σε αυτό υπάρχει λίγος ή καθόλου χαλαζίας. Συχνά, δεν είναι καν ένα γρανιτοειδές αν και πλασάρεται ως ένας πραγματικός εμπορικός γρανίτης .Είναι συνήθως γάββρος , αλλά αυτό είναι ένα θέμα για μια άλλη ημέρα.

Γεωδίφης με πληροφορίες από την Βικιπαίδεια