Ο μυστηριακός κόσμος της δυναστείας των Χαρμυλέων
Το Πυλί βρίσκεται στην ενδοχώρα της Κω , είναι ένας σχετικά νέος οικισμός που ιδρύθηκε, το 1830. Μια επιδημία –πιθανόν χολέρα-υποχρέωσε τους κατοίκους να μετακινηθούν 3 χιλιόμετρα ΒΔ του Παλιού Πυλιού.
Σε απόσταση περίπου 15,6 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα του νησιού στην τοποθεσία Χαρμύλι της ενορίας του Αγίου Νικολάου υπάρχει ένας «θαμμένος» θησαυρός ανυπολόγιστης αξίας, ο οποίος συνδέεται με την πολύχρονη ιστορία του νησιού.
Μια υπόγεια θολωτή κατασκευή η οποία, κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, χρησίμευε ως τόπος λατρείας, ως κρησφύγετο κατά τους διωγμούς, και ως καταφύγιο. Πρόκειται για ένα είδος χτιστού οικογενειακού τάφου, ηλικίας τουλάχιστον 2313 ετών, αφιερωμένο στον Χαρμύλο, πιθανόν μυθικό βασιλιά της Κω ή γαιοκτήμονα πλούσιας οικογένειας που έφτιαξε τον πανάρχαιο τάφο μέσα στη γη του.
Σήμερα το θολόκτιστο κτίριο συναντάται 2 περίπου μέτρα κάτω από το έδαφος ως αποτέλεσμα τόσο των προσχώσεων των χειμάρρων της περιοχής όσο και των τεκτονικών ανυψώσεων εξαιτίας των σεισμών.
Το οικοδόμημα περιέχει 12 συμμετρικές λαξευμένες κρύπτες (με μορφή θήκης) για την τοποθέτηση των νεκρών. Σύμφωνα με τον ιστορικό Βασίλη Χατζηβασιλείου, το ηρώο ανήκει στο γένος των Χαρμυλέων-αριστοκρατική γενιά της Κω- αντίστοιχο με εκείνο των Ασκληπιαδών και των Ηρακλειδών .
Ο πανάρχαιος τάφος είναι πιθανόν κατασκευασμένος από τραβερτίνη (αμυγδαλόπετρα) του αρχαίου λατομείου του Μεσόβουνου, ιουρασικό ασβεστόλιθο(140 εκ.ετών) της Βίγλας ενώ το λευκό μάρμαρο ίσως να προέρχεται από τα λατομεία του Δίκαιου. Κατά τον Ιταλό αρχαιολόγο Morricone ο τραβερτίνης χρησιμοποιήθηκε ως τοπικό υλικό από το 336 π.Χ εως τον 2ο αιώνα π.Χ.
Πάνω από τον τάφο υπήρχε το ηρώο του Χαρμύλου με σκαλισμένο μάρμαρο το οποίο σήμερα είναι εντοιχισμένο στο μικρό μονόχωρο εκκλησάκι της ύψωσης του Τιμίου Σταυρού που χτίστηκε ακριβώς από πάνω. Στο βάθος του θολωτού λένε οι ντόπιοι ότι υπήρχε σήραγγα που οδηγούσε στην πηγή του Χαρμυλιού. Σύμφωνα με τον λαογράφο Θανάση Γιωργαλλή ίσως για κάποιο διάστημα όταν ακόμη δεν είχε αποκαλυφθεί από τις ανασκαφές να γινόταν χρήση ως κατακόμβη από τους κυνηγημένους Χριστιανούς. Όταν έγινε η απόβαση των Γερμανών στις 3 Οκτωβρίου 1943 εκεί κατέφυγε μεγάλο μέρος από τους Πυλιώτες για να προστατευθεί από τους βομβαρδισμούς.
Το ηρώο πέρα από την ιστορία που κουβαλάει είναι ένα μνημείο που άντεξε μέσα στον χρόνο. Οι μεγάλες πελεκητές πέτρες αντιστάθηκαν στα αλλεπάλληλα χτυπήματα ,τουλάχιστον 23 αιώνων, του Εγκέλαδου.
