Τρία Συντριβάνια, το μαύρο μάρμαρο της Χίου και το μαρτύριο του Αποστόλου Παύλου

Εκκλησία του Αγίου Παύλου στις Τρεις Βρύσες.

Στην πολυσύχναστη Via Laurentina της Ρώμης, βρίσκεται σήμερα ένας τόπος ειρήνης, απομονωμένος από την κίνηση και το θόρυβο, σύμβολο του Χριστιανισμού.

Αυτή είναι η Μονή των Τριών Συντριβανιών (Le Tre Fontane), η οποία παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά ενός ιδιαίτερου και αυτόνομου μοναστηριού, όπως μπορεί να φανεί ήδη από την πύλη εισόδου, το λεγόμενο Arco di Carlo Magno.

L'Abbazia delle Tre Fontane όπως είναι πλέον γνωστή η μονή ,βρίσκεται σε μια μικρή κοιλάδα που διασχίζεται από την αρχαία Via Laurentina .Η τοποθεσία παλιά ονομαζόταν ''Aquae Salviae" και το τοπωνύμιο ίσως να οφείλεται στην αφθονία του νερού της περιοχής και στο όνομα της οικογένειας που κατείχε την γη κατά την περίοδο της μετάβασης από τον αρχαίο στον μεσαιωνικό κόσμο.

Η ιστορία αυτού του τόπου χρονολογείται από τα μέσα του 7ου αιώνα, όπως μαρτυρά η παρουσία του ηγούμενου Γεώργιου της μονής της Κιλικίας στην περιοχή.Το αρχικό τμήμα του συγκροτήματος ήταν Έλληνο-Αρμένικο και στον ηγούμενο πιστώνεται η ίδρυση του ναού που τώρα ονομάζεται Santa Maria Scala Coeli.

Στο τέλος του 11ου αιώνα, το αρμενικό μοναστήρι έχασε την σημασία του και μετά από μερικές δεκαετίες αναπτύσσεται ξανά από μοναχούς κιστερκιανούς(μοναχικό τάγμα της Δυτικής Καθολικής Εκκλησίας).

Μετά από πολλούς αιώνες και διάφορες περιπέτειες, το 1808 η μονή χάνει την αίγλη και οι Γάλλοι μοναχοί μοίρασαν τα περιουσιακά στοιχεία της.Έτσι τα βιβλία και τα αρχεία της μονής μεταφέρθηκαν στο Βατικανό. Η Κοιλάδα Acquae Salviae, εγκαταλείφθηκε στη φύση, και η περιοχή μαστιζόταν από ελονοσία.

Το 1867, την 18η εκατονταετηρίδα του μαρτυρίου των Αγίων Πέτρου και Παύλου, χάρη σε μια γαλλική δωρεά, μια κοινότητα Τραπίστι (κιστερκιανοί μοναχοί αφιερωμένοι στη στοχαστική ζωή)εγκαταστάθηκε στο αρχαίο αβαείο και αποκατέστησε την βασιλική και το γύρω χώρο .Η αποκατάσταση έγινε με τη δημιουργία καναλιών, φύτευση δένδρων κυρίως ευκαλύπτων και αποξήρανσης του βάλτου.

Ψάχνοντας για ένα λογικό νήμα που συνδέει αυτό το μέρος με την γεωεπιστήμη και όχι τόσο με την ιστορική και αρχιτεκτονική άποψη που διεγείρει την περιέργεια μας, κυρίως έχει να κάνει με την προέλευση του ονόματος του τόπου: το Tre Fontane.

Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, στις 29 Ιούνη του 67 μ.Χ. στην κοιλάδα Acquae Salviae, o Άγιος Παύλος της Ταρσού, μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της πρώιμης εποχής του χριστιανισμού, αποκεφαλίστηκε. O υποστηρικτής της παγκοσμιότητας της διδασκαλίας του Ιησού, πέφτοντας στο έδαφος αναπήδησε τρεις φορές. Σε κάθε σημείο γεννήθηκε μια πηγή, σε απόσταση λίγα μέτρα μακριά.

Οι πηγές αυτές βρίσκονται στο γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Παύλου, που χτίστηκε τον 5ο αιώνα στη θέση όπου πέθανε ο απόστολος. Σύμφωνα με την παράδοση, μαρτύρησε και αποκεφαλίστηκε, όπως αναφέρεται στη μεγάλη μαρμάρινη πλάκα που έχει τοποθετηθεί στον τόπο του μαρτυρίου του όπου τρεις πηγές ως εκ θαύματος ξεχύθηκαν.

Ήδη ο Andrea Bacci( 1524-1600) ένας φιλόσοφος, γιατρός και Ιταλός συγγραφέας,το 1571, στην πραγματεία του ''De Thermis'',ένα βιβλίο για τα νερά, την ιστορία τους και τις θεραπευτικές ιδιότητες που έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από την επιστημονική κοινότητα και την κοινωνία αναφέρει ότι οι τρεις αυτές πηγές ήταν ''crassae, fumosae et cum aliquali tepore "

Δηλαδή επισημαίνει ότι η πρώτη πηγή είναι ζεστή, η δεύτερη χλιαρή, και η τρίτη κρύα. Από τις τρεις βρύσες, που για καιρό διατηρούσαν τις διαφορετικές θερμοκρασίες του νερού, τρία παρεκκλήσια με στήλες στήθηκαν στη μνήμη του "απόστολου των εθνών''για το θαύμα που συνέβη. Σε κάθε παρεκκλήσι είναι σκαλισμένο το κεφάλι του Απ. Παύλου και έχει στήλες από μαύρες μαρμάρινες κολόνες της Χίου και μια λεκάνη.

Marmor chium οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν το μαύρο τριαδικό μάρμαρο, ηλικίας 250-210 εκ.ετών που εξορυσσόταν στη Χίο. Μετέπειτα κακώς ονομάστηκε Αφρικανικό(Africano) το οποίο πλέον περιελάμβανε και τα άλλα έγχρωμα μάρμαρα του νησιού(ροζ,καφέ κά). Το μάρμαρο είναι ένα πέτρωμα που σχηματίζεται από την μεταμόρφωση του ασβεστόλιθου ή δολομίτη, που δημιουργείται από τις εσωτερικές δυνάμεις της Γης. Οι δυνάμεις που εμπλέκονται στη μεταμόρφωση είναι η πίεση, η θερμοκρασία και η τεκτονική των πλακών. Το διαφορετικό του χρώμα οφείλεται στην παρουσία ορυκτών προσμίξεων. Σύμφωνα με τον Πλίνιο (1ο αιώνα μ.Χ.) το διάσημο μαύρο μάρμαρο ήταν συμπαγές και ιδιαίτερα σκληρό με πολύχρωμες κηλίδες, χωρίς να διασχίζεται από φλέβες. Προέρχεται από τα Καρδάμυλα της Χίου και οι αρχαιολόγοι τον αποκαλούν ''μέλα χίο λίθο''. Με το υλικό αυτό κατασκεύασαν τα τείχη της πόλης της Χίου. Από Marmor chium αποτελούνται οι κολόνες της πρόσοψης της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου ενώ στην οκταγωνική αυλή του Μουσείου του Βατικανού υπάρχει ένα κομμάτι κολόνας, που θεωρείται το ωραιότερο δείγμα του μουσείου σύμφωνα με τους ειδικούς. 

Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα το νερό της Μονής των Τριών Συντριβανιών διανεμόταν στους πιστούς, επειδή θεωρήθηκε θαυματουργό για διάφορες ασθένειες,αλλά το 1950, εξαιτίας μίας ρύπανσης σταμάτησε η διανομή.

Σήμερα ακούγεται ο ήχος του νερού να ρέει στην βάση των παρεκκλησιών και προκαλεί δέος η σκέψη ότι πλήθος πιστών εδώ και αιώνες, έφτανε σε αυτό το μυστηριώδες μέρος και στις τρεις πηγές για να γιατρευτεί.

Ίσως, οι ακριβείς υδρογεωλογικές μελέτες θα μπορούσαν να εξηγήσουν επιστημονικά την προέλευση αυτών των τριών μικρών πηγών.Η Εκκλησία κείται σε αποθέσεις λασπώδεις-αμμώδεις πλούσιες σε τυρφώδη-αργιλώδη υλικά από την κοίτη πλημμυρών του ποταμού Τίβερη. Αυτές οι τεταρτογενείς (τελευταίων 10.000 χρόνων) αποθέσεις είναι σε επαφή με τον παλαιότερο γεωλογικό σχηματισμό της Valle Giulia (χαλίκια, άμμο και ιλύ, με τραβερτίνη στην κορυφή) καθώς και τα πυροκλαστικά υλικά που σχηματίζουν την διάσημη κόκκινη ρωμαϊκή ποζολάνη της Μέσης Πλειστόκαινου.

Γεωδίφης

Πηγές

1.A Geological Companion to Greece and the Aegean-Higgins MD, Higgins R

2.geoitaliani.it/Marco Pantaloni

3.Βικιπαίδεια

4.Γεωλογικός Χάρτης της Ελλάδας-ΙΓΜΕ

Το αφρικανικό μάρμαρο της Χίου με προσμίξεις από αιματίτη.

Καρδάμυλα Χίου.