Τι θα συνέβαινε αν μια πλημμύρα 1000-ετίας χτυπούσε το νησί της Κω;
Στα προηγμένα κράτη τα συστήματα προστασίας από πλημμύρες μπορούν να ανταποκριθούν μόνο σε φαινόμενα 100 ή 200-ετίας. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω για την υπόλοιπη χώρα αλλά για το νησί μας ξέρω ότι δεν υπάρχει καν ένα στοιχειώδες σύστημα προστασίας ετήσιας βάσης από τα πλημμυρικά φαινόμενα.
Προχθές οι δρόμοι είχαν μετατραπεί σε ποτάμια μεταφέροντας λάσπες, πέτρες, κάδους αυτοκίνητα και κάθε λογής αντικείμενα. Στην Αγ. Μαρίνα, Λάμπη, Κακό Πρινάρι αλλά και στα χωριά Ασφενδιού, Ζιπάρι, Τιγκάκι και Καρδάμαινα το νερό είχε μπει κυριολεκτικά μέσα στα σπίτια. Απροσπέλαστη ήταν η είσοδος της πόλης αλλά και ο «νέος» επαρχιακός δρόμος θύμιζε λίμνη. Ένα τμήμα της οδού Αρτεμισίας υπέστη καθίζηση και εγκλωβίστηκαν αυτοκίνητα. Η Λάμπη από ότι διάβασα έγινε μια απέραντη λίμνη με αποτέλεσμα να είχαν αποκλειστεί άνθρωποι. Στιγμές πανικού από ένα έντονο φυσικό φαινόμενο μικρής όμως χρονικής διάρκειας. Αμέσως μετά το τρομερό γεγονός κάποιοι βγήκαν και είπαν ότι πληρώνουμε τις αμαρτίες μας, άλλοι έριξαν τις ευθύνες στους Δημάρχους του νησιού ενώ κάποιοι προσέγγισαν πιο λογικά το ζήτημα. Εγώ, αντιθέτως πιστεύω ότι ίσως ήμασταν πολλοί τυχεροί που δεν παρουσιάστηκε το ακράιο φαινόμενο κατά την διάρκεια της νύχτας.
Αν είχαμε μελετήσει στοιχειωδώς την ιστορική καταιγίδα του 1969 σίγουρα θα είχαμε διδαχτεί πολλά και θα κάναμε λιγότερα λάθη. Το γεγονός ότι αυτό που συνέβη ακόμα αντιμετωπίζεται ως «θεομηνία» από τα τοπικά μέσα και τους αρμόδιους, με ανησυχεί και αναδεικνύει ακόμα μία φορά την αδυναμία να κατανοήσουμε το τι πραγματικά συνέβη. Κάθε χρόνο, κάθε 10-ετία , 50-ετία ,κάθε 100 ή 200 χρόνια θα αντιμετωπίζουμε τέτοια φαινόμενα που όμως δεν θα είναι της ίδιας κατηγορίας. Αν είχαμε καταγράψει τις ιστορικές καταιγίδες της περιοχής θα ήμασταν σε θέση να γνωρίζουμε ότι ήταν απλώς θέμα χρόνου πότε θα συνέβαινε το προχθεσινό περιστατικό. Αυτό που συνέβη στο νησί μας ήταν πιθανόν ένα πλημμυρικό γεγονός 25-ετίας ή 50-ετίας. Έχετε φανταστεί ποτέ τι θα γινόταν αν είχαμε μία καταιγίδα μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας που θα μπορούσε να παράγει έως και 10 μέτρα βροχής και είχε την δυνατότητα να προκαλέσει εκτεταμένες πλημμύρες και να οδηγήσει σε ζημιές εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ. Έτσι απλά, τι θα συνέβαινε εάν ένα πλημμυρικό γεγονός 500 ή 1000-ετιας συνέβαινε;
Κάθε σύστημα προστασίας περιέχει διάφορα σενάρια που συνδυάζουν τα γεωλογικά πλημμυρικά δεδομένα στην ιστορία ενός τόπου με τη σύγχρονη χαρτογράφηση των πλημμυρών και την κλιματική αλλαγή και κάνει προβλέψεις για την παραγωγή ενός υποθετικού, αλλά εύλογου, σεναρίου με στόχο την προετοιμασία της κοινότητας σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για αυτό το είδος του κινδύνου.
Σε μία κοινωνία στοιχειωδώς οργανωμένη,τα μοντέλα αντιμετώπισης πλημμυρών θα μπορούσαν να εντοπίσουν τους μεγαλύτερους κινδύνους και θα ήταν σε θέση να εκτιμήσουν ,από πριν που θα παρουσιαστούν οι μεγαλύτερες ζημίες μετά από μία ισχυρή καταιγίδα. Από αυτά τα μοντέλα επιπλέον θα είχε υιοθετηθεί το κατάλληλο σενάριο το οποίο θα αποτελούσε το θεμέλιο για να βοηθήσει στην οικοδόμηση ασφαλέστερων οικισμών. Επιστημονικά εργαλεία θα είχαν οργανώσει το σύστημα έκτακτης ανάγκης και όχι αιρετοί με κάποιους παντογνώστες μηχανικούς- ευτυχώς όχι όλους, ενώ το ευρύ κοινό θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το σχέδιο τόσο για την αγορά του οικοπέδου του όσο και για την κατασκευή του σπιτιού του. Μπορείτε να φανταστείτε τι θα συνέβαινε αν οι βροχοπτώσεις διαρκούσαν λίγο περισσότερο και συνοδεύονταν από κατολισθήσεις στα ορεινά μέρη του νησιού και από καταιγίδες θαλάσσης με κύματα ύψους 5-10 μέτρων(όχι τσουνάμι) στην Λάμπη, το Τιγκάκι ή την Καρδάμαινα.
Σαν κοινωνία έχουμε ξοδέψει εκατομμύρια ευρώ για διάφορα, από ποδηλατοδρόμους έως την πολυδιαφημισμένη «αρχιτεκτονική» μας κληρονομιά. Δεν έχουμε κάνει σχεδόν τίποτα για την προστασία μας από τα ακραία φυσικά φαινόμενα. Ένα σύστημα προστασίας θα βοηθούσε στην μοντελοποίηση των παράκτιων προβλημάτων αφού θα ανέλυε τις σοβαρές επιπτώσεις της καταιγίδας (πρόβλεψη ύψους κύματος και την διάβρωση των ακτών), λαμβάνοντας υπόψη τα σημερινά δεδομένα εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών και τα σενάρια της αύξησης της θαλάσσιας στάθμης. Θα είχε λεπτομερείς χάρτες επικινδυνότητας από κατολισθήσεις στην Ζιά το οποίο θα ήταν σε θέση να τεθεί σε εφαρμογή όταν η βροχόπτωση συνεχιζόταν και ξεπερνούσε κάποια εκατοστά. Θα κατεύθυνε τα Σώματα Ασφαλείας και θα ενσωμάτωνε τους εθελοντές στα επιχειρησιακά σχέδια, έτσι θα αποφεύγονταν οι σκηνές με «γιουρούσια άτακτων» δίνοντας προτεραιότητα μόνο βάση στον μεγαλύτερο κίνδυνο. Θα είχε προβλέψει πως τα τηλεφωνικά κέντρα σε Δήμο και Πυροσβεστική να μην πάθουν "μπλακ αόυτ" και πολλά άλλα.
Ελπίζοντας ότι το τελευταίο συμβάν επιτέλους αυτή την φορά θα μας διδάξει και τίποτα περισσότερο.
Γεωδίφης με πληροφορίες από το USGS