Σύννεφα στάχτης; Δεν έχετε δει τίποτα ακόμα

Οι πρόσφατες εκρήξεις ηφαιστείων στην Ισλανδία αναστάτωσαν τα αφεντικά των αεροπορικών εταιρειών και προκάλεσαν μεγάλη αναστάτωση, αλλά ήταν ασήμαντα σε σχέση με το τι θα μπορούσε να συμβεί στη συνέχεια, σύμφωνα με το νέο βιβλίο του Clive Oppenheimer.

Αν νομίζατε ότι το ισλανδικό ηφαίστειο δημιούργησε προβλήματα– πρέπει να το ξανασκεφτείτε. Σύμφωνα με μια νέα μελέτη, τα πρόσφατα σύννεφα στάχτης ήταν «απλώς μια γεύση» από την εκτεταμένη ρύπανση του αέρα, τα προβλήματα δημόσιας υγείας και των κρίσεων που στο μέλλον, μεγαλύτερες εκρήξεις θα μπορούσαν να φέρουν.

Αυτά είναι μερικά μόνο από τα συμπεράσματα από το νέο βιβλίο- από το Πανεπιστήμιο του Cambridge- του ηφαιστειολόγου, Δρ Clive Oppenheimer, με τίτλο « Οι εκρήξεις που συγκλόνισαν τον κόσμο» και δημοσιεύθηκε από το Cambridge University Press.

Εξετάζει τόσο τη φύση και την ιστορία των ηφαιστείων, δείχνοντας πως εκρήξεις που μπορούν να γίνουν καταστροφικές για τις τοπικές τους κοινότητες και για το κλίμα της Γης.

Η ηφαιστειακή δραστηριότητα, ισχυρίζεται  ο Oppenheimer, ήταν τουλάχιστον μέρος του λόγου για πολλά σημαντικά γεγονότα στην ιστορία του κόσμου - μεταξύ των οποίων η κατάρρευση του μινωικού πολιτισμού, η  μεσαιωνική βουβωνική πανώλη, ακόμα και η άνοδος του αντισημιτισμού στην Ευρώπη.

Ο Oppenheimer πιστεύει ότι τα ηφαίστεια παραμένουν ευρέως παρεξηγημένα:  Υπάρχουν πολλά  που πρέπει να μάθουμε για τα ηφαίστεια και πως αυτά επηρεάζουν τη ζωή μας με τόσους πολλούς τρόπους, ακόμα και αν δεν ζούμε κοντά σε ένα. Σύμφωνα με μια εκτίμηση, το 10% του παγκόσμιου του πληθυσμού και τουλάχιστον 12 μεγάλες πόλεις βρίσκονται εντός της εμβέλειας ενός ηφαιστείου, μια πιο ακριβή προοπτική είναι απαραίτητη για το τι μπορούν να κάνουν, έτσι ώστε ορθολογικά σχέδια μπορούν να καταρτιστούν στο πλαίσιο της προετοιμασίας για μελλοντικές δράσεις.

«Ο σεισμός της Ιαπωνίας, το τσουνάμι και οι αλυσιδωτές επιπτώσεις στο πυρηνικό εργοστάσιο Φουκουσίμα δείχνουν ότι οι διαδοχικές αποτυχίες μπορεί να έχουν τεράστιες επιπτώσεις στην κοινωνία», πρόσθεσε. Οι κυβερνήσεις αδυνατούν να αντιληφτούν την  κλίμακα των ζημιών που πραγματικά μπορούν να προκαλέσουν οι  εκρήξεις και είναι δύσκολο να εξετάσουν σε βάθος το πρόβλημα .Χρειαζόμαστε αποτελεσματικά εργαλεία για τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων για το πώς να προετοιμαστούμε. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να μάθουμε από τις  προηγούμενες εκρήξεις.

Πέρα από τις γεωλογικές πληροφορίες που έχουμε για τα ηφαίστεια, ένα μεγάλο μέρος των αποδεικτικών στοιχείων βρέθηκαν στους πολικές πυρήνες πάγου και σε δακτυλίους δέντρων. Ωστόσο, είναι πολλά που δεν ξέρουμε όπως το μεγαλύτερο νέφος θείου τα τελευταία 7.000 χρόνια που παρουσιάστηκε το 1259.Ομως ,κανείς δεν γνωρίζει ποιο ηφαίστειο ήταν υπεύθυνο.

Τα στοιχεία αυτά δείχνουν, επίσης, γιατί είναι οι τόσο αισθητές οι επιπτώσεις των ηφαιστείων. Οι μεγάλες εκρήξεις των τελευταίων χιλιετιών παράγουν τεράστια σύννεφα σκόνης με θειούχα. Αυτά προκάλεσαν δραματικές κλιματολογικές διακυμάνσεις.

Το 1783  μία έκρηξη που έλαβε χώρα στο Λακκί-Ισλανδία και είχε 200 φορές το μέγεθος του παραδείγματος 2010 μπορεί να μας δείξει για το τι είναι ικανά να κάνουν τα ηφαίστεια. Εκείνη την εποχή ελευθερώθηκαν 122 μεγατόνοι διοξειδίου του θείου, από το οποίο αφανίστηκε το 1/5 του πληθυσμού της χώρας και συμπίπτει εντυπωσιακά με δεκάδες χιλιάδες θανάτους στην Αγγλία και τη Γαλλία.

Ο λόγος για το μέγεθος της καταστροφής μπορεί να συνδέεται με το θειικό σύννεφο που απλώθηκε πάνω από την Ευρώπη. Αυτή η μυστηριώδης «ομίχλη», αρχικά συνδυάστηκε με μια περιοχή υψηλής πίεσης πάνω από την ήπειρο, προκαλώντας ένα κύμα καύσωνα που σκότωσε χιλιάδες. Ένας  πολύ βαρύς χειμώνας, στη συνέχεια, ακολούθησε - το αποτέλεσμα της πτώσης της θερμοκρασίας, όπως το θειικά σωματίδια στην ατμόσφαιρα αντανακλούσαν την ηλιακή ακτινοβολία που θα έπρεπε να είχε φθάσει από τη Γη πίσω στο διάστημα. Πρώτος ο Τάμεσης αλλά  και άλλοι ποταμοί πάγωσαν. Στη συνέχεια, καθώς το χιόνι έλιωνε, υπήρξαν εκτεταμένες πλημμύρες.Αυτές οι αλλαγές στο κλίμα οδήγησαν σε δραματική μείωση των καλλιεργειών ενώ το πρόβλημα μεταφέρθηκε και στα ζώα. Οι θάνατοι στην Αγγλία τόσο το καλοκαίρι του 1783 και τον επόμενο χειμώνα ήταν κατ 'εκτίμηση 25.000 άτομα συνολικά.

Το Laki ήταν ένα παράδειγμα ηφαιστείου που είχε καταστροφικές συνέπειες . Όμως ,3.600 χρόνια πριν μια έκρηξη στο νησί της Σαντορίνης προκάλεσε ένα τσουνάμι που έπνιξε στην κυριολεξία την Μεσόγειο. Μέσα σε λίγες γενιές ο μινωικός πολιτισμός, που είχε κυριαρχήσει στην περιοχή κατέρρευσε.

Το 536, ένα ακόμη ηφαίστειο –αγνώστων στοιχείων προκάλεσε και πάλι μια ταλάντευση του κλίματος και μια κρίση. Είναι ίσως γνωστό ότι δεν είναι τυχαίο ότι η πρώτη πανδημία βουβωνικής πανώλης συνέβη την ίδια στιγμή – όταν αρουραίοι θα είχαν εγκαταλείψει τα λαγούμια τους και κατευθύνθηκαν προς τεχνητές αποθήκες δημητριακών, με αποτέλεσμα την εξάπλωση του βακτηρίου.

Και το 1815, η παγκόσμια ψύξη που προκλήθηκε από τους 30 μεγατόνους θείου που ελευθερώθηκε  από την έκρηξη στην Sumbawa, της Ινδονησίας, οδήγησαν στο διαβόητο "έτος χωρίς καλοκαίρι" του 1816 τόσο στην Ευρώπη όσο και τις ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες. Τα προβλήματα των καλλιεργειών σε μέρη όπως το Κονέκτικατ πυροδότησαν ένα κύμα μετανάστευσης προς τη Δύση.

Τα σενάρια αυτά μπορεί να φαίνονται απίθανα σήμερα, αλλά, ο Oppenheimer υποστηρίζει, ότι τα ηφαίστεια θα μπορούσαν να σπείρουν τον όλεθρο ακόμη, αν δεν προετοιμαστούμε για τις μεγαλύτερες εκρήξεις. Μια εκδήλωση τύπου Laki στην Ισλανδία τώρα θα κάνει πολύ περισσότερο κόσμο να  αγανακτήσει. Το σύννεφο θείου θα μπορούσε να ρυπάνει τον αέρα στις σύγχρονες ευρωπαϊκές πόλεις και να παράγει μια σοβαρή κρίση στην  δημόσια υγεία. Έπειτα, υπάρχει η δυνατότητα μιας υπερ-έκρηξης, που θα προκαλούσε μια μεγάλη ανθρωπιστική καταστροφή. Η τελευταία γνωρίζουμε συνέβη 26.000 χρόνια πριν. Ο Oppenheimer εκτιμά ότι περίπου υπάρχει 1 / 500 πιθανότητα να επαναληφθεί κάτι ανάλογο στον επόμενο αιώνα .

Η μελέτη του συνιστά ότι οι διεθνείς οργανισμοί που υπάρχουν ήδη θα μπορούσαν να θεσπίσουν μέτρα όπως απαγορεύσεις κυκλοφορίας ή της διανομής μασκών σκόνης, σε περίπτωση μιας επανάληψης της έκρηξης Laki. Για όσους εξ αυτών βρίσκονται σε άμεση γειτνίαση με το ηφαίστειο, ωστόσο, Oppenheimer λέει ότι η εκκένωση είναι η μόνη πραγματική λύση - προσθέτοντας ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να εξετάσουν τη δημιουργία και διατήρηση σχεδίων προστασίας .

Παρά ταύτα, όμως, το συμπέρασμά του είναι παραδόξως αισιόδοξο. Η ανθρωπότητα μπορεί να αντιμετωπίσει μια ηφαιστειακή έκρηξη ,δήλωσε ο Οπενχάιμερ. Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός κατευθύνεται προς 10 δισεκατομμύρια, το ανθρώπινο είδος δείχνει ότι μπορεί να διαχειριστεί τις συνέπειες των εκρήξεων με αποφασιστικότητα, την ευελιξία και τη δημιουργικότητα – αν προετοιμαστεί κατάλληλα. Αν…..

Γεωδίφης με πληροφορίες από το  Πανεπιστήμιο του Cambridge