Ο θρησκομανής De Vecchi και η ηφαιστειογενής πέτρα του ναού Αγίου Νικολάου Κω
Cesare Maria De Vecchi [1884-1959].
«Ο Άγιος Νικόλαος βρισκόταν στην παλιά Μητρόπολη επι της οδού Ιπποκράτους και Μητροπόλεως. Με τον σεισμό του 1933 καταστράφηκε και μεταφέρθηκε στην σημερινή θέση. Η εκκλησία κατασκευάστηκε από πέτρα πελεκητή αλάξευτη που έφεραν με καΐκι στο λιμάνι από την Πάτμο. Απο το λιμάνι ήταν κάποιος Στεφανής με τεράστιο στενό κάρο , πάνω κει έμπαιναν οι πέτρες και ερχόντουσαν στο προαύλιο χώρο του ναού. Εκεί υπήρχαν 15 τεχνίτες που λάξευαν το ακατέργαστο πέτρωμα τους οποίους λέγανε πελεκάνους [απο την ιταλική,λαξευτές] και προετοίμαζαν την πέτρα πριν την τοποθέτηση. Ο αρχιμάστορας τους έλεγε θέλω μία πέτρα τόσων διαστάσεων, μετά την έδινε στον εργάτη και την τοποθετούσε. Επί δύο μήνες δούλευαν, ολημερίς. Αυτό δε ήταν δωρεά του De Vecchi του διοικητή της Δωδεκανήσου, της ιταλικής κυβέρνησης προς την εκκλησιαστική επιτροπή του Αγίου Νικολάου. Από την κατασκευή δεν πληρώθηκε ο εργολάβος [Άγγελος Γεωργαλλής]» αναφέρει ο Γιώργος Γεωργαλλής συνταξιούχος και πρώην διευθυντής του υποκαταστήματος της Αγροτικής Τράπεζας Κω.
Ο Cesare Maria De Vecchi πριν ακόμη γίνει διπλωμάτης/στρατιωτικός ήταν πετυχημένος δικηγόρος στο Τορίνο, ζωγράφος και συγγραφέας. Για τον Μουσολίνι ο Cesare εκτός από έμπιστος συνεργάτης ήταν μετρ του κοπλιμέντου. Ο φασισμός του De Vecchi έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, από τη μια ήταν πολύ δεμένος με τη μοναρχία, από την άλλη ήταν πιο ακραίος από τον ίδιο Μουσολίνι. Θεωρούσε τον εαυτό του «τετράποδο της επανάστασης» όχι άδικα αφού αναρριχήθηκε στην τετραρχία του Φασιστικού Κόμματος, η οποία οργάνωσε το 1922 την πορεία προς τη Ρώμη που οδήγησε στην εξουσία τον Μουσολίνι.
Ως κυβερνήτης των ιταλοκρατούμενων Δωδεκανήσων [1936 εως τις 27 Νοεμβρίου 1940], ήταν ανηλεής καθώς με σκληρά μέτρα επεδίωξε τον εξιταλισμό των ντόπιων, θεωρώντας ανεπαρκείς τις ενέργειες του προκατόχου και πιο ήπιου Μάριο Λάγκο.
Ομως ο De Vecchi εκτός από αυταρχικός ήταν θρησκόληπτος, πολύ καθολικός και ιδιαίτερα προληπτικός.
Μια σειρά από γεγονότα εκείνη την εποχή ήταν ίσως οι λόγοι που τον οδήγησαν να φέρει την πέτρα του ναού από την Ιερουσαλήμ του Αιγαίου έναν από τους σημαντικότερους θρησκευτικούς προορισμούς, αντί της κοντινής Κεφάλου[Κω] όπου υπάρχει ίδια πέτρα γεωλογικά νεώτερη με ακριβώς παρόμοια χαρακτηριστικά.
Πριν την ανέγερση του νέου ναού είχαν προηγηθεί, η φυσική καταστροφή του 1933, η πολεμική του εναντίον της τοπικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, το περιστατικό του επιβλέποντος μηχανικού Antonio Coccheri ο οποίος έπεσε από ύψος τουλάχιστον 8 μέτρων και σώθηκε από θαύμα- ένα ατύχημα που συγκίνησε τον θρησκευόμενο λαό της Κω, η σφοδρή θύελλα από την οποία έτυχε να βυθιστούν στην ακτή του Κάστρου της Νεραντζιάς τα 3 υδροπλάνα που τον είχαν μεταφέρει με την συνοδεία του- ένα γεγονός που επίσης θεωρήθηκε ως θαύμα του Αγίου Νικολάου από τους ντόπιους. Η θεμελίωση του ναού έγινε με ασημένιο μυστρί από τον ίδιο τον De Vecchi ,το έτος 1937.
