Δημοκρατία και κλιματική αλλαγή - Ένα μάθημα από το παρελθόν
Το Λάκι- ηφαιστειακή ρωγμή, μήκους 27 χιλιομέτρων-το 1783 οι ρωγμές του άνοιξαν εκατέρωθέν του και έφεραν την δυστυχία στην Ευρώπη για 5 χρόνια.
Bellum omnium contra omnes (Πόλεμος όλων εναντίον όλων)-Thomas Hobbes [1588-1679], Άγγλος φιλόσοφος, φράση για να περιγράψει αυτό που συμβαίνει στη φύση.
Τον Ιούνιο του 1783 ένα ηφαίστειο στην Νότια Ισλανδία εξερράγη. Τα ηφαίστεια δεν είναι τίποτα το ασυνήθιστο στην Ισλανδία, αλλά αυτή η έκρηξη, που αργότερα έμεινε γνωστή ως Laki, ήταν διαφορετική. Για οκτώ μήνες ηφαιστειακή τέφρα και αέρια δηλητηρίασαν την ατμόσφαιρα πάνω από την Ευρώπη μεταβάλλοντας το κλίμα για τα επόμενα χρόνια. Στην Ευρώπη το εξαιρετικά ζεστό καλοκαίρι του 1783 ακολούθησαν μεγάλοι και σκληροί χειμώνες μέχρι το 1788. Η συγκομιδή των καλλιεργειών ήταν από προβληματική έως κακή και το ψωμί, που ήταν απαραίτητο για μεγάλη μερίδα από τον φτωχό πληθυσμό της ηπείρου, παρουσίασε τεράστια αύξηση στην τιμή.
Εκείνη τη στιγμή η Γαλλία χαρακτηριζόταν από μεγάλη ανισότητα μεταξύ των φτωχών αγροτών και την ανώτερη τάξη. Η πλούσια αριστοκρατία και οι διεφθαρμένοι κληρικοί ζούσαν σε έναν δικό τους κόσμο, μακριά από τα καθημερινά προβλήματα. Η κάτω και μεσαία τάξη δεν είχε καμία πολιτική δύναμη, παρά τον σημαντικό ρόλο τους στην οικονομία και ο βασιλιάς ήταν αδύναμος να ελέγξει την αριστοκρατία. Οι κακές σοδειές και οι αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες λόγω των πολέμων είχαν ως αποτέλεσμα την οικονομική κρίση και την εξάπλωση της πείνας.
Στην ανθρώπινη ιστορία η πείνα ήταν πάντα ένας ισχυρός παράγοντας αλλαγής. Ιταλοί αξιωματούχοι σημείωσαν το 1648 κατά τη διάρκεια ενός εκτεταμένου λιμού ότι «ήταν πάντα καλύτερα να πεθάνουν από το σπαθί, παρά να πεθαίνουν από την πείνα.» Οι γυναίκες επαναστάτησαν στους δρόμους απαιτώντας ψωμί. Στις 14, Ιουλίου 1789, 5.000 πολίτες του Παρισιού εισέβαλαν στη Βαστίλη. Ακολούθησε χάος για χρόνια. Ο Γάλλος δικηγόρος Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος είχε θεσπίσει ένα αυταρχικό καθεστώς, με αποκορύφωμα το 1793 την εκτέλεση του βασιλιά Λουδοβίκου XVI, ακολουθούμενη από 16.000 άλλους ανθρώπους μόνο στο Παρίσι.
Το 1799 ο Ναπολέων Βοναπάρτης υποσχέθηκε να βάλει τάξη σε αυτή τη χαοτική κατάσταση και στο τέλος ανακήρυξε τον εαυτό του αυτοκράτορα- γιορτάστηκε το γεγονός από τους ίδιους ανθρώπους που αγωνίστηκαν μόλις μερικά χρόνια νωρίτερα τον απόλυτο μονάρχη. Ακόμη και αν η Γαλλική Επανάσταση θεωρείται συχνά ως σημείο εκκίνησης για τη σύγχρονη Ευρώπη, η δημοκρατία ήταν μεταγενέστερη από την τυραννία.
Σήμερα παρατηρούμε παρόμοια ταραχώδη εποχή όπως και αλλαγή του κλίματος. Ωστόσο, αυτή τη φορά η αλλαγή του κλίματος δεν είναι το αποτέλεσμα μιας βραχύβιας ηφαιστειακής έκρηξης. Η αύξηση της θερμοκρασίας που προκαλείται από τις ανθρωπογενείς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα της Γης θα συνεχιστεί για τους επόμενους αιώνες. Μερικές έρευνες έχουν δείξει ότι ένα θερμότερο κλίμα θα τροφοδοτήσει μελλοντικές συγκρούσεις. Οι ξηρασίες μπορεί να προκαλέσουν ελλείψεις σε νερό και τρόφιμα ιδίως σε λιγότερο βιομηχανικές χώρες. Το 2010 η ξηρασία στη Ρωσία και ο πάρα πολύ υγρός καιρός στην Ευρώπη προκάλεσε μια απώλεια 20% στη συγκομιδή των καλλιεργειών, οι τιμές αυξήθηκαν στη διεθνή αγορά από 40 έως 70%, επίσης λόγω κερδοσκοπίας. Η Κίνα, επίσης, υποφέρει από μια φτωχή και ανεπαρκή συγκομιδή ,προκαλώντας περισσότερες ελλείψεις.
