Ο βασιλιάς Χάλκωνας , οι πηγές της Βουρίνας και το ρήγμα του Κοκκινόνερου

Κάποτε, ο βασιλιάς της Τροίας Λαομέδων, θέλησε να προστατεύσει τον λαό του κατασκευάζοντας μεγάλα τείχη. Για τον λόγο αυτό προσέλαβε τους θεούς Ποσειδώνα και Απόλλωνα, τους οποίους ο Δίας είχε τιμωρήσει με το να υπηρετήσουν έναν θνητό. Μόλις οι θεοί τελείωσαν το έργο τους, ο Λαομέδοντας αρνήθηκε να τους δώσει όσα τους είχε τάξει.Τότε αυτοί εξαγριώθηκαν και ο μεν Απόλλωνας έστειλε λοιμό στην Τροία, ο δε Ποσειδώνας έστειλε ένα θηρίο που έβγαινε με πλημμυρίδα και έτρωγε ανθρώπους. Ο Λαομέδων προσέφυγε σε μαντείο το οποίο του υπέδειξε ότι, η πόλη θα γλίτωνε από το τέρας μόνο αν θυσίαζε την κόρη του Ησιόνη. Τότε πέρασε ο Ηρακλής από την Τροία και ανέλαβε να την σώσει, βέβαια με το αζημίωτο. Έτσι ο Ηρακλής σκότωσε το θηρίο απελευθερώνοντας την Ησιόνη, αλλά ο Λαομέδων για άλλη μια φορά αθέτησε τον λόγο του. Ο Ηρακλής θύμωσε και κυρίευσε την Τροία και σκότωσε τον Λαομέδοντα .

Φεύγοντας από την Τροία, ο “Γενάρχης των Κώων” έπεσε σε κύματα καταιγίδας που εξαπέλυσε εναντίον του η Ήρα, λίγο έξω από την ακτή του Ατσά [Μαστιχάρι-Κω], με αποτέλεσμα να βυθιστούν τα πλοία του και να βρεθεί στην θάλασσα. Ναυαγός μαζί με τους εναπομείναντες συντρόφους του με δυσκολία προσεγγίζει τις βορειοδυτικές αμμώδεις παραλίες του νησιού και στον δρόμο προς την Αντιμάχεια συναντά τον Ανταγόρα, έναν πιστικό που φημιζόταν για την υπερβολική δύναμη του. Η συνάντηση κατέληξε σε έναν αγώνα μεταξύ των δύο με έπαθλο ένα πρόβατο. Όσο περνούσε η ώρα η πάλη άρχισε να ξεφεύγει και οι συνδημότες του Ανταγόρα για συμπαράσταση συγκρούονται με τους συντρόφους του ημίθεου. Ο Ηρακλής μη μπορώντας να αντιμετωπίσει τον γεροδεμένο Ανταγόρα, θα το βάλει στα πόδια και θα κρυφτεί. Για να γλυτώσει, θα φορέσει γυναικεία ρούχα και θα φτάσει στα καρστικά σπήλαια του Πυλιού. 

Στο Δήμο Φυξιωτών [σημερινό Πυλί] που ονομάστηκε έτσι από την φυγή του Ηρακλή, θα πείσει τους Πυλιώτες να εξεγερθούν ενάντια στον γιο του Ποσειδώνα και τότε βασιλιά του νησιού Ευρύπυλο. Στην μάχη που ακολούθησε, ο Ηρακλής θα πληγωθεί από τον Χάλκωνα ,γιο του Ευρυπύλου, αλλά θα ανακτήσει τις δυνάμεις του και τελικά θα σκοτώσει τον τελευταίο βασιλιά της δυναστείας των Θεσσαλών. Αργότερα, ως νικητής θα παντρευτεί την Χαλκιόπη, κόρη του νεκρού βασιλιά. Γόνος της σχέσης τους ο Ηρακλείδης μετέπειτα καθιερώνει την δυναστεία των Ηρακλειδών στην Κω. Έτσι η μυθολογία συνέδεσε τον Ηρακλή με τον Πατέρα της Ιατρικής, Ιπποκράτη.

Ο Ηρακλής μετά τη μάχη θα αναγνωρίσει τον Χάλκωνα ως βασιλιά του νησιού, της Καλύμνου και της Νισύρου και κατόπιν θα αποχωρήσει. Ο μυθικός Χάλκωνας σύντομα έγινε πολύ αγαπητός στον λαό ενώ ήταν και δραστήριος ως βασιλιάς. Λέγεται ότι έκανε πολλά έργα και το όνομα του συνδέεται με την περίφημη πανάρχαια πηγή της Βουρίνας. Ο βασιλιάς χτύπησε με το πόδι του τα βράχια της περιοχής και ξαφνικά ξεπετάχτηκε από την γη δροσερό νερό.

Η συναρπαστική ιστορία του Χάλκωνα μπορεί να ερμηνευθεί γεωλογικά, με βάση τα υπάρχοντα φυσικογεωλογικά δεδομένα της περιοχής της Βουρίνας. Η σχέση του Χάλκωνα με τον Ηρακλή μπορεί να εξηγηθεί γνωρίζοντας καλύτερα τον ημίθεο. Ο Ηρακλής ή ο γεωμύθος του γεννήθηκε στη Θήβα.Η δράση του έχει προσδιοριστεί την τελευταία περίοδο της μυκηναϊκής εποχής, τον 13ο αιώνα π.Χ., πιθανόν 80 χρόνια πριν από τον Τρωικό Πόλεμο. Οι 12 άθλοι του έχουν σχέση με την γεωλογία [νερό, μεταλλεύματα] και την μηχανική [υδραυλικά έργα]. Δεν γνωρίζουμε αν ο Ηρακλής ήταν αληθινό πρόσωπο ή μη υπαρκτό, στον οποίο αποδόθηκαν τόσο οι προσπάθειες των αρχαίων να καθυποτάξουν τα στοιχεία της φύσης όσο και η αναζήτηση πλουτοπαραγωγικών πηγών. 

