Η μικρή εποχή Παγετώνων, η μεγάλη πανώλη του 1347 και το αμπέργκρις

Το 1290 πολλές περιοχές της Ευρώπης πλήγηκαν από διαρκείς λιμούς, κατά κύριο λόγο εξαιτίας μιας περιοδικής ψύχρανσης του κλίματος, που ονομάστηκε Μικρή Εποχή Παγετώνων και διήρκεσε 4 αιώνες. 

Το 1339 και το 1340 έκαναν την εμφάνιση τους στις ιταλικές πόλεις διάφορες επιδημίες, που είχαν ως άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση της θνησιμότητας. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ξέσπασε από το 1347 στα λιμάνια της Μεσογείου η μεγάλη πανώλη.

Τον Οκτώβριο του 1347, γενοβέζικα εμπορικά πλοία από την Μαύρη Θάλασσα, που προσέγγισαν την Μεσσήνη στη Σικελία, γεμάτα ετοιμοθάνατους και νεκρούς, μετέφεραν στην Ευρώπη την ασθένεια της πανώλης.

Περίπου 20 με 25 εκατομμύρια άνθρωποι, το 1/3 του τότε ευρωπαϊκού πληθυσμού, έπεσαν θύματα της καταστροφικής πανδημίας. Για τον αριθμό των θυμάτων στην Ασία και την Αφρική δεν υπάρχουν πηγές.

Η πανδημία ίσως προκλήθηκε από το εντεροβακτήριο Yersinia pestis, το οποίο πιθανόν να προήλθε από τις στέππες της Μογγολίας, αν και υπάρχει επίσης η άποψη ότι προήλθε από τη βόρεια Ινδία. Πιθανώς μεταφέρθηκε από τις μογγολικές στρατιές και εμπόρους που ακολουθούσαν το δρόμο του μεταξιού.

Κατά τη διάρκεια της Μαύρης πανώλης στην Ευρώπη, οι άνθρωποι πίστευαν ότι έχοντας μια μπάλα ambergris θα τους προστάτευε από την πανούκλα. Αυτό συνέβαινε επειδή το άρωμα του κάλυπτε τη μυρωδιά του αέρα η οποία πιστεύεται ότι ήταν η αιτία της πανώλης.

Το Αμπάρο ή κεχριμπάρι ambregris είναι ουσία που προέρχεται από τις εκκρίσεις του λεπτού εντέρου της φάλαινας. Συλλέγεται σε στέρεα μορφή και αναδίδει μία θαλασσινή μυρωδιά. Είναι από τις ακριβότερες πρώτες ύλες.Πρόκειται για στερεά, κηρώδη, εύφλεκτη ουσία με ένα θαμπό γκρι ή μαυριδερό χρώμα που παράγεται στο πεπτικό σύστημα των φαλαινών . Φρέσκια ​​έχει μία θαλάσσια οσμή κοπράνων . Ωστόσο, καθώς παλιώνει, αποκτά ένα γλυκό άρωμα .Σήμερα σε μεγάλο βαθμό έχει αντικατασταθεί από συνθετικά υλικά.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έκαιγαν το ambergris ως θυμίαμα, ενώ στη σύγχρονη Αίγυπτο χρησιμοποιείται για τον αρωματισμό τσιγάρων. Οι αρχαίοι Κινέζοι ονόμαζαν την ουσία ως " σάλιο του δράκου''.

Η ουσία αυτή μπορεί να επιπλέει πάνω στη θάλασσα, ή να βρεθεί κοντά στην ακτή. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί ιστορικά ως αρωματική ύλη, για τα τρόφιμα, και μερικοί άνθρωποι θεωρούν ότι είναι ένα αφροδισιακό. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, οι Ευρωπαίοι την χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο για τους πονοκεφάλους, κρυολογήματα, επιληψία, και άλλες ασθένειες.

Πολλές χώρες, σήμερα απαγορεύουν το εμπόριο των ambergris ως μέρος μιας πιο γενικής απαγόρευσης για το κυνήγι και την εκμετάλλευση των φυσητήρων φαλαινών.

Η κατοχή και το εμπόριο των ambergris στις ΗΠΑ απαγορεύεται από τον νόμο για απειλούμενα είδη ενώ και στην Αυστραλία απαγορεύεται η εξαγωγή και εισαγωγή της για εμπορικούς σκοπούς.

Σήμερα μπορούν να βρεθούν στο Ατλαντικό Ωκεανό και στις ακτές της Νότιας Αφρικής, τη Βραζιλία, τη Μαδαγασκάρη, την Ανατολικές Ινδίες, Μαλδίβες, την Κίνα, την Ιαπωνία, την Ινδία ,την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και την Μολούκες νήσους. Σε σπανιότερες περιπτώσεις, μπορεί να βρεθεί και σε άλλες περιοχές. Τα περισσότερα ambergris προέρχονται από τις Μπαχάμες στην Καραϊβική.

Το αμπέργκρις έχει βρεθεί και σε απολιθώματα. Πρόσφατα Ιταλοί παλαιοντολόγοι έχουν αναφέρει την ανακάλυψη ενός αινιγματικού απολιθώματος στην κεντρική Ιταλία σε ρηχές θαλάσσιες αποθέσεις αργίλου του Πλειστόκαινου. Πρόκειται για αμπέργκρις που προήλθαν από την δραστηριότητα φαλαινών φυσητήρων που έζησαν στην αρχαία Τυρρηνική Θάλασσα 1.750.000 χρόνια πριν.

Γεωδίφης 

Πηγές

1.Βικιπαίδεια

2.sci-news.com