Ποζολάνη το αγαπημένο υλικό των αρχαίων Ρωμαίων

 Φυσική ποζολάνη Κεφάλου

Οι αρχαίοι Ρωμαίοι λάτρευαν στην κυριολεξία την ποζολάνη. Ο Στράβωνας αναφέρει ότι χρησιμοποιούσαν στις κατασκευές τους ένα πολύ ανθεκτικό υλικό που προερχόταν από την αρχαία Δικαιάρχεια , ένα λιμάνι κοντά στην Νεάπολη της Ιταλίας, το σημερινό Pozzuoli από όπου πήρε και το όνομα της.

Η φυσική ποζολάνη είναι ηφαιστειακή γη και κατέχει μια άμορφη δομή που αποτελείται κυρίως από διοξείδιο του πυριτίου . Όταν ψιλοαλεσθεί μαζί με την παρουσία της ασβέστου και του νερού συμπεριφέρεται ως ένα εξαιρετικό υδραυλικό συνδετικό υλικό με μηχανική απόδοση ανώτερη της ίδιας της ασβέστου.

Μόνη της σε επαφή με νερό δεν παρουσιάζει υδραυλικά χαρακτηριστικά, όπως το τσιμέντο . Αυτή η συμπεριφορά, οφείλεται σε μια σύνθετη αντίδραση με τον ασβέστη σε παρουσία νερού που ονομάζεται ποζολανική δραστηριότητα ή ποζολανική συμπεριφορά . Λόγω αυτής της ιδιότητας η ποζολάνη, και γενικά τα ποζολανικά υλικά , χρησιμοποιούνται στις οικοδομές σε συνδυασμό με τσιμέντο Portland . Πράγματι, το ''δίδυμο'' τσιμέντο Portland - ποζολάνη αποτελεί ένα εξαιρετικό υλικό, διότι κατά τη διάρκεια της ενυδάτωσης του τσιμέντου απελευθερώνεται ασβέστης, ο οποίος ενεργοποιεί την σκλήρυνση της ποζολάνης.

Ως απόδειξη της ανθεκτικότητας της ποζολάνης, αρκεί να εξετάσουμε τις οικοδομές που δημιουργήθηκαν με αυτό και είναι ακόμα εκεί μετά από εκατοντάδες χρόνια. Το Πάνθεον και το Κολοσσιαίο στη Ρώμη, καθώς και τα ιταλικά υδραγωγεία που τρέχουν μέσα από την  πόλη της Κω. Το ρωμαϊκό λιμάνι στην Cosa χτίστηκε επίσης από ποζολάνη περίπου 2.000 χρόνια πριν, και οι τρεις προβλήτες που φτιάχτηκαν κάτω από το νερό είναι ακόμη ορατές και σε εξαιρετική κατάσταση μέχρι σήμερα.

H ποζολάνη χρησιμοποιήθηκε στην Ανατολική Μεσόγειο από το 500-400 π.Χ.. Παρά το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τους αρχαίους Έλληνες, ήταν οι Ρωμαίοι που τελικά ανέπτυξαν το μείγμα ασβέστη-ποζολάνη ως συνδετικό υλικό σε ρωμαϊκό σκυρόδεμα. Ο Βιτρούβιος μιλάει για τέσσερις τύπους ποζολάνης: μαύρο, λευκό, γκρι, και κόκκινο, τα οποία μπορούν να βρεθούν στις ηφαιστειακές περιοχές της Ιταλίας, όπως η Νάπολη . Το μυστικό της βρίσκεται στην ανάμειξη της ποζολάνης ( δύο-προς-ένα) με άσβεστο μόλις πριν από την ανάμειξη με νερό.

Τι είναι όμως η ποζολάνη; Είναι ηφαιστειακή γη (τόφφος) συνήθως τραχεια-ανδεσιτικής σύστασης που μας άφησαν οι εκρήξεις των ηφαιστείων. Η γνωστή σε όλους μας Θηραϊκή γη δεν είναι άλλο από ποζολάνη. Χρησιμοποιείται από την Αρχαιότητα εκτός από υδραυλικό κονίαμα και ως οδοντότριμμα στην ιατρική, ως ακόνι, ως αποτριχωτικό . Χρησιμεύει ως ηχομονωτικό, θερμομονωτικό, στην κατασκευή τούβλων, ως λειαντικό, στην κατασκευή αντιολισθητικών επιστρωμάτων σε δρόμους.

Ποζολάνη είναι άφθονη σε ορισμένες περιοχές και χρησιμοποιείται ευρέως ως πρόσθετο υλικό στο τσιμέντο Πόρτλαντ σε χώρες όπως η Ιταλία, η Γερμανία, η Τουρκία, η Κίνα και η Ελλάδα. 

Η φυσική ποζολάνη παρουσιάζεται σε μεγάλες ποσότητες στην δυτική Κω(Κέφαλο).Έχει σύνθεση όξινη, είναι υψηλής αντιδραστικότητας, ενώ περιέχει μικρή περιεκτικότητα σε άργιλο και ενδείκνυται σε εκμετάλλευση.

Χρησιμοποιείται και στα χρώματα(Βενετσιάνικο σπατουλαριστό). Οι εργολάβοι χρωμάτων γνωρίζουν καλά την αξία της, δυστυχώς επειδή δεν παράγεται στην χώρα μας -αν και πλούσια σε κοιτάσματα-την εισάγουν από την γειτονική Ιταλία. Η εκμετάλλευση της δεν είναι δύσκολη αρκεί να οριοθετηθεί μια λατομική ζώνη από κάποια δημοτική ή ιδιωτική επιχείρηση με το κατάλληλο μάνατζμεντ που θα αναλάβει την προσέγγιση και την διαπραγμάτευση των αγορών. Εκτός από την Κω παρουσιάζεται στην Σαντορίνη,Γυαλί,Νίσυρο,Θηρασία και αλλού.

Γεωδίφης

Πηγές

1. Βικιπαίδεια

2.Ορυκτά,Πετρώματα και Πολιτισμός-Μ.Νικολάου