Τα μυστηριώδη «σπήλαια» στο Πυργί

Οι περισσότεροι από τους βράχους έχουν στο εσωτερικό τους, πόρους και κοιλότητες. Οι σπηλιές είναι κοιλότητες, κενά μέσα σε μία βραχώδη μάζα. Υπάρχουν πολλά είδη σπηλαίων, τα οποία διαμορφώνονται από διαφορετικές διαδικασίες: μερικές είναι μικρές, στις οποίες ο άνθρωπος δύσκολα μπορεί να διεισδύσει, ενώ άλλες είναι μεγαλύτερες.

Στην πρώτη πρωτεύουσα του νησιού, πατρίδα του Ηρακλείδη (πατέρα του Ιπποκράτη) και του Πυθαγόρειου Επίχαρμου, μεταξύ του όρους Λάθρα και του ''βραχώδους κώνου'' -όπως το ονομάζει ο Ζαρράφτης – Καστέλι, βρίσκεται το Πυργί. Το Πυργί απέχει περίπου 4,7 χιλιόμετρα από την κοινότητα της Κεφάλου.

Στο δυτικότερο άκρο της Κω, σε ένα υψίπεδο μέρος που ίσως να έχει χρησιμοποιηθεί στην ιστορία για να παρέχει τα στρατηγικά του πλεονεκτήματα,το Πυργί έχει την καλύτερη θέα στην περιοχή. Στις ανατολικές υπώρειες του αρχαίου ηφαιστείου Λάθρα, υπάρχει στους κτηματολογικούς ιταλικούς χάρτες το μέρος ''Grotta'' δηλαδή η σπηλιά.

Φθάνοντας στην περιοχή κανείς θα περίμενε να αντικρίσει κάποια εντυπωσιακή γεωμορφή στη βάση των ανατολικών πρανών του Λάθρα, ωστόσο, έρχεται αντιμέτωπος με κατάλοιπα κτιρίων και με μεγάλους ογκόλιθους που έχουν προέλθει από μια εξαιρετικά γρήγορη ροή με μορφή ''χιονοστιβάδας''. Η κατάπτωση μεγάλων ηφαιστειακών κομματιών σε μία σχεδόν επίπεδη έκταση έχει αφήσει κενά μεταξύ των βράχων ,τα οποία έχουν δημιουργήσει ποικίλες φυσικές κοιλότητες που μοιάζουν με μικρές σπηλιές. Ο σχηματισμός των πιθανόν να οφείλεται σε διαδικασίες φυσικής & χημικής αποσάθρωσης και διάβρωσης που επέδρασαν στα βραχώδη πρανή. Οι κυρίαρχες διαδικασίες αποσάθρωσης που υποβαθμίζουν μια βραχώδη πλαγιά εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το κλίμα (θερμοκρασία, ύψος βροχοπτώσεων, κλπ.).

Οι διαδικασίες αποσάθρωσης εκτός από ογκώδεις βράχους άφησαν στην περιοχή, μοναδικά φυσικά γλυπτά. Πρόκειται για μορφές κυψελοειδούς αποσάθρωσης τύπου Tafoni κυρίως σε ρυολιθικά πετρώματα που παρουσιάζονται ως σφαιρικές κοιλότητες, το εύρος και το βάθος των οποίων κυμαίνεται από μερικά χιλιοστά έως κάποια μέτρα. Αυτές οι γεωμορφές απασχόλησαν αρκετά τους ντόπιους που έφτασαν να επιστρατεύσουν την μεταφυσική για να ερμηνεύσουν την δημιουργία τους. Η εμφάνιση τους όμως σχετίζεται με την δράση κυρίως του νερού αλλά και του αέρα . Η διείσδυση του νερού εντός των πόρων του ρυόλιθου, οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και η δράση των ανέμων χαλάρωσαν την συνοχή του αρχικού πετρώματος με αποτέλεσμα σήμερα να παρατηρούνται αποφλοιωμένα.

Στο Πυργί ,αναφέρει στα Κώια του ο Ιάκωβος Ζαρράφτης'' υπάρχουν μυλόπετρες και θείο για αυτό τον λόγο από το ομώνυμο ρέμα τρέχει πικρό νερό'' όμως στην περιοχή υπάρχει κρήνη από την οποία ''ρέει το ελαφρότερο και καλύτερο ύδωρ''. Υπό φυσιολογικές συνθήκες ο πορώδης με πολύ μικρή αγωγιμότητα ρυόλιθος της περιοχής έπρεπε να έδινε ελαφρά όξινο νερό(ph<7) με μέση σκληρότητα 20-25mg/l και TDS(Ολικά διαλυμένα στερεά) μόνο 70-80mg/l. Όμως, η έλλειψη βιολογικής ρύπανσης η οποία συχνά αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για την ποιότητα του νερού αλλά κυρίως ο παχύς μανδύας αποσάθρωσης κάνουν το νερό να φιλτράρεται και για τον λόγο αυτό το νερό είναι εξαιρετικό. Οι τεράστιοι ρυολιθικοί ογκόλιθοι ηλικίας περίπου 2,6 εκατομμυρίων ετών είναι ανακατεμένοι με πρόσφατα εδάφη και αποπλυμένες αργίλους. Στα πόδια τους, στην επαφή με το υπόβαθρο που αποτελείται από παλαιότερα ανθρακικά πετρώματα λιγότερο υδροπερατά εκεί παρατηρείται η πηγή του Πυργιού, η οποία τροφοδοτείται από βρόχινα νερά που συνδέονται με την γειτονική ορεινή περιοχή.

Η γεωλογία της δυτικής Κω είναι τόσο συναρπαστική και ποικίλη. Η καταβύθιση των τεκτονικών πλακών που συντελείται εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια νότια της Κρήτης έβαλε το χεράκι της, λιωμένο μάγμα να ανέβει και να σχηματιστούν τα ηφαίστεια της περιοχής. Τα ρήγματα που μας θυμίζουν συχνά την μετατόπιση των πλακών της γης, έχουν συμβάλει στα βουνά σήμερα να είναι μερικά μέτρα ψηλότερα ή χαμηλότερα. Βίαια γεγονότα όπως οι σεισμοί και τα ηφαίστεια μπορεί να αλλάξαν το τοπίο ξαφνικά, ενώ πιο λεπτές διαδικασίες, όπως οι καιρικές συνθήκες, αλλάξαν σιγά-σιγά την επιφάνεια της περιοχής. Όμως, μια σειρά από φυσικές διαδικασίες και λεπτές ισορροπίες συνδυάστηκαν για να δημιουργήσουν το ελαφρύ και ξεχωριστό νερό στο Πυργί.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Κώια-Ιάκωβος Ζαρράφτης

2.Βικιπαίδεια Κω

3.Φωτογραφίες - Σπηλιές και Tafoni σε ηφαιστειακά πετρώματα ,Πυργί

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