Λάβες συνέβαλλαν στην δημιουργία του τοπίου της Κεφάλου

 

Στο βάθος, ο ηφαιστειακός δόμος του Θυμιανού-Κεφάλου,Κω.

Όταν λάβα δίχως αέρια ανέβει στην επιφάνεια της γης και ψυχθεί προτού αρχίσει να χύνεται τότε δημιουργείται ένας χαρακτηριστικός κυκλικός λόφος ηφαιστειακής προέλευσης με απότομες πλαγιές. Τέτοιους δόμους κανείς μπορεί να παρατηρήσει σήμερα στην δυτική Κω. Οι λάβες της Κεφάλου φτωχές σε αέρια και ως επί το πλείστον ανδεσιτικής  σύστασης(πλούσιες σε διοξείδιο του πυριτίου) με τον χρόνο συσσωρεύτηκαν, στερεοποιήθηκαν και σχημάτισαν  θόλους σε διαφορετικές θέσεις έκχυσης.

Η ηφαιστειακή δραστηριότητα της Κεφάλου, τα τελευταία 3,2 εκ. χρόνια άφησε πίσω της τις πιο σημαντικές γεωμορφές της περιοχής. Ο Θυμιανός, το όρος Λάθρα, το Ζηνί, το Κρίκελλο κά είναι  ηφαιστειακοί δόμοι που δημιουργήθηκαν όταν το μάγμα βρήκε διέξοδο και  ανέβηκε προς την επιφάνεια του νησιού. Το μάγμα αρχικά ήταν πλούσιο σε διαλυμένα αέρια, όμως για κάποιο λόγο αυτά χάθηκαν με αποτέλεσμα  να αυξηθεί το ιξώδες της λάβας, μια διαδικασία γνωστή ως «ρυολιθική σκλήρυνση» και κατά την οποία είχαμε διάλυση του αερίου και κρυστάλλωση όταν η λάβα άρχισε να ψύχεται. Σταδιακά το μάγμα έγινε ένα καυτό κρυσταλλικό στερεό και λόγω του σημαντικού ιξώδους, η κολλώδης λάβα δεν μετακινήθηκε μακριά από τη φλέβα, δημιουργώντας ένα θόλο, ο οποίος ψύχτηκε σταδιακά. Μετά την δημιουργία  και την στερεοποίηση του, την εξέλιξη του ανέλαβαν και άλλες γεωλογικές δυνάμεις με τη πάροδο του χρόνου όπως η αποσάθρωση, η μεταφορά και η διάβρωση.

Οι  δόμοι  αναπτύχθηκαν από εξωγενείς διαδικασίες οι οποίες επέτρεψαν την επιφανειακή συσσώρευση της λάβας. Το υψηλό κολλώδες της λάβας εμπόδισε να ρεύσουν μακριά από την σχισμή τροφοδοσίας, δημιουργώντας τον δόμο από λάβα που στη συνέχεια ψύχτηκε αργά επί τόπου. Οι δόμοι της Κεφάλου δεν ξεπερνούν  σε ύψος τα 450 μέτρα και οι πλαγιές τους αποτελούνται από ασταθή συντρίμμια βράχων.

Οι θόλοι  της Δυτικής Κω προήλθαν από στρωματοηφαίστεια που έδρασαν εδώ και χιλιάδες χρόνια στην περιοχή μας. Η δομή ενός στρωματοηφαιστείου, αποτελείται από εναλλαγές από ροές λάβας, αποθέσεις πτώσης τέφρας, πυροκλαστικές ροές και ροές συντριμμάτων. Τα στρωματοηφαίστεια σχηματίζονται κυρίως στα περιθώρια σύγκλισης των λιθοσφαιρικών πλακών, όπου η μία πλάκα βυθίζεται κάτω από μία γειτονική της και αυτό δεν πρέπει να μας παραξενεύει αφού στην περιοχή μας εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια η Αφρικανική πλάκα καταβυθίζεται κάτω από την μικροπλάκα στου Αιγαίου.

Οι ηφαιστειακοί δόμοι πριν δημιουργηθούν παρουσιάζουν, μακράς περιόδου αβαθή σεισμικότητα, η οποία αποδίδεται στην υπερβολική πίεση ρευστού στο θάλαμο του ηφαιστειακού υλικού. Συνήθως η ανάπτυξη του δόμου χρειάζεται  πολύ χρόνο και στο τέλος συνοδεύεται από ξαφνική έναρξη βίαιης εκρηκτικής δραστηριότητας.

Σχεδόν κάθε βουνό της Κεφάλου συνοδεύτηκε  από μια ξαφνική έναρξη βίαιης εκρηκτικής δραστηριότητας. Έτσι είχαμε αρκετά επεισόδια σε διαφορετικές γεωλογικές περιόδους. Στην αρχή καθένα από αυτά μπορεί να έφτασε σε ύψος αρκετών εκατοντάδων μέτρων και μπορεί να αναπτύχτηκε αργά και σταθερά για μήνες ή ακόμη και αιώνες.

Γεωδίφης με πληροφορίες από την Βικιπαίδεια