Tangaroan, ένας νέος τύπος ηφαιστειακής έκρηξης;

Για αρκετό καιρό οι επιστήμονες γνώριζαν την ύπαρξη δύο τύπων ηφαιστειακών εκρήξεων. Γνώριζαν τις βίαιες εκρήξεις και τις εκρήξεις μικρής δύναμης. Αν το μάγμα, που βγαίνει από τον κρατήρα του ηφαιστείου, δεν είναι πολύ πυκνό, τα αέρια εξέρχονται εύκολα και οι εκρήξεις τότε δεν είναι δυνατές. 

Αν όμως το μάγμα είναι πυκνόρρευστο, τα αέρια δυσκολεύονται να βγουν και τότε οι εκρήξεις γίνονται πολύ βίαιες όπως αυτές που έχουν παρατηρηθεί στην Σαντορίνη , στην Δυτική Κω και σε διάφορα άλλα μέρη . Με εκροή ή έκρηξη ρευστών πετρωμάτων και αερίων από το εσωτερικό (μανδύας) στην επιφάνεια του στερεού φλοιoύ με την μορφή λάβας .Μια εκρηκτική έκρηξη χαρακτηρίζεται από ένα βίαιο και εκρηκτικό συμβάν, όπως αυτό που συνέβη το 1980 από το ηφαίστειο της Αγίας Ελένης . Μία έκρηξη με διάχυση και εκροή χαρακτηρίζεται από το ξέσπασμα της λάβας επάνω στο έδαφος.

Ωστόσο, μία πρόσφατη έρευνα έχει αποκαλύψει έναν ακόμη τύπο έκρηξης που παρουσιάζεται στα υποθαλάσσια ηφαίστεια. Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Geoscience και συντάχθηκε από ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Victoria, Wellington και το Εθνικό Κέντρο Ωκεανογραφίας στο Σαουθάμπτον. Εκτός από την υπόθεση για τη φύση αυτού του τρίτου είδους έκρηξης, οι συγγραφείς πρότειναν επίσης ότι το νέο στυλ της έκρηξης πρέπει να ονομαστεί Tangaroan , προς τιμή του θεού της θάλασσας των Μαορί , και το όνομα του ερευνητικού σκάφους που χρησιμοποιείται για τη συλλογή των δειγμάτων.

Μέσα στα ηφαίστεια, τα αέρια διαλύονται στο λιωμένο μάγμα ως συνάρτηση των πολύ υψηλών πιέσεων και της χημείας του μάγματος. Με τον ίδιο τρόπο που τα αέρια διαλύονται στα ανθρακούχα ποτά , όταν το μάγμα ξεσπά ως λάβα, ανακουφίζεται η πίεση και τα αέρια σχηματίζουν μικρές φυσαλίδες αερίου . Στις βίαιες εκρήξεις αυτές οι “κύστεις” επεκτείνονται τόσο γρήγορα, που κατακερματίζουν το μάγμα, εκτινάζουν απότομα την λάβα, που όταν αρχίζει να ψυχραίνεται και να χάνει αέρια στερεοποιείται σχηματίζοντας ελαφρόπετρα που μπορεί να είναι αρκετά ελαφριά για να επιπλέει στο νερό.

Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι πάνω από τους ωκεανούς, όταν παρατηρείται ελαφρόπετρα αποτελεί ένδειξη ότι συνέβη μια βίαια ηφαιστειακή έκρηξη. Επιπλέον, όταν η ελαφρόπετρα καλύπτει τα υποθαλάσσια ηφαίστεια τότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι εκδηλώθηκε μια εκρηκτική έκρηξη. Δεν είναι έτσι, όπως λέει η νέα έρευνα, που δείχνει ότι υπάρχει ένας τρίτος τύπος έκρηξης εντελώς μοναδικός για τα υποθαλάσσια ηφαίστεια που δεν είναι ούτε εκροής ή εκρηκτικά.

Ο καθηγητής Ian Wright του Εθνικού Ωκεανογραφικού Κέντρου εξηγεί ότι "Μελετώντας το σχήμα και την πυκνότητα των φυσαλίδων σε ελαφρόπετρες που παράγονται από ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο καλντέρας στο νοτιοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό - το ηφαίστειο Macauley - βρήκαμε μεγάλες διαφορές στον αριθμό και το σχήμα των φυσαλίδων "

"Αυτή η πυκνότητα των φυσαλίδων σχηματίζει μία ξεχωριστή σειρά σε αυτά τα δείγματα ελαφρόπετρας και δείχνει ότι η λάβα που εκρήγνυται από την καλντέρα δεν ήταν ούτε αρκετά έντονη για μια εκρηκτική έκρηξη, ούτε ήπια αρκετά για μια διαχυτική ροή."Για τον λόγο αυτό οι επιστήμονες προσπάθησαν να εξηγήσουν ακριβώς πώς βρέθηκε εκεί.

Η επόμενη μελέτη προτείνει ότι ο σχηματισμός και η επέκταση των φυσαλίδων στο μάγμα δημιουργήθηκε από έντονο τύπο αφρού που ανέβηκε στο βυθό και στη συνέχεια αποσπάστηκε από το ηφαίστειο, όπως μπαλόνια από λιωμένη ελαφρόπετρα. Η ανάβαση του στην επιφάνεια της θάλασσας, συνοδεύεται από μια μείωση της πίεσης, καθώς ανέβηκε σε μεγαλύτερα βάθη, συνεχίζοντας έτσι να επεκτείνονται τα μπαλόνια από ελαφρόπετρα .

"Αυτές οι διαδικασίες εξηγούν τη μοναδική δομή που παρατηρήθηκε σε ανάλυση των δειγμάτων, και η οποία θα μπορούσε να συμβεί μόνο με ένα ενδιάμεσο στυλ έκρηξης και σε ένα υποθαλάσσιο περιβάλλον.Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η παρουσία αποθέσεων ελαφρόπετρας από υποθαλάσσια ηφαίστεια δεν σημαίνει κατ 'ανάγκη μεγάλης κλίμακας εκρηκτική ηφαιστειακή δραστηριότητα."δήλωσε ο καθηγητής Wright.

Γεωδίφης

Πηγή: Εθνικό Κέντρο Ωκεανογραφίας των ΗΠΑ/ Nature Geoscience

Φωτογραφία -Macaulay νησί, είναι η κορυφή από ένα υποθαλάσσιο ενεργό ηφαίστειο. (Rebecca Priestley)