Ο μύθος του Χάλκωνα έχει στενή σχέση με τον Ηρακλή και είναι εμφανές ότι περιγράφει τις φυσικογεωλογικές διεργασίες που έγιναν στο απώτατο παρελθόν στην Βουρίνα. Η εν λόγω περιοχή οφείλει το ανάγλυφο της σε τεκτονικές, γεωμορφολογικές και κλιματικές διεργασίες. Η φυσική της εξέλιξη ελέγχεται από διαδικασίες διαφορετικής διάρκειας του ρήγματος που τέμνει κάθετα το ρέμα του Κοκκινόνερου. Πρόκειται για ένα ρήγμα μήκους τουλάχιστον 5,86 χλμ. του οποίου η κίνηση επηρεάζει τις μικρότερης κλίμακας γεωμορφές όπως, υψώματα, κοιλάδες, πλαγιές και τα ρέματα του Κοκκινόνερου,Αχτενιά, Βουρίνας και Μύλοι. Οι ανυψώσεις ή βυθίσεις που προκλήθηκαν από σεισμούς εκατοντάδων χιλιάδων χρόνων έχουν επηρεάσει την οικολογία και τις διαρροές νερού της περιοχής. Το χτύπημα του ποδιού του Χάλκωνα πιθανόν συμβολίζει κάποιο πολύ ισχυρό σεισμικό γεγονός που έγινε τον 13ο αιώνα π.Χ. και από το οποίο μπορεί να προήλθε η ανάβλυση της Βουρίνας.

Δεν είναι τυχαίο ότι η πηγή ή οι πηγές της Βουρίνας [υπάρχουν τουλάχιστον δύο], η αρχαία πηγή του Αχτενιά, η ομώνυμη του Κοκκινόνερου η οποία κατά τους μέσους χρόνους ονομαζόταν πηγή Ιουλίου, το γεωθερμικό πεδίο της Βόρκας όπως και τόσες άλλες άγνωστες πηγές εμφανίζονται κοντά ή πάνω από το ρήγμα του Κοκκινόνερου. Πρόκειται για ρηγματογενείς πηγές που γεννήθηκαν από τις κινήσεις του ρήγματος το οποίο έφερε σε επαφή περατούς και ημιπερατούς νεότερους γεωλογικούς σχηματισμούς με αδιαπέρατους παλαιότερους σε ηλικία σχηματισμούς με αποτέλεσμα τα υδροφόρα στρώματα να υπερχειλίζουν σε διάφορα σημεία την ζώνη διάρρηξης καθώς την περιοχή διασχίζουν και δευτερεύοντα ρήγματα. Οι πηγές εμφανίζονται εκεί που η στάθμη των υδροφόρων στρωμάτων έρχεται σε επαφή με την επιφάνεια του εδάφους. Εκεί ο υδροφόρος ορίζοντας συναντάται με τη στάθμη του εδάφους. 

Οι πηγές πάντοτε ήταν σημαντικές για την δημιουργία οικισμών ή την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων, ίσως για τον λόγο αυτό μεταξύ της αρχαίας πηγής του Αχτενιά και της Αγίας Μελούς υπάρχουν ίχνη από οικισμό ή οικισμούς πιθανόν μυκηναϊκής περιόδου. 

Σήμερα, η περιοχή εξακολουθεί να είναι μαγευτική. Σε μία εκπληκτική γεωδιαδρομή μπορείτε να συναντήσετε, ένα έργο υδρομάστευσης με θολωτή  σήραγγα μήκους περίπου 30 μέτρων,τουλάχιστον 3300 χρόνων,μοναδικό στο είδος του. Η πηγή εξυμνήθηκε από τον Φιλητά και τον Θεόκριτο και  κάποτε όλοι οι περιηγητές ήθελαν να επισκεφθούν. Επίσης η τοποθεσία περιλαμβάνει την αρχαία πηγή του Αχτενιά, τα λασπόνερα της Βόρκας, τα κόκκινα αλλοιωμένα εδάφη του Κοκκινόνερου, αναθυμιάσεις από ατμίδες ως προϊόν μεταηφαιστειακής δραστηριότητας κυρίως του SO2 και το CO2 που αντιδρούν με το νερό και παράγουν θειικό και ανθρακικό οξύ. Δυτικά συναντάται το παλαιότατο μοναστήρι της Αγίας Μελούς [χτίστηκε το 1018]  με την νότια πλευρά του να στηρίζεται σε βράχο, και μαζί με το πλούσιο υδρογραφικό δίκτυο μπορείτε να έρθετε σε επαφή με την εντυπωσιακή φύση της περιοχής. Ο τόπος όπου η φαντασία απλών ανθρώπων γέννησε τον γεωμύθο του βασιλιά Χάλκωνα, περιέχει σημαντικές πληροφορίες ως επί το πλείστον άγνωστες μέχρι σήμερα.Ομως, μπορεί να δώσει απαντήσεις σε θέματα που σχετίζονται με την προϊστορική περίοδο του νησιού ή γιατί όχι και με την εποχή του Λίθου.​

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Βικιπαίδεια

2.Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου

3.Γεωλογικός χάρτης Κω-ΙΓΜΕ

4.Κώια- Ι.Ζαρράφτης

5.Γεωμυθολογία, η αποκωδικοποιήση των αρχαίων επών-Ηλίας Μαριολάκος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Το γεωμορφολογικό ανάγλυφο της Βουρίνας.