Ο τελευταίος μεγάλος σεισμός και το τσουνάμι του 1968

«Γύρω στο 1968, στο Πασαλιμάνι εκεί όπου βρίσκεται σήμερα η παραλία του Ταρζάν τότε υπήρχε η ταβέρνα του Παρασκευά . Εκεί ξαφνικά η θάλασσα φούσκωσε και ανέβηκε πάνω , το κύμα πρέπει να είχε ύψος περίπου 1-1.20μ, με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν τα σπίτια μας και εμείς αναγκασθήκαμε να ανέβουμε στις ταράτσες επειδή φοβηθήκαμε. Το περιστατικό συνέβη το πρωί , αν θυμάμαι καλά η ώρα πρέπει να ήταν 8-9 . Στο λιμάνι είχαν σπάσει καΐκια , βάρκες βρέθηκαν πάνω στους δρόμους ενώ η γειτονιά μου είχε πλημμυρίσει .Το νερό ήταν στάσιμο για 4-5 ώρες και δεν έφευγε, μετά από μέρες υποχώρησε. Δεν είχε κακοκαιρία και ξαφνικά παρουσιάστηκε το φαινόμενο, θυμάμαι ότι ήταν καλή μέρα και ξυπνήσαμε το πρωί και είδαμε το νερό στα σπίτια μας, ο κόσμος είχε αναστατωθεί. Στο λιμάνι έγιναν ζημιές στα παλιόσπιτα και τις παράγκες του λιμανιού. Η μάνα μου ανησύχησε και ήθελε να μας πάρει πάνω στα βουνά. Εκεί που ήταν παλιά το καρνάγιο, το κύμα παρέσυρε τα πλοία και τις βάρκες μέχρι την καμάρα(Γέφυρα Λ.Φοινίκων). Ακόμη υπάρχουν στο λιμάνι 2-3 βαρκάκια που βυθίστηκαν από τότε.» Θεολόγος Βαβλάς, αφήγηση 14/5/2014.

Οι περισσότεροι από το νησί της Κω δεν θυμούνται τον ισχυρό σεισμό των 6.0R(ίσως μεγαλύτερο)που έπληξε την περιοχή το 1968.Όμως, αναζητώντας τα ιστορικά σεισμικά αρχεία κατά πάσα πιθανότητα το κύμα που παρουσίασε ο Θεολόγος πρέπει να ήταν τσουνάμι το οποίο προέκυψε από έναν ισχυρό σεισμό που έγινε αισθητός στη Νίσυρο,Κω και Νάξο.Προηγήθηκε μεγάλος αριθμός προσεισμών ο μεγαλύτερος από τους οποίους έγινε αισθητός στις 31 Οκτωβρίου (στις 3.22, 5.7R), ενώ ο μεγαλύτερος μετασεισμός έγινε στις 21 Δεκεμβρίου (στις 3.04, 4.8R).

Ο σεισμός της 5ης Δεκεμβρίου 1968 έγινε το πρωί (7.52 η ώρα) ,είχε εστιακό βάθος 5 χλμ. και πιθανόν να προήλθε από ένα ρήγμα του Δίαυλου Κω-Νισύρου-ίσως το υποθαλάσσιο ρήγμα που διασχίζει το Γυαλί μήκους τουλάχιστον 18χλμ ενώ ενδεχομένως να ενεργοποιήθηκαν και γειτονικά χερσαία ρήγματα της Νισύρου. Το σπάσιμο του φλοιού εκδηλώθηκε σε θαλάσσιο χώρο σε απόσταση μόλις 3χλμ από το Μανδράκι της Νισύρου.

Δεν δημιουργούν τσουνάμι όλοι οι υποθαλάσσιοι σεισμοί, καθώς αυτό εξαρτάται από τη φύση και το μέγεθος της μετατόπισης του νερού επάνω από το επίκεντρο. Ωστόσο, οι υποθαλάσσιοι σεισμοί μεγαλύτεροι των 6R με μικρό εστιακό βάθος( μικρότερο από 10 χιλιόμετρα) του δίαυλου Κω- Νισύρου γεννούν τσουνάμι όπως το έχουν ήδη πράξει το 554 μ.Χ.,το 1672 και το 1933.

Τα τσουνάμι που μπορούν να πλήξουν την ευρύτερη περιοχή της Κω ,τα γύρω νησιά καθώς και την απέναντι μικρασιατική ακτή μπορεί να είναι τοπικά ή απομακρυσμένα, ανάλογα από την απόσταση της πηγής που τα δημιουργεί.

Συχνά μεγάλοι σεισμοί ή ηφαιστειακές εκρήξεις στον αιγαιακό και μεσογειακό χώρο μπορούν να δώσουν απομακρυσμένα τσουνάμι όπως συνέβη με το τσουνάμι της Αμοργού το 1956. Οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι προέρχονται από την περιοχή Αμοργού-Σαντορίνης, Χίου-Cesme, νότιου τμήματος του Ελληνικού τόξου (Κρήτη, Κάρπαθος, Ρόδος) και από την Ιταλική χερσόνησο (Ηφαίστειο Αίτνας).

Το δεύτερο και πιο ύπουλο είδος απειλής είναι από τοπικά τσουνάμι καθώς ο χρόνος αντίδρασης είναι ελάχιστος, όπως πιθανόν να έγινε με τον σεισμό του 1968.Τα τοπικά τσουνάμι του Δίαυλου Κω-Νισύρου εκδηλώνονται συχνά από μεγάλης κλίμακας κατολισθήσεις οι οποίες συμβαίνουν μετά από έναν ισχυρό σεισμό, όσο και από ηφαιστειακές διαδικασίες που συντελούνται στον θαλάσσιο χώρο ή ακόμη από καταπτώσεις βράχων στο νερό ιδίως από τα ασταθή πρανή του ηφαιστείου της Νισύρου.

Στα υποθαλάσσια γεγονότα, η έκταση του θαλάσσιου πυθμένα ανυψώνεται ή κατακρημνίζεται στην περιοχή του επικέντρου του σεισμού, τα νερά μετατοπίζονται κατακόρυφα και εκτρέπονται από την θέση ισορροπίας τους, λόγω όμως της βαρύτητας τείνουν να επανέλθουν σε αυτή, δημιουργώντας έτσι τα τσουνάμι. Είναι συνοδά συμβάντα όμως οι καταστροφικές επιπτώσεις τους μερικές φορές μπορεί να είναι μεγαλύτερες από εκείνες του ίδιου του φαινομένου που τα παρήγαγε.

Ο σεισμός της 5ης Δεκεμβρίου 1968 μπορεί ήταν ο τελευταίος ισχυρός όμως με το θέμα των σεισμών και των φυσικών καταστροφών δεν έχουμε κλείσει .Ζούμε σε ένα ενεργό τόπο όπου τα πάντα μεταβάλλονται. Γεωλογικές διεργασίες εκατοντάδων χιλιάδων χρόνων ακόμη βρίσκονται σε εξέλιξη. Το νησί της Κω για πολλούς λόγους θα συνεχίσει να δέχεται την βιαιότητα των κυμάτων τσουνάμι. Όσο τα ρήγματα θα συσσωρεύουν ενέργεια, όσο η άνοδος του μάγματος θα συνεχίζεται, κάποια από αυτά τα φαινόμενα μπορούν να προκαλέσουν υποθαλάσσιους σεισμούς, ηφαιστειακές εκρήξεις, υποθαλάσσιες ή παράκτιες κατολισθήσεις ή πτώσεις τεράστιων βράχων στην θάλασσα.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Οι σεισμοί της Ελλάδας-Βασίλης Παπαζάχος

2.Θεολόγος Βαβλάς, αφήγηση 14/5/2014

3.Τεκτονικός χάρτης ρηγμάτων Κω-Νισύρου-Τήλου-Παρασκευή Νομικού

4.Ετοιμότητα σώζει ζωές-Ψηφιακός οδηγός για την προστασία απέναντι στα τσουνάμι,2011.Μπορείτε να κατεβάσετε εδώ, την Β΄Εκδοση του 2018

 https://geogeodifhs.blogspot.com/2023/01/e-book2011.html

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Η γεωγραφία του σεισμού του 1968.