«Ημέρα της Κρίσεως»: Η νύχτα της 10ης Σεπτεμβρίου 1509
Ξυλογραφία που απεικονίζει τα αποτελέσματα του σεισμού του 1509.
Ένας από τους μεγαλύτερους σεισμούς των τελευταίων 5 αιώνων συνέβη στην περιοχή της Α.Μεσογείου, το 1509. Το σεισμικό συμβάν είναι γνωστό στην τουρκική βιβλιογραφία ως '' Ημέρα της Κρίσεως''.
Ο σεισμός έγινε αισθητός σε πολύ μεγάλη έκταση, προκάλεσε μεγάλες ζημιές στο δυτικό τμήμα του ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας, στην Θάλασσα του Μαρμαρά. Ο σεισμός ήταν ύπουλος αφού σημειώθηκε χωρίς να προηγηθεί κάποιος προσεισμός τη νύχτα της 10ης Σεπτεμβρίου 1509, και προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές κατά μήκος του ρήγματος της Β. Ανατολίας.
Περίπου 30 χρόνια πριν από το σεισμό, η Κωνσταντινούπολη και η Γαλατά είχαν συνολικό πληθυσμό περίπου 160.000 με 35.000 νοικοκυριά, αν και εκτιμάται ότι είχε αυξηθεί με γοργούς ρυθμούς στη συνέχεια. Πάνω από 109 τεμένη καταστράφηκαν, ενώ εκτιμάται ότι τουλάχιστον 10.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
Από τον σεισμό έπαθε ζημιά το τζαμί Φατίχ.Το τζαμί χτίστηκε στη θέση της πρώην Βυζαντινής Εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων.Το αρχικό τζαμί υπέστη σοβαρές ζημιές στο σεισμό του 1509, μετά την επισκευή του, αλλά στη συνέχεια υπέστη βλάβη από σεισμούς το 1557 και 1754 και επισκευάστηκε και πάλι. Στη συνέχεια καταστράφηκε ολοσχερώς από σεισμό στις 22 Μαΐου 1766 όταν κατέρρευσε ο κύριος θόλος και οι τοίχοι υπέστησαν ανεπανόρθωτη βλάβη.
Από τον σεισμό του 1509 η εκκλησία της Αγίας Σοφίας παρέμεινε σχεδόν αλώβητη αν και κατέρρευσε ένας μιναρές. Μέσα στο τζαμί, ο σοβάς που είχε χρησιμοποιηθεί για να καλύψει τα βυζαντινά ψηφιδωτά μέσα στον θόλο έπεσε, αποκαλύπτοντας τις χριστιανικές εικόνες.Πιστεύεται ότι ορισμένα μέλη της οθωμανικής δυναστείας πέθαναν σε αυτό το σεισμό .
Επίσης τα τείχη της Κωνσταντινούπολης πλήγηκαν σοβαρά από το σεισμό, με μέγεθος κατ΄εκτίμηση, 7.2 -7.4 βαθμών.Από το επίκεντρο και την ένταση εκτιμήθηκε μια ρήξη σ ρήγματος περίπου 70 km .
Ιστορικές μαρτυρίες αναφέρουν ότι σπίτια χτισμένα κοντά στην παραλία βυθίστηκαν στη θάλασσα. Σε ορισμένα σημεία, το έδαφος άνοιξε και άμμος ξεχύθηκε(φαινόμενο ρευστοποίησης), ιδιαίτερα κατά μήκος της ακτής .Οι μετασεισμοί συνεχίστηκαν για 45 ημέρες μετά τον σεισμό και οι άνθρωποι δεν μπόρεσαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους για δύο μήνες.
Ο σεισμός του 1509 έδωσε ένα τσουνάμι με ύψος κύματος που έφτασε τα 6m (σε ορισμένα μέρη) που είναι πιθανόν να οφείλεται σε μια υποθαλάσσια κατολίσθηση στην λεκάνη Cinarcik.
Η Θάλασσα του Μαρμαρά είναι μια λεκάνη από την οποία διέρχεται το Ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας. Σε αυτή την ζώνη επέκτασης συναντάται το όριο μεταξύ της πλάκας της Ανατολίας και της Ευρασιατικής πλάκας. Η ζώνη ρηγμάτων στη λεκάνη της θάλασσας του Μαρμαρά είναι περίπλοκη. Ωστόσο το σπάσιμο ίσως προήλθε από τα ρήγματα που διαμορφώνουν τη λεκάνη Çınarcık, εκεί πρέπει να κρύβεται η πιο πιθανή αιτία του τρομερού γεγονότος του 1509.
Γεωδίφης
Πηγές
1.Βικιπαίδεια
2. N.Ambraseys
3.Ιστορική βάση δεδομένων ΑΠΘ
4.Ευρωπαική βάση δεδομένων σεισμογενών ρηγμάτων, diss.rm.ingv.it/
