Οι ρεματιές της Κεντρικής Κω

Οι σύγχρονοι άνθρωποι διαφοροποιήθηκαν από τους Νεάντερταλ πριν από 400.000 χρόνια. Και τότε 200.000 χρόνια αργότερα, εμφανίστηκε ο Homo sapiens οποίος σύμφωνα με κάποιους επιστήμονες παρουσιάστηκε ξαφνικά στην Αφρική ενώ κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται ότι ήταν μια διαδικασία χρονοβόρα. Πριν από περίπου 165.000 χρόνια οι πρώτοι άνθρωποι κατοικούσαν στην ακτή της Νότιας Αφρικής σε σπηλιές με θέα στον Ινδικό Ωκεανό κοντά στο Mossel Bay.

Ενώ όλα αυτά συνέβαιναν στην Αφρική λίγο πιο βόρεια, σε μία μικρή γωνιά του Αιγαίου ,στον κόλπο του Κεραμικού ο κόσμος ήταν πολύ διαφορετικός από τον τωρινό. Το νησί της Κω όπως σήμερα το γνωρίζουμε δεν υπήρχε. Οι πανέμορφες αμμώδεις παραλίες του Παράδεισου, του Μαστιχαριού, του Τιγκακιού δεν είχαν ακόμη δημιουργηθεί. Οι κορυφές του Δίκαιου και της Αγίας Ποκούς ήταν χαμηλότερες. Μια ρηχή θάλασσα κυριαρχούσε στον απέραντο και πλούσιο κάμπο του Πυλιού. Μία συστάδα νησιών και βραχονησίδων ξεχώριζε στην θάλασσα της περιοχής, όμως η Νίσυρος, το Γυαλί και η Στρογγυλή δεν είχαν ακόμη αναδυθεί.

Η δημιουργία του νησιού της Κω ''γιορτάστηκε'' από μία υποθαλάσσια έκρηξη τρομακτικής έντασης, η οποία συνοδεύτηκε από αρκετούς σεισμούς και τσουνάμι. Το κέντρο της έκρηξης με την ανυπολόγιστη δύναμη ήταν μεταξύ Γυαλιού, Στρογγυλής και ακρωτηρίου Χελώνας εκεί όπου ο Πολυβώτης ''πλακώθηκε'' με τον Ποσειδώνα και ο θεός της θάλασσας άρπαξε ένα τμήμα της Καρδάμαινας και το έριξε πάνω στον γίγαντα. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία με τον τρόπο αυτό σχηματίσθηκε η Νίσυρος, όμως τα πράγματα έγιναν κάπως διαφορετικά κατά την γεωλογική εκδοχή. Το νησί της Νισύρου γεννήθηκε πριν περίπου 150.000 χρόνια όταν άρχισε να οικοδομείται ένας χερσαίος κώνος πάνω από την θάλασσα, αρκετά αργότερα από την τρομερή έκρηξη που συγκλόνισε το Νοτιοανατολικό Αιγαίο.

Πριν από περίπου 161.000 χρόνια, στην περιοχή πιθανόν υπήρχε ένα σύμπλεγμα μικρών νησιών ,εκεί που σήμερα βρίσκεται η σημερινή Κέφαλος και μία χερσόνησος που ένωνε το ανατολικό τμήμα της Κω(Δίκαιο και Σύμπετρο) με την μικρασιατική ακτή. Το οροπέδιο της Αντιμάχειας ακόμη δεν είχε σχηματιστεί.

Τότε συνέβη η φοβερή υποθαλάσσια έκρηξη από την Άβυσσο, τον κρατήρα που βρίσκεται κάτω από την θάλασσα, η οποία τίναξε στον αέρα περίπου 240 δισεκατομμύρια τόνους από ηφαιστειακό υλικό. Ξαφνικά, ποτάμια από πυροκλαστικές ροές ξεχύθηκαν τριγύρω και ταξίδευσαν με τεράστια ταχύτητα πάνω από τα νερά της θάλασσας. Μέσα σε λίγα λεπτά τα πυρακτωμένα σύννεφα φτάνουν στην Τήλο, στις απέναντι μικρασιατικές ακτές και την Κάλυμνο καλύπτοντας μία έκταση περίπου 3 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η λεπτή στάχτη από την καλδέρα είχε φτάσει τουλάχιστον έως την ατμόσφαιρα και έπεσε σε απόσταση τουλάχιστον 300 χλμ. μακριά το σημείο έκρηξης.

