Το θανατικό του 1830 και η «κινούμενη» τουαλέτα

To Παλιό Πυλί εγκαταλείφθηκε οριστικά το 1830 όταν οι κάτοικοι του αποφάσισαν να μετεγκατασταθούν βορειότερα στο σημερινό Πυλί. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές η αιτία ίσως ήταν ένα νόσημα που προκλήθηκε από βακτήριο, το οποίο σήμερα είναι γνωστό ως ''Δονάκιο της χολέρας'' (Vibrio cholerae). Η χολέρα είναι ασθένεια που οφείλεται στην κατανάλωση μολυσμένου νερού ή τροφής. Η μόλυνση από το βακτήριο αποδεκάτισε τους κατοίκους του με αποτέλεσμα να μετακινηθούν οι κάτοικοι του, στο Αμανιού όπου ιδρύθηκε ο πρώτος συνοικισμός του νεοσύστατου Πυλιού, μετά το τρομερό ''θανατικό''.

Το γραφικότατο και έρημο Παλιό Πυλί, βρίσκεται σε εξέχουσα και στρατηγική θέση. Ο οχυρός λόφος του Κάστρου αποτελείται από τεφρόλευκους ως επί το πλείστον ασβεστόλιθους που δημιουργήθηκαν στην αρχαία θάλασσα της Τηθύος, την εποχή που κυριαρχούσαν στην Γη οι δεινόσαυροι, πριν από περίπου 161-145 εκ.χρόνια.

Το όξινο νερό που ενεργούσε εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια στο διαλυτό βραχώδες υπόστρωμα από ασβεστόλιθο δημιούργησε το χαρακτηριστικό καρστικό τοπίο με λόφους από ψώρα (Ψωριάρη ), τις μικρές καταβόθρες ,τις αμαξοτροχιές και γλυφές(μικρά επιφανειακά κανάλια ροής του νερού) , τις κουρτίνες ή ρύσεις που σχηματίζονται από λεπτές μεμβράνες νερού που ρέουν αργά πάνω σε μια κεκλιμμένη πλευρά επιφάνειας και τα σπήλαια που έπαιξαν σημαντικό ρόλο ως καταφύγιο των γηγενών κατά την διάρκεια της ιστορίας του νησιού. Στο παρελθόν πολλές τοπικές κοινωνίες επέλεγαν τα καρστικά συστήματα των σπηλαίων για προστασία ,για τόπους ταφής και ως θέσεις τέλεσης μυστηριακών τελετών. Οι ιδιαίτερες εδαφικές συνθήκες ευνοούσαν την ανάπτυξη βοτάνων και άλλων φυτών που χρησίμευαν ως τροφή και ιάματα.

Το κάστρο ήταν γνωστό ήδη σε περιηγητές του 15-16ου αιώνα .Έμεινε σε δράση τόσο κατά την περίοδο των Ιωαννιτών όσο και κατά της Τουρκοκρατίας, έως την περίοδο της επιδημίας. Στην ΒΔ πλαγιά του οχυρού σύμφωνα με αναφορές των αρχαιολόγων υπάρχουν κυκλώπεια κτίσματα που μαρτυρούν την παρουσία προστατευτικών τειχών ήδη από τα μυκηναϊκά χρόνια.

Το τμήματα από τα τείχη του κάστρου που έχουν διασωθεί είναι πράγματι εντυπωσιακά, βρίσκονται σε ύψος 270-300 μέτρα από την στάθμη της θάλασσας. Οι επιδέξιοι τεχνίτες τα κατασκεύασαν, σμιλεύοντας εκατοντάδες τόνους από ανω-ιουρασικές πέτρες ασβεστολιθικής σύστασης. Οι πέτρες σε ορισμένα σημεία είναι στοιβαγμένες η μία πάνω στην άλλη και στερεώνονται μεταξύ τους χωρίς την χρήση κονιάματος και συγκρατούνται μόνο με το βάρος τους. Οι δημιουργοί προτίμησαν σχεδόν εξ' ολοκλήρου τον ασβεστόλιθο ενώ απέφυγαν το γειτονικό και δύσκολο σε λάξευση γρανιτοειδές της περιοχής (χαλαζιακό μονζονίτη).Πρόκειται για νεώτερο πέτρωμα που προήλθε από μάγμα, προϊόν ηφαιστειακής δραστηριότητας που διείσδυσε στους παλαιότερους ασβεστόλιθους, πριν από 12 εκ.χρόνια δηλαδή στο ανώτερο Μέσο Μειοκαίνο.

