Ο καλσίτης των Βίκινγκς

Τρία ορυκτά από τη Σκανδιναβία μπορεί να είναι οι θρυλικές ηλιόπετρες των Βίκινγκς. Στην φωτογραφία επίδειξη διπλής διάθλασης του Iceland spar (ασβεστίτη) που χωρίζει το πολωμένο φως σε δύο κατευθύνσεις

Ερευνητές λένε ότι οι Βίκινγκς χρησιμοποίησαν διαφανή κρύσταλλο ασβεστίτη για να περιηγηθούν. 

Οι αρχαίες ιστορίες των Σκανδιναβών ναυτικών που χρησιμοποιούν μυστηριώδεις  πέτρες για να περιηγηθούν στον ωκεανό όταν τα σύννεφα έκρυβαν τον Ήλιο και τα αστέρια είναι κάτι περισσότερο από θρύλος.

Ο ασβεστίτης  αποτελείται από ανθρακικό ασβέστιο και είναι από τα πλέον διαδεδομένα υλικά, αφού καταλαμβάνει σε βάρος το 4 % του στερεού φλοιού της Γης. 

Συχνά ονομάζεται καλσίτης  (calcium = ασβέστιο) και εμφανίζεται σε διάφορες μορφές και σχεδόν σε όλα σχεδόν τα χρώματα. Καλσίτες επίσης είναι οι σταλακτίτες, οι σταλαγμίτες, και τα όστρακα της θάλασσας. Ο καλσίτης έχει την ιδιαιτερότητα να  εμφανίζει  διάφορα οπτικά φαινόμενα, όπως διπλή διάθλαση, φθορισμό, θερμοφωταύγια, κ.ά. Αν πάνω στην επιφάνεια του, πέσει μία σταγόνα οξύ, αντιδρά, και φαίνεται σα να βράζει. 

Ο καλσίτης συνήθως είναι πολύ μαλακός, και σχίζεται εύκολα. Αν και δεν χρησιμοποιείται από τους κοσμηματοποιούς, είναι ένα από τα αγαπημένα πετρώματα των συλλεκτών, γιατί έχουν πολύ εντυπωσιακά δείγματα και χωρίς μεγάλο κόστος.

Καλσίτης ήταν και η θρυλική πέτρα των Βίκινγκς που γινόταν φωτεινή ή σκοτεινή ανάλογα με τη θέση του Ήλιου και την κατεύθυνση του πολωμένου φωτός. 

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Βασιλιάς Όλαφ πήρε  έναν καλσίτη, κοίταξε τον ουρανό, είδε από πού ερχόταν το φως, και από αυτό συμπέρανε τη θέση του αόρατου Ήλιου. Λέγεται ότι  χρησιμοποιώντας αυτή την πέτρα οι Βίκινγκς έφτασαν στην Αμερική.Τότε δεν υπήρχαν οι πυξίδες, ενώ δεν είχαν την δυνατότητα να δούν καν τα άστρα στο διαρκές φως του αρκτικού καλοκαιριού;  

Τον τελευταίο καιρό διάφοροι ερευνητές ισχυρίζονται ότι χάρη στις μοναδικές ιδιότητες του καλσίτη οι Βίκινγκς έφτασαν στην Αμερική. Η πέτρα αυτή  είναι πολωμένη, και μπορεί να φαίνεται σκοτεινή ή φωτεινή ανάλογα με τον προσανατολισμό της σε σχέση με τη θέση του Ήλιου. Δεδομένου ότι οι κρύσταλλοι του καλσίτη είναι πολωμένοι, αφήνουν να περάσει από μέσα τους μόνο το φως που ταλαντώνεται σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Και αυτό σημαίνει, θεωρητικά τουλάχιστον, ότι οι Βίκινγκ θα μπορούσαν να κοιτάζουν τον ουρανό μέσα από την πέτρα για να υπολογίσουν τη θέση του Ήλιου.

Όπως όμως σχολιάζουν κάποιοι ερευνητές στο Nature, το γεγονός ότι οι πολωμένοι κρύσταλλοι είναι αποτελεσματικοί δεν αποδεικνύει από μόνο του ότι οι Βίκινγκ όντως χρησιμοποιούσαν τέτοια όργανα.

Γεωδίφης με πληροφορίες από την Βικιπαίδεια και το Nature