Έτσι θα ήταν η Ανταρκτική χωρίς τον πάγο της

Ο πιο λεπτομερής χάρτης της Ανταρκτικής αποκαλύπτει το ευάλωτο μέλλον της.Το Bedmap3 δείχνει την Ανταρκτική χωρίς τον πάγο της. Από: Pritchard et al.

Υπάρχουν λίγα σύνορα στον κόσμο που μπορούμε να πούμε ότι δεν έχουν εξερευνηθεί ακόμη. Ένα από αυτά τα terra incognita είναι η γη κάτω από τα στρώματα πάγου της Ανταρκτικής. Θαμμένο κάτω από χιλιόμετρα πάγου είναι ένα συναρπαστικό βασίλειο από φαράγγια, πλωτές οδούς και λίμνες. Αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν πλέον αποκαλυφθεί στην πιο λεπτομερή εικόνα της γης κάτω από τον πάγο.

Ο νέος χάρτης, που ονομάζεται Bedmap3, ξεφλουδίζει το παγωμένο πέπλο της Ανταρκτικής. Είναι το επιστέγασμα ερευνών άνω των 6 δεκαετιών. Το Bedmap3 συνδυάζει δεδομένα από αεροπλάνα, δορυφόρους, πλοία, ακόμη και έλκηθρα που σχεδιάζονται από σκύλους για να δημιουργήσει ένα ζωντανό πορτρέτο της Ανταρκτικής σαν να είχαν εξαφανιστεί τα 27 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα πάγου της.

Γιατί το στρώμα της Ανταρκτικής έχει σημασία

Το έργο, με επικεφαλής μια διεθνή ομάδα ερευνητών, ενσωματώνει 84 νέες εναέριες έρευνες, προσθέτοντας 52 εκατομμύρια σημεία δεδομένων και 1,9 εκατομμύρια γραμμικά χιλιόμετρα μετρήσεων.

Χρησιμοποίησαν επίσης προηγμένες τεχνικές παρεμβολής για να καλύψουν κενά όπου έλειπαν οι άμεσες μετρήσεις. Για παράδειγμα, σε περιοχές κοντά σε εξάρσεις βράχων, όπου ο πάγος είναι λεπτός και δύσκολο να μετρηθεί, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα μαθηματικό μοντέλο που βασίζεται στη ροή του πάγου για να υπολογίσουν το πάχος.

Αφαιρώντας τα 27 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα πάγου που καλύπτει την Ανταρκτική, αποκαλύπτονται οι κρυφές τοποθεσίες των ψηλότερων βουνών. Από: Pritchard et al.

Το αποτέλεσμα είναι ένας χάρτης που γεμίζει κρίσιμα κενά, ιδιαίτερα στο βαθύ εσωτερικό της Ανατολικής Ανταρκτικής και κατά μήκος των ακτών της Δυτικής Ανταρκτικής.

Ο όγκος του πάγου που βρίσκεται στην κορυφή της ηπείρου στο Νότιο Πόλο είναι συγκλονιστικός. Το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής έχει αρκετό νερό για να ανεβάσει την παγκόσμια στάθμη της θάλασσας κατά 58 μέτρα αν λιώσει εντελώς. Αν και αυτό δεν είναι πιθανό να συμβεί σύντομα, ακόμη και μικρές αλλαγές στη σταθερότητα του φύλλου πάγου θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές συνέπειες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η κατανόηση του σχήματος της γης κάτω από τον πάγο είναι ζωτικής σημασίας για την πρόβλεψη του πώς θα ρέει και θα λιώσει ο πάγος σε έναν κόσμο που θερμαίνεται.

Ο νέος χάρτης δείχνει ότι ο όγκος του πάγου στην Ανταρκτική είναι περίπου ο ίδιος με προηγούμενες εκτιμήσεις - περίπου 27 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα. Αλλά οι λεπτομέρειες είναι πολύ πιο ακριβείς. Για παράδειγμα, ο χάρτης αποκαλύπτει την περίπλοκη τοπογραφία των υποπαγετώνων γούρνων, που καθοδηγούν τη ροή του πάγου από το εσωτερικό της ηπείρου προς τον ωκεανό. Αυτές οι γούρνες είναι σαν ποτάμια πάγου και το σχήμα τους μπορεί να καθορίσει πόσο γρήγορα κινείται ο πάγος και πόσο ευάλωτος είναι στο λιώσιμο.

