Οι παλαιοβασιλικές του Αγ.Στεφάνου και ο σεισμός του 469 μ.Χ
Οι παλαιοβασιλικές βρίσκονται στον όρμο της αρχαίας Αστυπάλαιας, στο σημερινό Καμάρι της Κεφάλου. Καταστράφηκαν τον 5ο-6ο αιώνα μ.Χ. Στη θέση τους υπήρχε άγνωστος αρχαίος ναός του Απόλλωνα ή ακόμη του Ποσειδώνα σύμφωνα με μαρτυρίες παλιών Κώων.
Η παράκτια πλατφόρμα μαζί με τους γύρω ακτόλιθους είναι φτιαγμένα από ηφαιστειακά υλικά της τεράστιας έκρηξης του Γενάρχη, που συνέβη μεταξύ Νισύρου και Γιαλιού.
Το παραθαλάσσιο μέρος είναι γνωστό από τις παλαιοβασιλικές ωστόσο το τοπωνύμιο της χερσαίας τοποθεσίας είναι Μία Λάκκος δηλαδή μεγάλος λάκκος από τη μεγάλη κοιλότητα(βύθισμα) σε παράκτιες αποθέσεις και ηφαιστειακούς τόφφους που πράγματι υφίσταται και χαρακτηρίζει τη γεωμορφολογία της περιοχής.
Η μετατόπιση από το σπάσιμο του υποθαλάσσιου Ρήγματος της Κνίδου στη μεγάλη βασιλική του Αγ.Στεφάνου το 469.μ.Χ είναι ακόμη ορατή.
Το εκτιμώμενο επίκεντρο και η κίνηση του ρήγματος σημειώνεται με κόκκινα βέλη στην κάτω φωτογραφία.
Πάνω σε βράχια που δημιουργήθηκαν μετά από μία τρομερή ηφαιστειακή έκρηξη μεταξύ Νισύρου και Γυαλιού πριν από 10, 7-10,4 εκ.χρόνια, στον Όρμο της Κεφάλου τα ψηφιδωτά από τις παλαιοβασιλικές του Αγ. Στεφάνου που χάθηκαν από σεισμούς του 5ου και του 6ου αιώνα μ.Χ, στη θέση όπου προηγουμένως μπορεί να υπήρχε αρχαίο ιερό του Απόλλωνα ή Ποσειδώνα- στην Ώνια της αρχαίας πρωτεύουσας της Κω, Αστυπάλαιας. Φωτογραφία από τη δεκαετία του ΄30.
Η τρίκλητη μεγάλη νότια βασιλική, που σήμερα λέγεται του Αγ.Στεφάνου αποκαλύφθηκε από τον L.Laurenzi, το 1932. Την μικρότερη βασιλική που βρίσκεται δίπλα ανακάλυψε ο Balducci το 1935.
Την αναστήλωση με κιονοστοιχίες από μάρμαρο και μονζονίτη του Δίκαιου έκαναν οι Ιταλοί αρχιτέκτονες και μηχανικοί. Η θεμελίωση έγινε πάνω σε πλατφόρμα από ηφαιστειακό ιγνιμβρίτη ηλικίας 10,4 εκ.ετών, που εισχωρεί μέσα στη θάλασσα.
Στη μέση του μεσαίου κλίτους διατηρούνται στοιχεία ρωμαϊκά, ενώ δεν είναι απίθανο στη θέση του να προυπήρχε αρχαιότερος ναός. Η μεγάλη βασιλική πρέπει να καταστράφηκε από το σεισμό της Κνίδου, το 469 και η μικρή από τον Παμμέγιστο σεισμό του 554.
Ιστορικές μαρτυρίες αναφέρουν ότι ο σεισμός με μέγεθος, με μέγεθος κατ' εκτίμηση, Μ.6.6 έγινε το 469 μ.Χ, επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας του Λέοντα Α’, και ότι το νησί της Κω καταστράφηκε ολοσχερώς. Τότε πολλοί αρχαιοελληνικοί ναοί μετατράπηκαν σε εκκλησίες ενώ εξαφανίστηκαν τα ελληνιστικά κτίρια στην Κω.
Είναι η πρωτοχριστιανική περίοδος όπου έχουμε οικοδόμηση αρκετών βασιλικών στην Κέφαλο και σε όλο το νησί.
Σε όλη την παραλία στο Καμάρι υπάρχουν ίχνη χριστιανικού οικισμού σύμφωνα με τον Balducci. Ο οικισμός καταστράφηκε από το διπλό χτύπημα του 469 και 554μ.Χ.
Γεωδίφης
Πηγές:
1. Ο μύθος των Κώων για το ακρωτήριο Χελώνη
2. Σημειώσεις Laurenzi, Balduci/saia
3. Παλιές φωτογραφίες της Κω/ΦΒ
4. Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
5.Ο σεισμός που «εξαφάνισε« την ελληνιστική Κνίδο
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Παλαιοβασιλικές του Αγ. Στεφάνου ίσως του Απόλλωνα ή Ποσειδώνα πριν ,στον όρμο της Κεφάλου , της αρχαίας πρωτεύουσας της Κω, Αστυπάλαιας φτιαγμένες πάνω σε βράχια που δημιουργήθηκαν κοντά στην Νίσυρο από μία ασύλληπτη για τον κοινό νου έκρηξη, πριν από 10 εκ.χρόνια και βάλε....
.jpg)
Από ψηλά ο «απολλώνιος» με τις παλαιοβασιλικές του Αγ. Στέφανος και το νησάκι Καστρί με τον ηφαιστειακό λαιμό και τον Αγ.Νικόλαο, στο βάθος το Ζηνί το ηφαιστειακό βουνό του Δία, όλα στον όρμο της πανάρχαιας Αστυπάλαιας, συζύγου του Ποσειδώνα, σήμερα στο Καμάρι της Κεφάλου Κω...Φωτογραφία από το αρχείο του Β.Χατζηβασιλείου.
«Κυριε Μνησθιτι των καρποφορουντων και καρποφορησαντων...» από ψηφιδωτό της παλαιοβασιλικής του Αγ.Στεφάνου.
Λεπτομέρεια του κεντρικού χώρου της μεγαλύτερης βασιλικής του Αγ.Στεφάνου, απωτύπωση του ψηφιδωτού από τον H.Balducci.
Η παλαιοβασιλική του Αγ.Στεφάνου και στο βάθος το Καμάρι το 1936. Από Alinari.
Πάγκος ψηφιδοπαγούς αιγιαλού από ηφαιστειακές πέτρες στην παραλία του Αγ.Στεφάνου. Εξόρυξη υλικού;
Αγ.Στέφανος Κεφάλου με τα ψηφιδωτά του, δεκαετία 30;
Ταχυδρομική κάρτα, Άγ.Στέφανος και η Ν.Καστρί στον Όρμο της Κεφάλου.