Οι αυξημένες δαπάνες, η εκτεταμένη ανεργία και η δυστυχία έχει οδηγήσει σε ταραχές και διαδηλώσεις σε πολλές χώρες της Βόρειας Αφρικής. Το χάος εν μέρει επικρατεί σε κυβερνήσεις που ελέγχονται από το στρατό και στη Συρία (επλήγη επίσης από την ξηρασία το διάστημα 2006-2010) ο εμφύλιος πόλεμος εξακολουθεί να συνεχίζεται. Οι εμφύλιοι πόλεμοι στην Αφρική και στην Μέση Ανατολή προκάλεσαν μαζικές μεταναστεύσεις προσφύγων και η γειτονική Ευρώπη δεν ήταν έτοιμη να αντιμετωπίσει μία τέτοια κατάσταση, προκαλώντας πολιτικό χάος. Αποτέλεσμα ο λαϊκισμός που συνήθως ακολουθεί την δημοκρατία, υποσχέθηκε απλές λύσεις, όπως τοίχους ή ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και κέρδισε την υποστήριξη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία). Σειρήνες επίσης πρότειναν απλές λύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι φτωχοί και η μεσαία τάξη φοβάται τη μετανάστευση, καθώς αυτό σημαίνει μοιρασιά των ήδη περιορισμένων πόρων. Η πλούσια τάξη υποστηρίζει τέτοιους φόβους, καθώς αποσπά την προσοχή από τις πραγματικές αιτίες (λιγότερο από το 3% του πληθυσμού ελέγχει περισσότερο από το 50% του παγκόσμιου πλούτου).
Ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και περιορισμός της έρευνας για την κλιματική αλλαγή δεν επιλύει τα προβλήματα, αλλά απλά κρύβει την αλήθεια. Ήδη αυταρχικά συστήματα, όπως η Ρωσία και η Κίνα, φαίνεται να έχουν κάποια όπλα για να αντιμετωπίσουν τις μελλοντικές κλιματικές αλλαγές. Τέτοια συστήματα μπορεί να λογοκρίνουν τις ειδήσεις σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά και να αντιδράσουν πιο γρήγορα για την επικείμενη καταστροφή. Η Κίνα, που είναι αντιμέτωπη με σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα λόγω της ταχείας εκβιομηχάνισης της, έχει προβεί σε φύτευση εκατομμυρίων δέντρων σε κυβερνητικά ελεγχόμενα έργα ή απλά περιορίζοντας την κυκλοφορία στις πόλεις. Τα σχέδια αυτά θα χρειάζονταν περισσότερη προσπάθεια, χρόνο και κυρίως την υποστήριξη των πολιτών στα δημοκρατικά συστήματα.
Σε περιόδους δύσκολες και χαώδεις, συγκλονισμένοι από τα προβλήματα (πραγματικά ή ψεύτικα), απαιτούμε για απλές λύσεις, αυταρχικά συστήματα τα οποία υπόσχονται άμεσες λύσεις (αν πραγματικά θα κρατήσουν την υπόσχεση τους είναι ένα άλλο πρόβλημα), αλλά όχι απαραίτητα με τον σωστό τρόπο.
Ο Χ.Τζ.Γουέλς, Άγγλος συγγραφέας, γνωστός κυρίως για τα έργα του στον χώρο της επιστημονικής φαντασίας είχε κάποτε αναφέρει «Προσαρμόσου ή εξαφανίσου, ανέκαθεν αυτός ήταν ο αμείλικτος νόμος της φύσης». Έχοντας κατά νου τα λόγια του Γουέλς, βασικές δημοκρατικές αρχές όπως με ποιόν τρόπο διανέμεται η εξουσία στις πόλεις,τι είναι σημαντικό στην πολιτεία και ποιος είναι ο στόχος της κάθε κοινωνίας ίσως πρέπει γι άλλη μια φορά να επαναπροσδιορισθούν και να προσαρμοσθούν στον σκληρό και αδυσώπητο κόσμο της φύσης.
Γεωδίφης
1.Βικιπαίδεια
2.David Bressan/historyofgeology.fieldofscience.com/
«Εκτέλεση του Λουδοβίκου XVI»,Georg Heinrich Sieveking [1793].