«Αυτές είναι οι θεμελιώδεις πληροφορίες που στηρίζουν τα μοντέλα υπολογιστών που χρησιμοποιούμε για να διερευνήσουμε πώς ο πάγος θα ρέει σε όλη την ήπειρο καθώς ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες», δήλωσε ο Δρ Hamish Pritchard, παγετολόγος στο British Antarctic Survey (BAS) και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. «Φανταστείτε να ρίχνετε σιρόπι πάνω από ένα κέικ από πέτρα - όλοι οι σβώλοι και τα χτυπήματα θα καθορίσουν πού θα πάει το σιρόπι και πόσο γρήγορα. Και έτσι συμβαίνει με την Ανταρκτική: μερικές κορυφογραμμές θα συγκρατήσουν τον πάγο που ρέει· οι κοιλότητες και τα λεία κομμάτια είναι εκεί όπου αυτός ο πάγος θα μπορούσε να επιταχυνθεί».

Η ανάλυση του Bedmap3 είναι άνευ προηγουμένου. Ο χάρτης ταξινομείται σε διαστήματα 500 μέτρων, ενώ οι προηγούμενοι χάρτες χρησιμοποιούσαν πλέγματα 5 χιλιομέτρων. Αυτή η πιο λεπτή κλίμακα επιτρέπει στους επιστήμονες να δουν χαρακτηριστικά όπως υποπαγετώδη βουνά και κοιλάδες που προηγουμένως ήταν θολά ή αόρατα.

Μια εντυπωσιακή αναθεώρηση είναι η θέση του πιο παχύ πάγου. Παλαιότεροι χάρτες προσδιόρισαν τη λεκάνη του Αστρολάβου στην Adélie Land ως τον κάτοχο του ρεκόρ. Αλλά το Bedmap3 αποκαλύπτει ότι το πραγματικό βαρύ βάρος βρίσκεται σε ένα ανώνυμο φαράγγι στο Wilkes Land, όπου ο πάγος φτάνει τα 4.757 μέτρα πάχος - περισσότερο από 15 φορές το ύψος του Shard, του ψηλότερου ουρανοξύστη του Λονδίνου.

Ο χάρτης περιλαμβάνει επίσης μια νέα ταξινόμηση των πάγων της Ανταρκτικής. Εκτός από τη διάκριση μεταξύ του γειωμένου πάγου (που βρίσκεται στη στεριά) και των πλωτών ραφιών πάγου, η ομάδα εντόπισε περιοχές «παροδικής γείωσης», όπου τα ράφια πάγου αγγίζουν προσωρινά τον πυθμένα της θάλασσας κατά τη διάρκεια της παλίρροιας. Αυτές οι ζώνες, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν τη δυναμική των πάγων και την κυκλοφορία των ωκεανών, είχαν προηγουμένως παραβλεφθεί.

Τι ακολουθεί για την Ανταρκτική;

Το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής είναι παχύτερο και πιο εκτεταμένο από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως, με μεγαλύτερο όγκο πάγου γειωμένο σε βράχο κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Αυτό το καθιστά πιο ευαίσθητο στο λιώσιμο καθώς το ζεστό νερό των ωκεανών εισχωρεί στις άκρες της ηπείρου.

«Αυτό που μας δείχνει το Bedmap3 είναι ότι έχουμε μια ελαφρώς πιο ευάλωτη Ανταρκτική από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως», δήλωσε ο Peter Fretwell, ειδικός χαρτογράφησης στο BAS και συν-συγγραφέας της μελέτης.

Το διακύβευμα είναι μεγάλο. Η δορυφορική παρακολούθηση δείχνει ότι η Ανταρκτική έχασε 168 δισεκατομμύρια τόνους πάγου το 2023 - την έκτη υψηλότερη χρονιά στην ιστορία - λόγω της συνεχιζόμενης επιτάχυνσης των παγετώνων στη Δυτική Ανταρκτική και της τήξης ρεκόρ από την Ανταρκτική Χερσόνησο. Ακόμη και ένα μικρό κλάσμα του στρώματος πάγου του θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για τις παράκτιες κοινότητες σε όλο τον κόσμο εάν λιώσει. Από το 2002 έως το 2017, τα λιωμένα φύλλα πάγου αντιπροσώπευαν περίπου το 1/3 της παγκόσμιας ανόδου της στάθμης της θάλασσας, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Δεδομένων Χιονιού και Πάγου.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτή η τρέχουσα προσπάθεια είναι τόσο σημαντική - και απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει. Πολλές περιοχές της Ανταρκτικής παραμένουν ανεπαρκώς ερευνημένες, ιδιαίτερα κάτω από τα τεράστια ράφια πάγου της. Οι μελλοντικές αποστολές, εξοπλισμένες με πιο προηγμένη τεχνολογία, θα συνεχίσουν να συμπληρώνουν τα κενά.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Scientific Data .

Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα zmescience

https://www.zmescience.com/science/news-science/this-is-what-antarctica-would-look-like-without-its-ice/