Αδονίτης, το βουνό που προβλέπει τον καιρό;

''Σαμ-μά δεις τον Αδονίτη το σακούλι και στο σπίτι '' λέγανε οι παλιοί Ασφενδιανοί δηλαδή όταν δεις τον Αδονίτη να βρέχει πάρε το σακούλι σου από το αμπέλι και γρήγορα στο σπίτι αφού με αυτό τον καιρό καμία εργασία δεν γίνεται. Ο Μιχάλης Παξινός στα ''Τοπωνυμικά Παράδοξα της Κω''(δημοσιεύθηκε στα Κωακά, τόμοι Α'&Β') προσπαθώντας να ερμηνεύσει την παροιμία αναφέρει ότι πρόκειται για μετεωρολογικό φαινόμενο που σχετίζεται με το αστερισμό ή άστρο των Ερίφων που εμφανίζεται βορειοανατολικά του οικισμού της Ζιάς κατά το φθινόπωρο  και  το οποίο προκαλεί δυσάρεστες καιρικές συνθήκες καθώς συχνά συνοδεύεται από θύελλες και δυνατές βροχές.

Ο Αδονίτης είναι βουνό με ύψος περίπου 500 μέτρα,βρίσκεται στους πρόποδες της οροσειράς του Δίκαιου κάτω από την κορυφή της Αγίας Ποκούς. Το κωνικό του σχήμα δεν οφείλεται σε ηφαιστειακή δράση αλλά κυρίως στο ανάστροφο ομώνυμο ρήγμα που το περιβάλλει. Αποτελείται από τεφρόλευκους ασβεστόλιθους του ανώτερου Ιουρασικού ηλικίας περίπου 140 εκ. χρόνων. Γεωλογικά είναι ένα τεκτονικό ράκος δηλαδή υπόλειμμα ενός καλύμματος το οποίο αποκόπηκε από μία κύρια μάζα και παρατηρείται σήμερα ως νησίδα πάνω σε παλαιότερα πετρώματα, κάτι ανάλογο με εκείνο της Χαλκήπετρας, της Δρακόπετρας και τόσων άλλων που υπάρχουν στο νησί .

Τα βουνά μπορούν να επηρεάσουν το κλίμα των γύρω περιοχών. Τα σύννεφα όταν πλησιάζουν ένα βουνό αναγκάζονται να κινηθούν ψηλότερα, επειδή όμως τα σύννεφα δεν μπορούν να κρατήσουν τόσο πολύ νερό, για αυτό το ρίχνουν υπό μορφή βροχής. Μεγάλο μέρος της μεταφερόμενης υγρασίας πέφτει ως βροχή στην προσήνεμη πλευρά του βουνού δηλαδή την θέση που είναι εκτεθειμένη στον άνεμο. Αυτό συχνά σημαίνει ότι η γη στην άλλη πλευρά του βουνού (υπήνεμη πλευρά) παίρνει λιγότερη βροχή - ένα φαινόμενο που ονομάζεται ως "ομβροσκιά". Όσο υψηλότερο είναι το βουνό, τόσο λιγότερη βροχή θα πέσει στην υπήνεμη πλευρά.

Οι βροχές του Δίκαιου οφείλονται στο ανάγλυφο της οροσειράς γι 'αυτό ονομάζονται ορογραφικές επειδή η εκτόνωση της αέριας μάζας κατά τη διάρκεια των ανοδικών κινήσεων γίνεται στις προσήνεμες πλευρές της οροσειράς. Κάθε αέριο ρεύμα που αναρριχάται σ' αυτά δε προκαλεί άμεσα βροχόπτωση. Η διάταξη και το μέγεθος των οροσειρών είναι καθοριστικοί παράγοντες στην ενεργοποίηση της ατμοσφαιρικής αστάθειας γιατί εξαναγκάζει τον αέρα σε μια ανοδική κίνηση. Τα ποσά βροχής είναι μεγαλύτερα στην περίπτωση που ο κύριος άξονας μιας οροσειράς είναι κάθετος προς την κίνηση των υγρών αερίων μαζών.

