Νέο υπερηφαίστειο θα μπορούσε να ξυπνήσει στη Νότια Αμερική

Tο οροπέδιο Altiplano στη νοτιοδυτική Βολιβία είναι σαν ένα γιγαντιαίο μπαλόνι, που κατά πάσα πιθανότητα φουσκώνει όπως το μάγμα συσσωρεύεται βαθιά υπόγεια. Αυτή η επιθετική άνοδος υποδεικνύει ότι ένα νέο υπερηφαίστειο θα μπορούσε να ξυπνήσει στη Νότια Αμερική, λένε οι γεωλόγοι, και έτσι είναι πρόθυμοι να μάθουν περισσότερα για την αιτία του φαινομένου. Μέχρι στιγμής, ξέρουν ότι η παραμόρφωση είναι εκπληκτικά γρήγορη: το κέντρο του έχει αυξηθεί κατά 20 εκατοστά τα τελευταία 20 χρόνια. Επιπλέον, η ανύψωση εκτείνεται περίπου σε 70 χιλιόμετρα - παρόμοια σε μέγεθος με την καλντέρα που δημιούργησε την  τελευταία  έκρηξη του υπερηφαιστείου Yellowstone, η οποία κάλυψε το ήμισυ των ΗΠΑ με τέφρα πριν 640.000 χρόνια.

Στο κέντρο του βρίσκεται το αρχαίο ηφαίστειο Uturuncu. Με βάση την τελευταία έκρηξη του, 300.000 χρόνια πριν, δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως υπερηφαίστειο από μόνο του. Αλλά το Uturunca θα μπορούσε να γεμίσει με  μάγμα από ένα πυκνό σμήνος από ηφαίστεια που βρίσκονται στην περιοχή, πολλά  από τα οποία είναι ενεργά. Η ερώτηση είναι πόσο μάγμα έχει συσσωρεύσει μέχρι τώρα.

Με βάση το ρυθμό ανόδου του Uturunca, οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι η αίθουσα μάγματος έχει αυξηθεί περίπου 1 κυβικό μέτρο το δευτερόλεπτο. Αλλά για πόσο καιρό; Η  συσσώρευση μάγματος  τόσο γρήγορα  για χιλιάδες έτη θα μπορούσε να δώσει μία πολλή σοβαρή έκρηξη. Ή ίσως μόνο να έχει αρχίσει το πρωταρχικό στάδιο λειτουργίας του. Οι μετρήσεις ποσοστού είναι βασισμένες στα δορυφορικά στοιχεία και αφορούν μόνο τα τελευταία 20 έτη.

Οι γεωλόγοι Νώε Finnegan και Jonathan Perkins από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, πέρασαν αρκετές εβδομάδες στην Βολιβία τον περασμένο Νοέμβριο για να κατανοήσουν την ιστορία του Uturunca μελετώντας τις ακτές και τα δέλτα των αρχαίων λιμνών. Εάν το ηφαίστειο έχει αρχίσει να αυξάνεται τόσο γρήγορα κατά τα τελευταία χιλιάδες χρόνια, τότε αυτό θα παρασύρει μια πλευρά των λιμνών.

"Επειδή η ανύψωση του Uturuncu είναι πιο έντονη στο κέντρο και εκλεπτύνει μέχρι να ακουμπήσει στις άκρες, παράγει μια κλίση ανύψωσης, που θα προκαλέσει και την κλίση των λιμνών," είπε ο Perkins. "Είναι το είδος του ηφαιστείου που αφήνει τα ίχνη του στην τοπογραφία της περιοχής κατά τον  γεωλογικό χρόνο."

Οι επιστήμονες πιστεύουν  ότι το άνοιγμα πιθανότατα ξεκίνησε μόλις πρόσφατα, και έτσι ο θάλαμος μάγματος κατά πάσα πιθανότητα δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί και δεν έχει φτάσει σε διαστάσεις ενός υπερηφαιστείου. (Για σύγκριση, ο θάλαμος κοχλάζει κάτω από το Yellowstone σε τουλάχιστον 200 μέτρα βάθος και 400 μίλια ανατολικά προς τα δυτικά.)

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι τα αρχικά συμπεράσματα των επιστημόνων  δεν είναι τα οριστικά. Για τον λόγο αυτό προγραμματίζουν ένα ταξίδι πίσω στο Uturunca την άνοιξη, για να εξετάσουν αυτή τη φορά τους ποταμούς. «Επειδή οι ποταμοί έχουν πιό μακροχρόνια χαρακτηριστικά γνωρίσματα από τις λίμνες, θα έχουν  ενδεχομένως περισσότερη γενική παραμόρφωση, και μπορούν έτσι να έχουν ένα ισχυρότερο σήμα από τις ακτές  των λιμνών,» λέει ο Perkins.

Γεωδίφης με πληροφορίες από το Discovery