Φυσική αναγέννηση και εαρινή ισημερία

Τον Μάρτιο τελούνταν τα Ανθεστήρια προς τιμήν του θεού Διόνυσου. Ήταν μία πολύ σημαντική γιορτή που έχει φτάσει και ως τις μέρες μας ως Αποκριές. Τα Ανθεστήρια κρατούσαν 3 μέρες και κατά την διάρκειά τους γινόταν διαγωνισμοί οινοποσίας, πομπές του αγάλματος του Διόνυσου, κά.

Ο Μάρτιος είναι ένας ιδιαίτερα θυελλώδης μήνας. Οι αγγλοσάξονες τον αποκαλούν "Hrethmonath", που σημαίνει σε ελεύθερη μετάφραση "τραχύς μήνας." Το όνομα του αναφέρεται στους βίαιους ανέμους του Μαρτίου, που συχνά πνέουν με δύναμη και οι οποίοι κάνουν τον Μάρτιο, ιδανικό μήνα όχι μόνο για το πέταγμα χαρταετού αλλά και για τους ανεμοστρόβιλους.

Κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, οι άνεμοι του Μαρτίου συνοδεύονταν από τον ήχο των τρομπετών πολέμου, καθώς οι ρωμαϊκές λεγεώνες συχνά επέλεγαν αυτή τη στιγμή του έτους για μάχη. Στην πραγματικότητα, ονόμαζαν τον Μάρτιο από τον Άρη, το ρωμαϊκό θεό του πολέμου. Ο μήνας, φυσικά, σημαδεύτηκε από πολλές θρησκευτικές εορτές και έγινε διαβόητος εξαιτίας της δολοφονίας του Ιουλίου Καίσαρα, το 44 π.Χ.

Αλλά ο άνεμος, οι γιορτές και ο πόλεμος του Μαρτίου δεν έχουν πραγματικά να κάνουν τίποτα περισσότερο από την αναγέννηση της φύσης. Στις 20 Μαρτίου, γιορτάζουμε την εαρινή ισημερία, ή την άνοιξη, στο βόρειο ημισφαίριο. Οι απαρχές της εποχής καθορίστηκαν από αστρονόμους. Η εαρινή ισημερία σηματοδοτεί τη στιγμή που ο ήλιος διασχίζει τον ουράνιο ισημερινό, κινούμενος από νότο προς βορρά. Αυτό συμβαίνει σε όλο τον κόσμο: Εφέτος, είναι στις 10:28 π.μ., σε συντονισμένη Παγκόσμια Ώρα.

Ωστόσο, υπάρχουν διαφορετικές ιδέες για το πώς να καθορίσουμε τις εποχές. Οι αστρονόμοι υπολογίζουν την εαρινή ισημερία ως την έναρξη της άνοιξης, η οποία καταλήγει στη συνέχεια, στο θερινό ηλιοστάσιο, όταν αστρονομικά αρχίζει το καλοκαίρι. Οι μετεωρολόγοι, από την άλλη πλευρά, σηματοδοτούν την έναρξη της άνοιξης στο βόρειο ημισφαίριο τρεις εβδομάδες πριν από την εαρινή ισημερία, την 1η Μαρτίου, και η οποία λήγει στις 31 Μαΐου.

Δεν ήταν πάντα γνωστό ότι ο χρόνος των ισημεριών και τα ηλιοστάσια εμφανίζονται ως αποτέλεσμα της ετήσιας τροχιάς της Γης γύρω από τον ήλιο. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι σχετίζονται με την κλίση 23,4 μοιρών της Γης γύρω από τον άξονά της και την κίνησή του σε τροχιά. Καθώς η γη περιφέρεται γύρω από τον ήλιο και επειδή ο άξονας περιστροφής της δεν είναι κάθετος στο επίπεδο περιφοράς η διάρκεια της ημέρας αλλάζει. Δύο φορές το χρόνο η γη βρίσκεται σε τέτοια θέση που οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν εντελώς κάθετα στον ισημερινό. Η ανατολή του ήλιου και η δύση υπολογίζονται στα διάφορα ημερολόγια σύμφωνα με τη χρονική στιγμή που θα εμφανιστεί η πρώτη ακτίνα του ήλιου και τη χρονική στιγμή που θα εξαφανιστεί και η τελευταία ακτίνα. Αυτό σημαίνει πρακτικά, σε συνδυασμό με το μέγεθος του ηλιακού δίσκου και το γεωγραφικό πλάτος που βρίσκεται κάποιος, ότι η πραγματική ίση μέρα και ίση νύχτα δεν εμφανίζεται τις ημερομηνίες που ορίζουμε ως ισημερίες.

Η λέξη ισημερία προέρχεται από τη λατινική φράση "aequus" ("ίση") και "nox" ( "νύχτα"). Ως εκ τούτου, από την ισημερία, η διάρκεια της ημέρας και της νύχτας είναι επίσης ουσιαστικά ίσες, αν και η ισότητα είναι βραχύβια.

Την πρώτη ημέρα της άνοιξης, είμαστε στα μισά του δρόμου μεταξύ του χειμερινού ηλιοστασίου και του θερινού ηλιοστασίου - 89 ημέρες από το καθένα. Ωστόσο, υπάρχουν 94 ημέρες μεταξύ του θερινού ηλιοστασίου και της φθινοπωρινής ισημερίας. Αυτή η ανισορροπία προκύπτει επειδή η Γη δεν βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον ήλιο σε μια σταθερή ταχύτητα, έτσι ώστε οι εποχές δεν είναι ίσες σε μήκος.

Περιέργως, οι ίδιες ισημερίες δεν καθορίζονται στο χρόνο. Συμβαίνουν περίπου έξι ώρες αργότερα ετησίως, που ισοδυναμεί με μία ολόκληρη ημέρα κάθε 4 χρόνια.

Για τους προγόνους μας, η ανατολή του ηλίου ή το αγνάντεμα του φεγγαριού και των αστεριών ήταν πηγές του μυστηρίου, όμως οι ουράνιες κινήσεις σηματοδοτούσαν το χρόνο. Χιλιετίες πριν από τα αυτοκίνητα, τα ηλεκτρικά φώτα, τις τηλεοράσεις, τις ταμπλέτες ,τα smartphones, και τα ρολόγια, οι πρόγονοί μας κοιτάζοντας τον ουρανό αναγνώριζαν ότι η πορεία του ήλιου στον ουρανό, η διάρκεια της ημέρας, καθώς και η θέση της ανατολής και δύσης όλα μετατοπίζονται με το χρόνο. Οι μετατοπίσεις σηματοδότησαν την έναρξη της καλλιεργητικής περιόδου, ή την έναρξη του χειμώνα, για παράδειγμα. Η ικανότητα να προβλέψουμε τις εποχές ήταν το κλειδί για την επιβίωση στην αρχαιότητα.

Οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι πολλοί πολιτισμοί σε όλο τον κόσμο είχαν κατασκευάσει περιοχές που ήταν αστρονομικά ευθυγραμμισμένες είτε στις ισημερίες ή τα ηλιοστάσια. Στην Ευρώπη, σε πολλά από τα προϊστορικά νεολιθικά μνημεία, στέκονται βράχοι και κύκλοι από πέτρα, όπως το Στόουνχεντζ, που βρίσκονται σε αρμονία με τις ισημερίες, ευθυγραμμισμένοι είτε με την ανατολή του ηλίου ή του φεγγαριού. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι οι πρόωροι Αιγύπτιοι έκτισαν τη Μεγάλη Σφίγγα για να αντιμετωπίσουν άμεσα την ανατολή του ηλίου στην εαρινή ισημερία.

Ο μύθος της Περσεφόνης αναφερόταν σε αυτό το φυσικό φαινόμενο. Έτσι τους 6 μήνες που η Περσεφόνη, βρισκόταν στον Κάτω Κόσμο, στη Γη η Δήμητρα ήταν δυστυχισμένη και πάγωνε την πλάση κι έτσι κυριαρχούσε ο χειμώνας, ενώ οι υπόλοιποι 6, ήταν μήνες ανθοφορίας γονιμότητας και καλοκαιρίας αφού η Δήμητρα είχε την κόρη της ξανά.

Την εαρινή ισημερία, πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί γιόρταζαν την έναρξη του νέου έτους. Ακριβώς όπως η αυγή φέρνει το νέο φως, οι πρόγονοί μας θεωρούσαν την εαρινή ισημερία ως τον χρόνο για μια νέα ζωή. Για πολλούς πολιτισμούς, η εαρινή ισημερία σηματοδοτούσε την επιστροφή των καιρικών συνθηκών που ευνοούν τη φύτευση νέων καλλιεργειών, και για το λόγο αυτό, οι άνθρωποι την έχουν συνδέσει με την ικανότητά μας να διαιωνίζουμε τους εαυτούς μας. Η εαρινή ισημερία συμβολίζει την αναγέννηση της φύσης, γι’ αυτό τον λόγο έχουμε επιλέξει να την γιορτάζουμε.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Βικιπαίδεια

2. Earth Magazine/John Copeland