Πώς οι ποταμοί χάραξαν τα φαράγγια του κεντρικού οροπεδίου του Κολοράντο
Ο ποταμός Κολοράντο, όπως φαίνεται από το κρατικό πάρκο Dead Horse Point στη Γιούτα, διαμορφώνει τα χαρακτηριστικά του οροπεδίου του Κολοράντο εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Από Natalie Tanski, AGU Advances.
Μια νέα μελέτη προσφέρει πληροφορίες για ένα αινιγματικό κομμάτι της γεωλογικής ιστορίας του Grand Canyon και των γύρω περιοχών.
Πολύ αφότου η κίνηση των τεκτονικών πλακών έχει δημιουργήσει βουνά, δυνάμεις όπως ο καιρός και η διάβρωση των ποταμών μπορούν να συνεχίσουν να διαμορφώνουν ένα τοπίο. Ένα τέτοιο τοπίο είναι το οροπέδιο του Κολοράντο , το οποίο εκτείνεται σε περισσότερα από 336.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (83 εκατομμύρια στρέμματα) σε τέσσερις πολιτείες και περιλαμβάνει εμβληματικές τοποθεσίες όπως το Grand Canyon και το Εθνικό Πάρκο Arches.
Δραματικά φαράγγια όπως αυτά δημιουργούνται όταν ένα ποτάμι χαράσσεται στο βράχο από κάτω για εκατομμύρια χρόνια. Ο ρυθμός τομής του ποταμού στο οροπέδιο του Κολοράντο ποικίλλει με την πάροδο του χρόνου και δεν είναι καλά κατανοητός.
Οι Tanski et al. εξέτασε δύο καταβολές του ποταμού Κολοράντο για να προσδιορίσει πώς και γιατί η τομή ποικίλλει κατά τη διάρκεια του Πλειστόκαινου, χρονολογώντας ποτάμιες αποθέσεις χαλίκι που σχηματίζουν ποτάμιες αναβαθμίδες, οι οποίες είναι σκαλοπάτια που σηματοδοτούν τους πρώην ορόφους των κοιλάδων των ποταμών.
Για να περιορίσουν τις ηλικίες των αναβαθμίδων του ποταμού, χρησιμοποίησαν χρονολόγηση φωταύγειας , η οποία μετρά την απελευθέρωση φωτονίων από ένα ορυκτό για να προσδιορίσει την τελευταία φορά που εκτέθηκε στο ηλιακό φως ή την έντονη θερμότητα, και ισόχρονη χρονολόγηση, μια μορφή ραδιενεργής χρονολόγησης που, σε αυτή την περίπτωση, μέτρησε τη μεταβαλλόμενη σχετική αφθονία ισοτόπων βηρυλλίου και αλουμινίου.
Στη συνέχεια προσομοίωσαν πώς και πότε ένα κύμα τομής μπορεί να έχει μεταναστεύσει μέσω μιας λεκάνης απορροής ως απόκριση σε μια αλλαγή στο επίπεδο βάσης , το χαμηλότερο σημείο που μπορεί να διαβρώσει ένας ποταμός. Συνέκριναν τα αποτελέσματα με τις ηλικίες της ταράτσας τους για να καθορίσουν εάν οι πτώσεις στο βασικό επίπεδο θα μπορούσαν να έχουν συμβάλει σε ασταθή ποσοστά τομής.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι στην περιοχή Moab στο κεντρικό οροπέδιο του Κολοράντο, η τομή του ποταμού σταμάτησε από 1,8 εκατομμύρια χρόνια πριν έως περίπου 350.000 χρόνια πριν. Αυτή η παύση ακολουθήθηκε από μια περίοδο ταχείας τομής που διαρκεί μέχρι σήμερα, κατά την οποία τα συστήματα του ποταμού χάραξαν 200 μέτρα βαθύτερα στο οροπέδιο. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να συνδεθούν με αλλαγές στο βασικό επίπεδο καθώς ο ποταμός Κολοράντο καθιέρωσε την πορεία του, συμβάλλοντας τελικά στο σχήμα και το εμβληματικό χάσμα του Γκραντ Κάνυον και των παραποτάμων του.
Ωστόσο, αυτή η συγκεκριμένη περίοδος ταχείας διάβρωσης αντιπροσωπεύει μόνο περίπου το 1/4 της συνολικής εκταφής που έλαβε χώρα στο κεντρικό οροπέδιο του Κολοράντο για πολύ μεγαλύτερη χρονική περίοδο, υποδηλώνοντας ότι άγνωστα ακόμη γεγονότα που συνέβησαν εκατομμύρια χρόνια νωρίτερα μπορεί επίσης να διαμόρφωσαν το τοπίο.
Γεωδίφης με πληροφορίες από eos.org
https://eos.org/research-spotlights/how-rivers-carved-the-canyons-of-the-central-colorado-plateau
