Πώς τα ηφαίστεια επηρεάζουν το κλίμα και τις βροχοπτώσεις

Ηφαιστειακή έκρηξη του Merapi( NASA)

Είδαμε ότι οι συνεχείς εκρήξεις του Όρους Merapi στην κεντρική Ιάβα απείλησαν χιλιάδες Ινδονήσιους και είχαν την άμεση επίδρασή τόσο στους γηγενείς όσο και στον Πρόεδρο Ομπάμα, ο οποίος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ινδονησία νωρίτερα. Ωστόσο είναι λιγότερο προφανείς οι επιπτώσεις των ηφαιστείων σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα σχετικά με τον  καιρό και το κλίμα.

Εδώ και εκατοντάδες χρόνια οι άνθρωποι έγιναν μάρτυρες και είδαν  την ικανότητα των ενεργών ηφαιστείων να πετάνε υλικά στην ατμόσφαιρα και να μπλοκάρουν τον ήλιο, δημιουργώντας έτσι δροσερό κλίμα, τουλάχιστον για ένα έτος ή περισσότερο.

Το 1815  η  ηφαιστειακή έκρηξη του όρους Tambora στο ινδονησιακό νησί της Sumbawa προκάλεσε το περίφημο «Έτος χωρίς καλοκαίρι" κατά το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη το 1816. Ωστόσο έναν αιώνα πριν ο φυσικός Γουίλιαμ Humphreys της αμερικανικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας ήταν πρώτος που συνδύασε τα δύο γεγονότα μαζί και κατέθεσε την επιστημονική εξήγηση που μέχρι σήμερα καλά κρατεί.Σημαντικές, ηφαιστειακές εκρήξεις στέλνουν τόνους αερίων ενώσεων θείου ψηλά στην ατμόσφαιρα. Οι ενώσεις αυτές αποτελούν λεπτά θειικά σωματίδια αερολυμάτων που μαζί δρουν σαν μία ομπρέλα, αποκλείουν την  εισερχόμενη ηλιακή ακτινοβολία και προσωρινά ψύχουν τον  πλανήτη.

Αυτό το φυσικό φαινόμενο έχει εμπνεύσει τη «γεωμηχανική» και έδωσε την  ιδέα ότι ο άνθρωπος θα μπορούσε να προλάβει την πρόοδο της υπερθέρμανσης του πλανήτη με τη εκπομπή μιας δέσμης διοξειδίου του θείου στην ατμόσφαιρα. Οι ερευνητές, ωστόσο, προειδοποιούν ότι ο αντίκτυπος ενός τέτοιου εγχειρήματος δεν μπορεί να είναι τόσο απλός, ή προβλέψιμος.

Η πλέον πρόσφατη έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις στο κλίμα των ηφαιστείων παράγει μερικά εκπληκτικά αποτελέσματα.  Η συμβατική σκέψη λέει ότι χαμηλότερες θερμοκρασίες σημαίνουν λιγότερη εξάτμιση, και σε απλά μοντέλα, λιγότερη εξάτμιση μεταφράζεται σε μικρότερη βροχόπτωση. Ωστόσο, μια πιο περίπλοκη εικόνα προκύπτει από μελέτη δακτυλίων δέντρων, ερευνητών στο Παρατηρητήριο Lamont-Doherty Earth του Πανεπιστημίου Κολούμπια και άλλων δεδομένων από 330 τοποθεσίες σε ολόκληρη την Ασία, που αφορούν 54 εκρήξεις ηφαιστείων σε 800 χρόνια. Αντί για απλή μείωση των βροχοπτώσεων, διαπίστωσαν ότι οι ηφαιστειακές εκρήξεις αναδιατάσσουν τις βροχοπτώσεις πάνω από την περιοχή της Ασίας κατά την περίοδο των μουσώνων, για σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού. Σύμφωνα με την μελέτη μεγάλες εκρήξεις προκαλούν ξηρασία στο μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής Ασίας. Αλλά σε αντίθεση με εκτιμήσεις του μοντέλου, οι εκρήξεις φέρνουν περισσότερη βροχή στη Νοτιοανατολική Ασία - Βιετνάμ, το Λάος, την Καμπότζη, την Ταϊλάνδη και τη Μιανμάρ.

Η μελέτη, που δημοσιεύεται στο περιοδικό Geophysical Research Letters, επίσης παραπέμπει σε μια περίπλοκη σχέση μεταξύ της επίδρασης των ηφαιστειακών εκρήξεων και τους κύκλους του Ελ Νίνιο, οι οποίοι αλλάζουν τις θερμοκρασίες πάνω από τον Ειρηνικό και τον Ινδικό Ωκεανό. Σε ορισμένες περιπτώσεις το Ελ Νίνιο φαίνεται να αντισταθμίζει τις επιπτώσεις των ηφαιστειακών εκρήξεων. Σε άλλες, φαίνεται να ενισχύουν το ένα το άλλο.

Ένας από τους συντάκτες της μελέτης, επισημαίνει ότι τα στοιχεία για τη δοκιμή των μοντέλων έγιναν διαθέσιμα μόλις πρόσφατα. «Τώρα», είπε, «είναι προφανές ότι υπάρχει πολλή δουλειά να γίνει για να καταλάβουμε πώς όλες αυτές οι διαφορετικές δυνάμεις αλληλεπιδρούν».

Πώς, λοιπόν, εγχέοντας τεχνητά τόνους  θειούχων ενώσεων στην ατμόσφαιρα θα επηρεάσουν την βροχόπτωση και κατά επέκταση τις  καλλιέργειες του μισού πληθυσμού του πλανήτη; Την απάντηση, προς το παρόν, φαίνεται ότι μόνο μπορούμε να μαντέψουμε.

Γεωδίφης  με πληροφορίες από το Geophysical Research Letters