Η πέτρα του Γροίκου ή Γρίγου από την οποία έχει κατασκευαστεί ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου δημιουργήθηκε στην ηφαιστειογενή και πλούσια σε θρύλους, Πάτμο. Το μόνο μη ηφαιστειακό τμήμα του νησιού βρίσκεται νοτιοδυτικά και αποτελείται από μάρμαρα. Το νησί της Αποκάλυψης αποτελείται ως επί το πλείστον από ηφαιστειακά πετρώματα που προήλθαν από εκρήξεις οι οποίες έγιναν πριν από 7-5 εκατομμύρια χρόνια. Η τελευταία ηφαιστειακή δραστηριότητα συνέβη πριν απο 4 εκατομμύρια χρόνια. Η διείσδυση βασαλτικού μάγματος στην κρούστα από τον μανδύα δημιούργησε αρχικά τραχυανδεσιτικά μάγματα με θερμοκρασίες μάγματος περίπου 1.000 βαθμών Κελσίου σε βάθη μεγαλύτερα των 15 χιλιομέτρων. Το ανερχόμενο υλικό σε βάθος 5-10 χλμ διαφοροποιήθηκε δίνοντας τους ρυόλιθους του εντυπωσιακού όρμου του Γροίκου.
Ο ρυόλιθος του ναού του Αγίου Νικολάου είναι ηφαιστειακό εκρηξιγενές πέτρωμα με ορυκτολογική σύσταση ανάλογη με αυτή των γρανιτών. Πρόκειται για το αντίστοιχο έκχυτο του γρανίτη. Πήρε το όνομα του από την αρχαιοελληνική λέξη ρύαξ (ποταμός) και αναφέρεται στο υλικό από το οποίο σχηματίστηκε. Συγγενή ορυκτά με τον ρυόλιθο είναι ο περλίτης, η κίσσηρη και ο οψιδιανός που συναντώνται στην ηφαιστειακή Κέφαλο.
Πρόκειται για πολύ ραδιενεργό υλικό που δυστυχώς χρησιμοποιείται ακόμη σήμερα για δόμηση τόσο στην Πάτμο όσο στην Κέφαλο. Μπορεί να προκαλέσει λευχαιμία δηλαδή καρκίνο του μυελού των οστών, του «εργοστασίου» στα κόκκαλα όπου παράγονται τα αιμοσφαίρια. Πλούσια πυριτικά πυριγενή πετρώματα (ρυόλιθοι και γρανίτες) φαίνεται να είναι οι κύριες πηγές υψηλών επιπέδων ραδονίου στον υπαίθριο αέρα σε ορισμένες περιοχές τόσο της Πάτμου όσο της Κω. Οι συγκεντρώσεις του ραδονίου στον εξωτερικό αέρα συσχετίζονται γενικά με τα επίπεδα ραδονίου του πετρώματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι με την μεταφορά της πέτρας μεταφέρεται και η ραδιενέργεια του, κάτι το οποίο προέκυψε και στον ναό του Πολιούχου της Κω. Πρόσφατη μέτρηση στην πέτρα του Αγίου Νικολάου επιβεβαιώνει την υψηλή ραδιενέργεια που εκπέμπει φτάνοντας τα υψηλά επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί πριν λίγα χρόνια στην παραλία του Γροίκου.
Ανάλογα υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας παρατηρήθηκαν από τα όξινα ηφαιστειακά πετρώματα, ιδίας ορυκτολογικής σύστασης με αυτά του Γροίκου, που έχει κατασκευαστεί η πέτρινη περίφραξη του Βρετανικού Στρατιωτικού Κοιμητηρίου της Δοϊράνης.
Λέγεται ότι βομβαρδισμός κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου προκάλεσε ζημιά στην εκκλησία και ίσως αποδυνάμωσε ελαφρώς την κατασκευή. Ο ναός του Αγίου Νικολάου υπέστη σοβαρές ζημιές από το πέρασμα των σεισμικών κυμάτων της 21ης Ιουλίου 2017.
Ο ναός που σχεδιάστηκε από τον Ιταλό αρχιτέκτονα R. Petracco ακόμη και με πληγές παραμένει ένα στολίδι το οποίο ξεχωρίζει στον αστικό ιστό της πόλης. Η πληγωμένη τοπική κοινότητα ξέρει ότι με την αμέριστη συνδρομή των απανταχού Κώων πάλι θα κάνει το θαύμα του ο Πολιούχος της πόλης.
Γεωδίφης
Πηγές
1.Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
2.Προφορική μαρτυρία Γ.Γεωργαλλή
3.Βικιπαίδεια
4. Gli uomini di Musolini,Cesare Maria De Vecchi /televignole.it
5.Κωακό Πανόραμα- Αλ.Μάρκογλου
6.Enzo Santarelli,Cesare Maria De Vecchi in Treccani, Dizionario Biografico degli italiani.
https://www.treccani.it/enciclopedia/de-vecchi-cesare-maria_(Dizionario-Biografico)/
Ο Αγ.Νικόλαος σε σχέδιο του R.Petracco, Ρόδος-1937