Το μυστικό του ίσως να βρίσκεται στο ότι είναι χτισμένος με μεγάλες πλάκες τοποθετημένες κατά στρώσεις με τέτοιο τρόπο, ώστε κάθε στρώση να εξέχει λίγο περισσότερο προς το εσωτερικό του θόλου από την αμέσως κατώτερή της με αποτέλεσμα οι ογκώδεις πέτρες να αλληλοσυγκρατούνται με το βάρος των, μάλιστα χωρίς να έχουν άσβεστο.
Οι θολωτοί τάφοι έχουν μνημειακό είσοδο και συνήθως είναι δείγματα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Διαθέτουν δρόμο, ο οποίος οδηγεί σε ένα θάλαμο κυκλικής κάτοψης, στεγασμένο με θόλο. Ο συγκεκριμένος τάφος ίσως να είναι μεγαλύτερης ηλικίας από αυτή που αναφέρεται στις ιστορικές πηγές.
Κατά την επίσκεψη - Μάιος,1844- του Βαυαρού αρχαιολόγου Ludwig Ross (καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών) το ηρώο ήταν ένα από τα μνημεία που τον εντυπωσίασε περισσότερο στην Κω. Ανέφερε ότι ήταν ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα μνημεία του είδους που είδε στις περιηγήσεις του. Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης περιγράφει το ηρώο ως «αριστούργημα ακμαίων δημοκρατικών χρόνων της Κω».
Μετά από τόσους αιώνες ο τάφος διατηρεί την σιωπή του, ενώ ακόμη δεν έχει αποκαλύψει πολλά από τα μυστικά του. Αυτό το τόσο μοναδικό μνημείο στον Περίπατο (τοπωνύμιο που διατηρείται μέχρι σήμερα) περιμένει να τιμηθεί ξανά όπως γινόταν παλιά όταν οι κάτοικοι γιόρταζαν τον χαμένο βασιλιά τους. Τότε ίσως μαζί του να ξαναγεννηθεί και ο θρύλος για την Κόρη του Χαρμύλου .
Γεωδίφης
Πηγές:
1.Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
2. Ο τάφος του Χαρμύλου- Ν. Ζάρακας
3.Το ηρώο των Χαρμυλέων-Θ.Γιωργαλλής
4.Κώια-Ιάκωβος Ζαρράφτης
5.Βικιπαίδεια
6.Ιστορία των σεισμών της Κω, 2018-2023
7.Ηρώο του Χαρμύλου
https://geogeodifhs.blogspot.com/2021/02/blog-post_13.html
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Το υπόγειο ταφικό συγκρότημα μνημειώδους κατασκευής χρονολογείται από τον 3ο-4ο αιώνα π.Χ λόγω του τραβερτίνη, όμως ίσως είναι προ του 411 π.Χ. Στον υπερκείμενο ναό υπάρχει επιγραφή αφιερωμένη στους Δώδεκα Θεούς και στον Χάρμυλο, θεοποιημένο ντόπιο ήρωα της δυναστείας των Χαρμυλέων. Το κύριο μνημείο αποτελείται από υπόγειο και ένα υπέργειο μέρος. Σήμερα σώζεται μόνο το υπόγειο, που οδηγεί σε 12 ορθογώνιους τάφους που έκλειναν με πλάκες.Κατά τον Schazmann [γραφική αναπαράσταση] στο υπέργειο μέρος υπήρχε υπερυψωμένος στεγασμένος ορθογώνιος χώρος. Θυμίζει ξύλινες σαρκοφάγους για κάποιους ερευνητές. Το πάνω ναΰδριο θεωρείται μεταβυζαντινό, ενώ έχουν βρεθεί και βυζαντινοί τάφοι.Αρχιτεκτονικά του μέρη είναι εντοιχισμένα σε κρήνη στη Ζια, στο εσωτερικό της Παναγίας των Καστριανών, κά.Δεν αποκλείεται να υπήρχε στη θέση του πρωτοβυζαντινός με βάση τα αρχιτεκτονικά μέλη που βρίσκονται γύρω από τον ναό.
