Ηφαίστεια της Σελήνης

Gruithuisen Θόλοι στη Σελήνη.Ο θόλος στα αριστερά έχει 20 χιλιόμετρα πλάτος και 1200 μέτρα ύψος. Ο  θόλος στα δεξιά έχει 13 χιλιόμετρα πλάτος και 1550 μέτρα ύψος. Οι απότομες πλαγιές τους δείχνουν ότι σχηματίστηκαν από  λάβα που είχε ένα σχετικά υψηλό ιξώδες. Πηγή-ΝΑΣΑ.

Τα ηφαίστεια της Σελήνης μπορεί να μην είναι ενεργά σήμερα, όμως η ηφαιστειακή δραστηριότητα βοήθησε το φεγγάρι να διαμορφώσει την μοναδική επιφάνεια  και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του που είναι ακόμα ορατά από τη Γη σήμερα.

Η Σελήνη δεν έχει μεγάλα ηφαίστεια. Ωστόσο, απέραντες πεδιάδες βασαλτικών λαβών καλύπτουν μεγάλο μέρος της σεληνιακής επιφάνειας. Πρώτα οι αστρονόμοι νόμιζαν, εσφαλμένα, ότι αυτές οι «πεδιάδες ήταν θάλασσες από σεληνιακό νερό». Έτσι, τις ονόμασαν Mare που σημαίνει "θάλασσα" στα λατινικά. Πρόκειται για κυρίως μικρούς θόλους με χαμηλό ανάγλυφο από μερικές εκατοντάδες μέτρα ύψος  έως και λίγα χιλιόμετρα. Αυτά τα μικρά μεγέθη ήταν αποτέλεσμα της πολύ ρευστής λάβας που ταξίδευσε μεγάλες αποστάσεις και δεν συσσωρεύτηκε στην πηγή έκρηξης. Το φεγγάρι δεν έχει ηφαίστεια ενεργά τα τελευταία 3 δισεκατομμύρια χρόνια. Τα σεληνιακά ηφαιστειακά πετρώματα διαφέρουν από εκείνα της Γης επειδή είναι εντελώς άνευ νερού.

Μερικά από τα πιο αναγνωρίσιμα στοιχεία σχετικά με το δορυφόρο του πλανήτη μας είναι οι  κρατήρες και η ηφαιστειακή δραστηριότητα . Αυτή η δραστηριότητα άρχισε τη δημιουργία της, όταν η επιφάνεια της Σελήνης ήταν ακόμα σε μαγματώδη κατάσταση, όπως η Γη όταν πρωτοξεκίνησε. Σε αντίθεση με την Γη,  η ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Σελήνη σταμάτησε δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Ωστόσο, αυτή άφησε τα ίχνη της στη Σελήνη και μπορεί να ομαδοποιηθεί σε κατηγορίες. Οι κύριοι τύποι  ηφαιστειακών χαρακτηριστικών που υπάρχουν είναι οι εξής:

1.Ορεινών περιοχών

2.Πεδινών περιοχών

3.Αποθέσεις μανδυακού υλικού

4.Μικροί ηφαιστειακοί κώνοι και θόλοι

5.Αυλακοειδείς δομές

Η ηφαιστειότητα των ορεινών περιοχών διαμόρφωσε μερικά από τα πρώτα στοιχεία στην επιφάνεια της Σελήνης. Τα χαρακτηριστικά αυτά δημιουργήθηκαν όταν το μάγμα της Σελήνης άρχισε να κρυσταλλοποιείται και να στερεοποιείται στην επιφάνεια. Οι πυκνότεροι κρύσταλλοι  και τα στερεά υλικά βυθίστηκαν όπως ο ολιβίνης και τα αδιαφανή ορυκτά μέταλλα, ενώ τα λιγότερο πυκνά υλικά (ανορθοσιτικά μέταλλα) ανήλθαν στην επιφάνεια, όπως το πλαγιόκλαστο .Οι ορεινές περιοχές είναι επομένως κυρίως ανορθοσιτικής σύνθεσης. Αυτά τα πετρώματα δίνουν τα ελαφριά χρώματα στις οροσειρές της Σελήνης, αλλά και στους σημαντικούς κρατήρες.

Τα ηφαιστειακά πεδινά χαρακτηριστικά αποτελούνται από βασαλτικές λάβες που συμπλήρωσαν τις μεγάλες λεκάνες των κρατήρων πρόσκρουσης. Όπως η Σελήνη συνέχισε να ψύχεται και να στερεοποιείται, η επιφάνειά της βομβαρδιζόταν από μεγάλα αντικείμενα.Οι βασαλτικές λάβες προέρχονται από το ακόμη εν μέρει λιωμένο επιφάνεια που συγκεντρωνόταν σε αυτές τις τεράστιες λεκάνες πρόσκρουσης. Αυτές είναι εύκολα ορατές από την Γη με γυμνό μάτι, ιδιαίτερα την νύχτα, αφού αποτελούν τα κυκλικά χαρακτηριστικά της Σελήνης.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό ηφαιστειακής δραστηριότητας είναι το υλικό που συνδέεται με τις  σκούρες αποθέσεις που προέρχεται από τον μανδύα. Όπως η επιφάνεια με ροή βασαλτικής λάβας ψυχόταν, σε εξαιρετικά υψηλή θερμοκρασία τα αέρια μάγματος μπορεί να είχαν παγιδευτεί από κάτω. Η πίεση αυτή έδωσε πιθανόν μικρές ηφαιστειακές εκρήξεις στρομπόλιες και βολκάνιες . Με τόσο υλικό από κάτω, αυτές οι μικρές εκρήξεις θα μπορούσαν να να δώσουν κατά την έξοδο τους μικρούς ηφαιστειακούς κώνους και τρούλους γύρω από την σχισμή.

Αυλακοειδείς δομές είναι το όνομα που δίνεται σε χαρακτηριστικά που μοιάζουν με κοιλάδες ποταμών εδώ στη Γη ενώ εκπροσωπούν τα κανάλια λάβας στο φεγγάρι. Οι ροές λάβας, όπως η λάβα έλιωνε έδινε τη θέση της σε δομές που μοιάζουν με αυτές που συναντάμε στην Γη όταν με τον ίδιο τρόπο που ρέει το νερό διαβρώνει μια κοιλάδα του ποταμού.

Πολλές από τις ηφαιστειακές λειτουργίες που υπάρχουν επίσης εδώ στη Γη, μας δίνουν από κοντά στοιχεία για το πώς η ηφαιστειακή δραστηριότητα μια φορά εμφανίστηκε στη Σελήνη. Για παράδειγμα, τα ορεινά σεληνιακά χαρακτηριστικά μπορούν να συγκριθούν με τα ηφαιστειακά  πλουτώνια εδώ στη Γη, της Σιέρα Νεβάδα. Τα πεδινά  μπορεί να συγκριθούν με τους αρχαίους βασάλτες  στη Γη, που βρίσκονται στο Columbia River Οροπέδιο. Μικροί ηφαιστειακοί κώνοι σκωριών στη Γη, όπως οι κρατήρες στην Αριζόνα, οι οποίοι συστάθηκαν με παρόμοιους τρόπους, όπως αυτούς στο φεγγάρι. Αυλακοειδείς δομές υπάρχουν επίσης εδώ στη Γη, όπως είναι τα κανάλια λάβας που συνδέονται με ροές βασαλτικής λάβας της Χαβάης.

Γεωδίφης , Πηγή- Wickman, Robert, "Volcanism on the Moon"