Κατανοώντας τον σεισμό των 7,2R της Ανατολικής Τουρκίας

 

Ένας πολύ ισχυρός καταστροφικός σεισμός χτύπησε την επαρχία Βαν στην ανατολική Τουρκία. Ο σεισμός έγινε αισθητός σε όλες τις γειτονικές χώρες. Στην περιοχή της Κω δεν έγινε αισθητός, ωστόσο κάθε ισχυρός σεισμός που συμβαίνει στην τεκτονική πλάκα της Ανατόλιας πρέπει να μας προβληματίζει. Το εστιακό βάθος του σεισμού ήταν 16 με 20 χλμ, και φαίνεται να έχει περιορίσει το πιο έντονο τρέμουλο σε μια σχετικά μικρή περιοχή γύρω από το επίκεντρο. Οι ισχυροί μετασεισμοί οφείλονται  στο γεγονός ότι ο σεισμός ήταν επιφανειακός. Ο μέχρι στιγμής απολογισμός του χτεσινού καταστροφικού σεισμού στο νομό Βαν της Ανατολικής Τουρκίας είναι 264 νεκροί σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές.

Από τα δεδομένα που έχουμε στην διάθεση μας μπορούμε να γνωρίζουμε τι ακριβώς συνέβη; Είναι καλό να ξέρουμε ότι απαντήσεις θα  πάρουμε σε τουλάχιστον μια εβδομάδα και ίσως ένα μήνα , από τις εικόνες από δορυφόρο, όταν οι επιστήμονες  μετρήσουν την παραμόρφωση του εδάφους και αναζητήσουν τις ρήξεις επιφάνειας, και μόνο  όταν τα αποτελέσματα επαληθευτούν από έρευνες πεδίου . Ωστόσο, το τεκτονικό πλαίσιο της περιοχής είναι ήδη γνωστό.

Η συγκεκριμένη περιοχή έχει δοκιμαστεί κατά το παρελθόν από μεγάλους και καταστροφικούς σεισμούς. Το 1111 - ένας σεισμός προκάλεσε μεγάλες ζημιές, και είχε μέγεθος της τάξης του 6,5 – 7R.  To 1646-1648 , η Βαν είχε και πάλι πληγεί από ένα σεισμό M6.7, που άφησε πίσω του περίπου 2000 νεκρούς. Την 30η Μαΐου 1881 -ένας ακόμη σεισμός M6.3 σκότωσε 95 άτομα. Το 1941, ένας σεισμός M5.9 έπληξε την περιοχή Ericis και Van, σκοτώνοντας μεταξύ 190 - 430 ατόμων. Ένα σμήνος μικρότερων σεισμών το 1945-1946 σκότωσε πολλούς ανθρώπους στην Βαν. Το 1976, 66 χιλιόμετρα μακριά από αυτή, ένας M7 σεισμός στα σύνορα σκότωσε 3840 άτομα και άφησε  51.000 άστεγους.

Η Τουρκία είναι μια τεκτονικά ενεργός χώρα που βιώνει συχνά καταστροφικούς σεισμούς . Σε ευρεία κλίμακα, η σεισμοτεκτονική της περιοχής που δέχτηκε τον σεισμό της 23ης Οκτωβρίου 2011 ελέγχεται από τη σύγκρουση της Αραβικής  και της Ευρασιατικής πλάκας . Στο σημείο που εκδηλώθηκε ο σεισμός, η Αραβική πλάκα συγκλίνει με την Ευρασία προς βόρεια κατεύθυνση κατά ποσοστό περίπου 24 χιλιοστά / έτος . Η περιοχή  που εκδηλώθηκε ο σεισμός είναι στα όρια των δύο πλακών, δηλαδή εκεί που συναντώνται το ρήγμα της βόρειας Ανατόλιας που εκτείνεται προς τον Πόντο και ''κατεβαίνει'' μέχρι το Αιγαίο και το ρήγμα της ανατολικής Ανατόλιας που φτάνει λίγο πάνω από την Κύπρο.

Η  Ανατολική Τουρκία είναι τοποθετημένη σε μια ζώνη ηπειρωτικής σύγκρουσης. Η σύγκρουση αυτή προκαλείται από την αραβική πλάκα που από τα νότια μετακινεί την Ευρασιατική πλάκα προς τα βόρεια. Επιπλέον ,είναι τμήμα μιας τεράστιας ζώνης από οροσειρές που εκτείνονται από τις Άλπεις μέχρι τα Ιμαλάια.  Ο σεισμός των 7,2R φαίνεται ότι συνέβη κοντά εκεί όπου διασταυρώνονται η οροσειρά  του Zagros με την οροσειρά του Alborz, οι οποίες έχουν δημιουργηθεί από την παρούσα σύγκρουση. 

 Η πίεση που ασκούν η Αραβική πλάκα και η Ευρασιατική ,στριμώχνει προς τα ανατολικά την μικροπλάκα της Ανατόλιας  - πλάι σε μια περιοχή όπου η πίεση είναι χαμηλότερη. Αυτή η πίεση συσσωρεύει ενέργεια που απελευθερώνεται σε μεγάλο βαθμό από τα ρήγματα  κατά μήκος της Βόρειας Ανατολίας , από τα ρήγματα της Ανατολικής Ανατολίας και από την ζώνη καταβύθισης –κάτω από την Κρήτη-στην ανατολική Μεσόγειο. Έτσι, ο σεισμός που συνέβη στην πόλη Βαν θα έπρεπε να συνδέεται με αυτή την τεκτονική δραστηριότητα. Παραδόξως, όμως ο σεισμός  δεν έχει  προέλθει ούτε από το  ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας ούτε από τα ρήγματα της Ανατολικής Ζώνης. Αυτά τα δύο συστήματα ρηγμάτων ολίσθησης θεωρούνται ως τα πιο επικίνδυνα ρήγματα στην Τουρκία. Ο σεισμός κατά πάσα πιθανότητα να έχει προέλθει από πλάγια ανάστροφα ρήγματα που είναι σε αντιστοιχία με το πλάγιο μηχανισμό ώθησης που παρατηρήθηκε στο γεγονός της 23ης Οκτώβρη του 2011.

Σε κάποια blog αμερικάνων σεισμολόγων διάβασα ότι ο  σεισμός στην ανατολική Τουρκία  υποδηλώνει  τη μελλοντική κίνηση της πλάκας της Ανατολίας. Κάποιοι εκτιμούν ότι ο σεισμός πιθανόν να επηρεάσει τα ρήγματα της ανατολικής ζώνης της Ανατολίας δηλαδή αυτά που βρίσκονται πιο κοντά στο ελληνικό τόξο. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, ο κίνδυνος για να  επηρεαστούν από αυτό το σεισμό τα βόρειο- δυτικά ρήγματα είναι μικρότερος πάντα με τις εκτιμήσεις αυτών των πηγών. Ωστόσο, είναι ακόμη νωρίς να το γνωρίζουμε αφού δεν έχουν γίνει ακόμη ούτε οι προκαταρκτικές αναγνωριστικές έρευνες.

Γεωδίφης

Πηγή εικόνας-Isis