Το κάστρο υπέστη όπως και το χωριό τρομερές ζημιές από τον φοβερό σεισμό της 8ης ή 17ης Οκτωβρίου του 1493.Τα ερείπια του εκτός από τις τουρκικές επιθέσεις φέρουν και σημάδια αυτού του γεγονότος που συγκλόνισε και γκρέμισε πολλά μέρη από τα κάστρα του νησιού (Αντιμάχειας,Νεραντζιάς, Κεφάλου).Πρόκειται για ένα σεισμικό γεγονός μεγέθους 6,8 της κλίμακας Ρίχτερ ,πιθανότατα να προήλθε από το ρήγμα Θολάρι(Νορίδα- Καρδάμαινας) ενώ ήταν από τους φονικότερους της ιστορίας μας. Από διάφορες πηγές αναφέρεται ότι προηγήθηκε του κύριου συμβάντος μια δίχρονη προσεισμική ακολουθία που κατέληξε στον πολύ καταστρεπτικό σεισμό.

Το Παλιό Πυλί σήμερα είναι δενδρόφυτο και εκτός από το εντυπωσιακό κάστρο με τα ερείπια του παλιού οικισμού που ξεπροβάλλουν απέναντι από τον λόφο του Ψωριάρη, παρουσιάζει μία εντυπωσιακή ενεργό τεκτονική.

Ο κατακερματισμένος ασβεστόλιθος ,η επαφή του νεότερου μονζονίτη με το αρχαιότερο καρστικό σύστημα, οι μυλωνίτες ως προϊόντα της μετατόπισης των ρηγμάτων ,τα ανάστροφα και κανονικά ρήγματα καθώς και το μαγευτικό ρέμα/μισγάγγεια του Αμανιού έχουν συμβάλλει στην δημιουργία του γεωπεριβάλλοντος της περιοχής και χαρίζουν αξέχαστες στιγμές σε κάθε επισκέπτη.

Όμως,ένα από τα εξέχοντα μέρη του Παλιού Πυλιού είναι ο τόπος εστίασης όπου λειτουργεί το καφέ του Τσαμπουνιάρη. Η όλη κατασκευή, φτιαγμένη από δομικά υλικά της περιοχής( ασβεστόλιθο, μονζονίτη και ξύλο) βρίσκεται πάνω στο κάτοπτρο του ομώνυμου ρήγματος. Πρόκειται για μία επιφάνεια που έχει προκύψει από τις σχετικές μετακινήσεις των δύο σκελών του ρήγματος. Ενώ, το πιο διάσημο σημείο του καφέ είναι η τουαλέτα του. Πέρα από την μοναδική θέα και την πρωτότυπη κατασκευή(βράχος&ξύλο, δίχως οροφή) εκείνο που την κάνει ξεχωριστή ως μία από τις ωραιότερες του Αιγαίου και όχι μόνο, είναι η αργή μετατόπιση της που αποτυπώνεται στις ρωγμές των βραχωδών σχηματισμών που την περιβάλλουν.

Πρόκειται για μία στην κυριολεξία ''κινούμενη'' τουαλέτα που μετατοπίζεται κάποια χιλιοστά τον χρόνο εξαιτίας των τεκτονικών δυνάμεων που συνοδεύουν την μετάπτωση του ρήγματος του Παλιού Πυλιού και καταγράφονται με την άνοδο ή κάθοδο του ενός σκέλους ως προς το άλλο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ιδιοκτήτης του καφέ χαριτολογώντας αναφέρει συχνά ότι κάθε σεισμό τον νιώθει έντονα.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Ιστορία της νήσου Κω-Β. Χατζηβασιλείου

2.Γεωλογικός χάρτης της Κω- ΙΓΜΕ

3.Βικιπαίδεια

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΠΌ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΠΥΛΙ