Πώς βροχοπτώσεις στέρεψαν με πόσιμο νερό τον Παναμά;

Για να κατανοήσει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μιας παρατεταμένης τροπικής καταιγίδας στον υδροκρίτη της διώρυγας του Παναμά, ο Robert Stallard, επιστήμονας του Smithsonian Tropical Research Institute και υδρολόγος έρευνας στο US Geological Survey, και ο Armando Ubeda, από το LightHawk διευθυντής προγράμματος  της Mesoamerica, οργάνωσαν  τέσσερις πτήσεις πάνω από τον υδροκρίτη για τη δημιουργία ενός ψηφιακού χάρτη με σημάδια κατολίσθησης.

Δύο πόδια έντονων βροχοπτώσεων πλημμύρισαν την διώρυγα του Παναμά μεταξύ 7 Δεκεμβρίου και 10, το 2010. Κατολισθήσεις γκρέμισαν απότομες πλαγιές, κόσμος πνίγηκε, ποτάμια με ιζήματα κατέβηκαν και κατέστρεψαν τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού της Πόλης του Παναμά. Πλημμύρες έκλεισαν το κανάλι του Παναμά, για πρώτη φορά από το 1935. Παρά τον κατακλυσμό, η εισροή ιζημάτων στο νερό ανάγκασε τις αρχές να κλείσουν το εργοστάσιο, αφήνοντας ένα εκατομμύριο κάτοικους του κεντρικού Παναμά χωρίς καθαρό πόσιμο νερό για περίπου ένα μήνα.

Η LightHawk, μια περιβαλλοντική οργάνωση με έδρα τις ΗΠΑ, και ένας συνταξιούχος της United Airlines, ο  καπετάνιος David Cole πέταξαν  με αεροσκάφος Cessna 206, και από τις τέσσερις πτήσεις λήφθηκαν εικόνες από 495 τετραγωνικά χιλιόμετρα της λεκάνης απορροής. Ο Stallard παρατήρησε πολλά νέα σημάδια κατολίσθησης που άφησαν πίσω τους η θύελλα του Δεκέμβριου, υποστηρίζοντας ότι τα ιζήματα των κατολισθήσεων διατάραξαν την ύδρευση του Παναμά.

O νέος χάρτης απορροής & διάβρωσης θα επιτρέψει στον Stallard και τους συνεργάτες του από τη διώρυγα του Παναμά να  υπολογίσουν τον κίνδυνο κατολισθήσεων των μελλοντικών καταιγίδων και των άμεσων στρατηγικών για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων για την ύδρευση του Παναμά.

Υδρολόγοι τροπικών κλιμάτων συμφωνούν ότι ο ποταμός έφερε  ιζήματα που προήλθαν από την επιφανειακή διάβρωση ή από την βαθιά διάβρωση κατολισθήσεων. Το 1985, Ο Stallard προέβλεψε ότι "η βαθιά διάβρωση, όχι η ρηχή επιφανειακή διάβρωση, είναι η κύρια διαδικασία ελέγχου των επιπέδων της χημείας των ιζημάτων  σε πολλά τροπικά ποτάμια που περνούν από ορεινές περιοχές." Όμως ,λίγες μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί για να επιβεβαιωθεί  αυτή η πρόβλεψη.

Η αποψίλωση των απόκρημνων πλαγιών είναι ο πρωταρχικός παράγοντας που καθορίζει τον αριθμό των κατολισθήσεων. Έξι δεκαετίες αεροφωτογραφιών που αναλύθηκαν  από ερευνητές του USGS σε παρόμοια τοπία στο Πουέρτο Ρίκο έδειξαν ότι η συχνότητα κατολισθήσεων διπλασιάζεται εκτός των προστατευόμενων φυσικών περιοχών, και ότι οι δρόμοι και οι υποδομές από κατολισθήσεις έχουν οκτώ φορές περισσότερες πιθανότητες να συμβούν. Αν και οι κατολισθήσεις συμβαίνουν σε φυσικά δάση, ο στόχος είναι να περιοριστούν οι επιπτώσεις τους, μέσω κατάλληλων πρακτικών χρήσεων γης.

"Με την ανάπτυξη, η ένταση των κατολισθήσεων αυξάνεται δραματικά», είπε ο Stallard. "Στην ιστορία της, η διώρυγα του Παναμά γνώρισε μεγάλες πλημμύρες. Είναι ακόμα δύσκολο να πούμε αν μελλοντικές πλημμύρες θα συνοδεύονται από καταστροφικές κατολισθήσεις, όπως αυτές που παράγονται από τον τυφώνα Μιτς στην Κεντρική Αμερική." Το 1998, ο τυφώνας Mitch σάρωσε την Ονδούρα, Γουατεμάλα, Νικαράγουα και το Ελ Σαλβαδόρ προκαλώντας περισσότερους από 10.000 θανάτους και ανυπολόγιστες οικονομικές ζημίες. Η γειτνίαση του Παναμά προς τον Ισημερινό έθεσε τη χώρα εκτός της συνήθους ζώνης του τυφώνα, αλλά μία παρατεταμένη τροπική καταιγίδα μπορεί να συμβεί.

Ο έλεγχος της διάβρωσης είναι δυνατόν να επιτευχθεί. Συνεργασία των αρχών της διώρυγας του Παναμά με το Smithsonian διενέργησε  πείραμα 700 εκταρίων στον κανάλι του υδροκρίτη το οποίο κατασκευάστηκε  από την HSBC για να συγκρίνουν τα αποτελέσματα των χρήσεων γης και τις επιλογές, όπως εκτροφής ζώων ή αναδάσωσης με εγχώρια είδη δένδρων, την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα και της βιοποικιλότητας. Ο Stallard ελπίζει ότι αυτή η έρευνα θα παράσχει νέες πληροφορίες σχετικά με ποιες  χρήσεις γης, παρέχουν μια σταθερή παροχή καθαρού νερού για το κανάλι.

Με τις πρώτες βροχές του Μαΐου, η οκτάμηνη υγρή περίοδος ξεκινάει εκ νέου στον κεντρικό Παναμά. Πόσιμο νερό ρέει ελεύθερα, από την διώρυγα του Παναμά.Αλλά οι γυμνές πλαγιές από τις περασμένες κατολισθήσεις συνεχίζουν να δημιουργούν δευτερεύουσα διάβρωση, η οποία θα αποσπάσει ιζήματα από τον απότομο, βροχερό και στιβαρό υδροκρίτη της διώρυγας του Παναμά το 2011. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της καταιγίδας 2010 μπορούν να συνεχίσουν όσο αυτός θα αλληλοεπιδρά με την παροχή νερού το 2011.

Γεωδίφης με πληροφορίες από το Smithsonian  Ινστιτούτο Ερευνών

Φωτογραφία-Οι έντονες βροχοπτώσεις προκαλούν κατολισθήσεις στις απόκρημνες πλαγιές της λεκάνης της διώρυγας του Παναμά, απελευθερώνοντας μεγάλες ποσότητες ιζημάτων σε ποτάμια και ρέματα. Πηγή-Robert Stallard