Τα πυροκλαστικά υλικά κάθισαν πάνω σε παχιά στρώματα παλαιότερης γεωλογικής περιόδου που βρίσκονταν στον θαλάσσιο βυθό. Καθώς κατακάθισε το ηφαιστειακό υλικό, τότε άρχισε να συμπυκνώνεται. Τα θραύσματα του πυροκλαστικού υλικού συντήχθηκαν και το στερεοποιημένο πλέον υλικό επιπεδώθηκε και σχηματίστηκε ένα πολύ ισχυρό και ανθεκτικό πέτρωμα, ο ιγκνιμβρίτης της Αντιμάχειας.

Με τον καιρό άρχισε να παρεμβαίνει στο νεοδόμητο οροπέδιο της Αντιμάχειας, η επίδραση των εξωγενών δυνάμεων όπως της διάβρωσης ,της βροχής, των ανέμων, της αλισάχνης, των κατολισθήσεων,των τσουνάμι και των ενδογενών όπως οι σεισμοί. Από την μάχη αυτών των τρομερών φυσικών δυνάμεων αλλά και των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων των τελευταίων 5.500 χρόνων προέκυψε στο τέλος το εντυπωσιακό ανάγλυφο της Κεντρικής Κω.

Από αυτό το τρομερό γεγονός πέρασαν χιλιάδες χρόνια. Σήμερα στις ρεματιές του plateau, παρουσιάζεται η πικροδάφνη, η ιτιά, η λεύκα,οι αγριοτριανταφυλλιές, και οι βατομουριές. Κάτω από τους θάμνους ή τα δένδρα στο χώμα που βρίσκεται πάνω από τον ιγκνιμβρίτη κυριαρχούν τα αγριοσέλινα, ενώ γύρω από τις όχθες των ''ποταμιών'' όπως τις αποκαλούν οι ντόπιοι, βρίσκουμε φασκομηλιές, ανεμώνες, ίριδες, ρίγανη και διάφορα άλλα αγριολούλουδα και αγριόχορτα.

Τα σκληρά πετρώματα του αρχικού μη ηφαιστειακού υπεδάφους(ως επί το πλείστον ασβεστόλιθοι) αντέδρασαν τελείως διαφορετικά από ότι τα χαλαρά πορώδη ηφαιστειακά έτσι λοιπόν ο άνεμος, η αποσάθρωση, η διάβρωση και οι άλλες εξωγενείς δυνάμεις άφησαν ουλές στο τοπίο, τις γνωστές σε όλους μας νεροφαγιές ή αύλακες έκπλυσης όπως τις ονομάζουν οι επιστήμονες. Τα χαλαρά πυροκλαστικά υλικά ήταν πιο εύκολο να αποσαθρωθούν από τον άνεμο ή να διαβρωθούν από την θάλασσα και το νερό της βροχής.

Σήμερα τα αυλάκια υπό την μορφή μεγάλων ρεμάτων (Γουρνιάτης, Αράγκι, Μίας κά) διατρέχουν κατά πλάτος την επιφάνεια του νησιού, σχεδόν όλα έχουν κατεύθυνση βορειοδυτική ενώ δεν είναι τυχαίο που συναντώνται ακριβώς απέναντι από τον υποθαλάσσιο χώρο έκρηξης. Πως δημιουργήθηκαν; Τα αυλάκια εκροής είναι πολύ πιθανόν να σχηματίστηκαν κατά το τελευταίο στάδιο της τρομερής έκρηξης όταν τεράστιοι όγκοι θαλασσινού νερού ξεχύθηκαν προς όλες τις κατευθύνσεις και εισέβαλαν στη νεοδημιούργητη ξηρά από τα χείλη του κρατήρα της Αβύσσου ή μετέπειτα από βαρυτικά κύματα τύπου τσουνάμι που συνήθως συνοδεύουν πολλές φορές τέτοιας έκτασης φαινόμενα.

Τα πετρώματα που αντικρίζουμε σήμερα, από τα οποία αποτελείται ως επί το πλείστον η περιοχή είναι ηφαιστειακά θραύσματα που προήλθαν από πολύ επικίνδυνες ροές με τοξικά αέρια οι οποίες κατέστρεφαν οτιδήποτε έβρισκαν απέναντι τους, έτρεχαν μέχρι και 700 χιλιόμετρα και μπορεί να έφταναν θερμοκρασίες από 500- 1.000 βαθμούς Κελσίου.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Στα γαλάζια ηφαίστεια, Νίσυρος- Γ. Βουγιουκαλάκης

2.Βικιπαίδεια

3.USGS

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