Οι καιρικές συνθήκες στα βουνά μπορεί να αλλάξουν δραματικά από την μία ώρα στην επόμενη. Για παράδειγμα, μέσα σε λίγα λεπτά μία καταιγίδα μπορεί να ξεσπάσει όταν ο ουρανός είναι απολύτως καθαρός, και μέσα σε λίγες ώρες οι θερμοκρασίες μπορεί να πέσουν από εξαιρετικά υψηλές σε πιο χαμηλές .

Τα βουνά δέχονται περισσότερες βροχοπτώσεις από τις χαμηλότερες περιοχές, διότι η θερμοκρασία στην κορυφή των βουνών είναι χαμηλότερη από τη θερμοκρασία στην επιφάνεια της θάλασσας.

Το κλίμα σε ένα βουνό ποικίλλει ανάλογα με το υψόμετρο. Αυτό, όμως δεν παρατηρείται στον Αδονίτη επειδή δεν είναι ένα μεγάλο βουνό όμως άλλα του πλανήτη στα οποία έχει παρατηρηθεί ότι στους πρόποδες τους μπορεί να υπάρχει ένα τροπικό κλίμα, ενώ οι κορυφές μπορεί να έχουν καλυφθεί με πάγο. Το ανώτατο επίπεδο αυτών των βουνών αποτελείται συχνά από γυμνό βράχο και χιόνι. Το Θιβέτ, τα Ιμαλάια και άλλες οροσειρές όπως τα Βραχώδη Όρη ή οι Άνδεις αποτελούν καλά παραδείγματα αυτού του φαινομένου.

Η οροσειρά του Δίκαιου είναι πολύ σημαντική για τις υδατοπτώσεις της ευρύτερης περιοχής γιατί παρεμβάλλεται στην κίνηση των υγρών δυτικών και ΝΔ ανέμων. Έχουν δίκιο οι παλιοί που λένε ότι ο Δίκαιος φέρνει τις βροχές αφού ο όγκος και η διάταξη του παρεμβάλλονται σε ένα πυκνό στρώμα ατμόσφαιρας που όταν έχει θερμοκρασία ,κάτω από το σημείο τήξης του νερού και βρίσκεται κοντά στην επιφάνεια της γης, σχηματίζει σταγόνες νερού, αρκετά βαριές ώστε να πέσουν ως την επιφάνεια. Αέρας πλούσιος σε υδρατμούς όταν φθάσει στην οροσειρά του Δίκαιου έχει να υπερπηδήσει τις κορυφογραμμές που θα συναντήσει. Καθώς ανυψώνεται πάνω στις βουνοπλαγιές ψύχεται, οι υδρατμοί συμπυκνώνονται και ελευθερώνουν την βροχή. Έτσι στη συνέχεια όταν ο αέρας κατέρχεται από την άλλη πλευρά τις βουνοπλαγιές είναι σχεδόν χωρίς υδρατμούς.

Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι από το εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα στην τοποθεσία Μονάγρι της κοινότητας Ασφενδιού, μπορεί κανείς καλύτερα να θαυμάσει αυτό το υπέροχο, καταπράσινο και δενδροφυτεμένο βουνό.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Τοπωνυμικά Παράδοξα της Κω(Κωακά, τόμοι Α'&Β')-Μιχάλης Παξινός

2.Κώια- Ιάκωβος Ζαρράφτης

3.Βικιπαίδεια

4.Παιδί της Ρέας

5.Τα μυστήρια του γόη Άδωνη και το ημικύκλιο του Βηρωσσού

https://geogeodifhs.blogspot.com/2024/03/blog-post_14.html

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Αδονίτης, το βουνό που προβλέπει τον καιρό;