Η μυστηριώδης σκόνη που έσπειρε τον θάνατο

Η κοιλάδα Göreme της Καππαδοκίας περιλαμβάνει εκτός από το τρίγωνο Νεβσεχίρ-Ürgüp-Avanos και το Tuzkoy ένα διάσημο τουριστικό θέρετρο. Την δεκαετία του 1980 οι κάτοικοι του Tuzkoy καθώς και άλλων 2 χωριών, παρουσίαζαν υψηλά ποσοστά θνησιμότητας. 

Σύντομα αντιλήφθηκαν ότι κάτι κακό συνέβαινε στην περιοχή αλλά δεν ήταν σε θέση να γνωρίζουν την πραγματική αιτία του προβλήματος. Ωστόσο ,με τον καιρό το πρόβλημα άρχισε να παίρνει τεράστιες διαστάσεις.

Αρχικά ,οι τοπικές αρχές ζήτησαν την βοήθεια της κυβέρνησης και των αρμοδίων για να δουν τι ακριβώς συνέβαινε.

Οι υγειονομικές αρχές αξιοποιώντας τα στοιχεία που είχαν στην διάθεση τους και ιδιαίτερα την έρευνα που έγινε στην περιοχή στη δεκαετία του 1970 από τον καθηγητή Ιζετίν Μπαρίς για τα είδη αµιάντου που υπάρχουν στη φύση, τότε διαπίστωσαν ότι οι κάτοικοι πέθαιναν από ένα σπάνιο καρκίνο του θώρακα ή της κοιλιακής χώρας. 

Μέχρι την δεκαετία του 1980 όταν οι υγειονόμοι ασχολήθηκαν με  το θέμα περίπου το 48% των θανάτων στα τρία χωριά προερχόταν από μεσοθηλίωμα.

Όμως, αδυνατούσαν να αντιληφτούν την πηγή του κακού. Οι αρχές της χώρας τότε κάλεσαν αμερικάνους επιστήμονες. Μετά από έρευνα οι επιστήμονες είδαν ότι οι θάνατοι συνδέονταν με την έκθεση των κατοίκων  σε ένα ορυκτό που ονομάζεται εριονίτης. 

Οι ερευνητές είδαν ότι οι  δρόµοι και οι τοίχοι των σπιτιών  των 3 χωριών «έκρυβαν» τον εριονίτη, ένα από τα πλέον καρκινογόνα ορυκτά στον κόσµο. Τα λίθινα κτήρια της περιοχής ήταν κατασκευασμένα από ένα  χαρακτηριστικό μαλακό, κίτρινο πέτρωμα που περιείχε το θανατηφόρο ορυκτό που μοιάζει με τον αμίαντο. 

Η έκθεση σε εριονίτη -ενός εξαιρετικά σπάνιου ορυκτού που δημιουργείται από τις χηµικές αντιδράσεις που προκαλούνται όταν λάβα πέφτει σε νερό µε αλάτι- προκαλούσε τους θανάτους. Σύμφωνα με την επίσημη έκθεση το ορυκτό βρίσκεται στον τοπικό ηφαιστειακό τόφφο.

 Τα χωριά είναι σήμερα γνωστά στην Τουρκία ως «τα χωριά του καρκίνου», καθώς κάθε χρόνο οι µισοί θάνατοι οφείλονται στην αρρώστια αυτή. Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα η τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε να θάψει τα χωριά σε βάθος δύο µέτρων και από πάνω θα φυτευτούν δέντρα. Η περιοχή  έχει κηρυχθεί ζώνη φυσικής καταστροφής εδώ και 30 χρόνια, όµως κάποιες οικογένειες αρνούνται να φύγουν διότι δεν είχαν πού να πάνε. Τα τελευταία δύο χρόνια οι αρμόδιοι άρχισαν να χτίζουν καινούργια σπίτια σε ένα χωριό περίπου τρία χιλιόµετρα από το Τουζκόι .

Ο εριονίτης ανήκει σε μια ομάδα ορυκτών που ονομάζεται ζεόλιθοι και αποτελείται από πυκνούς, ινώδεις κρυστάλλους παρόµοιους µε εκείνους του αµιάντου. Όμως ο εριονίτης  είναι  200 µε 1.000 φορές πιο καρκινογόνος από τον αµίαντο.

Συνήθως βρίσκεται σε ηφαιστειακή τέφρα που έχει τροποποιηθεί από αποσάθρωση και τα υπόγεια ύδατα. Πρώτος τον εντόπισε ο  A.S. Eakle το 1898, μέσα σε κοιλότητες ρυολιθικής λάβας κοντά στο Durkee, Oregon.

Γεωδίφης με πληροφορίες από το USGS  και την Βικιπαίδεια

Ο εριονίτης με τους ινώδεις κρυστάλλους παρόµοιους µε εκείνους του αµιάντου.