Η αρχαία περιστροφή της Ιβηρικής Χερσονήσου

Το ορόκλινο της Κανταβρίας είναι μια μεγάλη δομή που κάμπτει την Βαρίσκια της Δυτικής Ευρώπης στη ΒΔ Ιβηρική.

Το ηφαιστειακό πέτρωμα που βρέθηκε στο νότιο τμήμα της León γνώρισε μια περιστροφή περίπου 60 μοιρών, 300 εκατομμύρια χρόνια πριν, ένα παράδειγμα που δείχνει το τι θα μπορούσε να έχει συμβεί σε όλη την Ιβηρική Χερσόνησο, όταν σχηματιζόταν. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από τα μαγνητικά σήματα των ορυκτών της, που αναλύονται επί του παρόντος από τους ερευνητές. Η ανακάλυψη αυτή βελτιώνει την κατανόησή μας για μία εξαφανισμένη οροσειρά που βρισκόταν πάνω από αυτό που είναι τώρα η βόρειο-δυτική Ισπανία, η Γαλλία, και το νότιο Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι λουόμενοι που συγκεντρώνονται κάθε καλοκαίρι στις όχθες των ποταμών των οροσειρών La Cabrera και Ελ Teleno στην πόλη Λεόν έχουν λίγο λόγο να υποπτεύονται ότι τα πετρώματα που παρατηρούν κοντά στο νερό είναι ηφαιστειακής προέλευσης, ηλικίας πάνω από 460 εκ. χρόνων, όταν μια αναδυόμενη Ιβηρική χερσόνησος ήταν ακόμα στις ακτές της ηπείρου της Γκοντβάνα, στην όχθη του χαμένου ωκεανού Ρεϊκού.

Περίπου 350 εκατομμύρια χρόνια πριν, αυτός ο αρχαίος ωκεανός έκλεισε κατά τη διάρκεια του σχηματισμού της υπερηπείρου Πανγαίας, και τα ιζήματα έγιναν μια μεγάλη οροσειρά που απέκτησαν αργότερα ένα καμπύλο σχήμα, με αποτέλεσμα να γίνουν μέρος της σημερινής  Ιβηρικής Χερσονήσου περίπου 300 εκατομμύρια χρόνια πριν .

Τώρα, οι επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα έχουν συλλέξει, από την περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα από την Truchas και την Ponferrada, 320 ηφαιστειακά δείγματα μαζί με ασβεστόλιθο, πετρώματα τα οποία αποτελούν ένα αρχείο αυτής της ταραχώδους, ηφαιστειακής περιόδου της ιστορίας του πλανήτη μας.

Αφού ανέλυσαν τα δείγματα σε ένα από τα πιο σημαντικά εργαστήρια Παλαιο-μαγνητισμού στον κόσμο, που βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης (Ολλανδία), έχουν τη δυνατότητα να ανασυνθέσουν την ιστορία αυτών των αρχαίων βράχων με βάση το μαγνητικό σήμα που περιέχουν τα ανόργανα άλατα τους. "Αυτά τα πετρώματα εναποτέθηκαν στον πυθμένα του ωκεανού 440.000.000 χρόνια πριν κοντά στο νότιο πόλο, και τα συστατικά τους ήταν προσανατολισμένα προς την κατεύθυνση του τότε μαγνητικού πεδίου της Γης," εξηγεί ο Javier Fernández Lozano, ένας γεωλόγος στο Πανεπιστήμιο του Σαλαμάνκα και συν-συγγραφέας της έρευνας.

Περίπου 120 εκατομμύρια χρόνια αργότερα, συνέβη η σύγκρουση των δύο ηπείρων, ανάμεσα σε αυτό που είναι τώρα η Βόρεια και τη Νότια Ευρώπη. Το αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης ήταν αυτό που είναι γνωστό ως Βαρίσκια (ή Ερκύνια)Ορογένεση, με την ανύψωση της οροσειράς κατά μήκος του άξονα Βορρά-Νότου, η οποία άφησε τα βράχια με ένα δευτερεύον μαγνητικό σήμα, προσαρμοσμένο στο νέο μαγνητικό πεδίο της Γης.

Η θερμότητα που παράγει ο πυρήνας της Γης είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία των ρευμάτων μεταφοράς στον μανδύα που μεταφέρουν ύλη και ενέργεια, και μετακινούν τις λιθοσφαιρικές πλάκες πάνω στις οποίες βρίσκονται οι ήπειροι. Καθώς οι πλάκες μετακινούνται, πλησιάζουν μεταξύ τους συγκρούονται ή απομακρύνονται ή κινούνται πλευρικά (παράλληλα). Η κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών γεννάει τα βουνά (ορογένεση) και τις υποθαλάσσιες οροσειρές, διαδικασίες που συνοδεύονται από σεισμούς και εκρήξεις ηφαιστείων. Οι κινήσεις της λιθοσφαιρικής πλάκας της Ευρασίας και οι συγκρούσεις της με άλλες πλάκες δημιούργησαν στο παρελθόν πτυχώσεις και ορογενέσεις μία από αυτές  είναι η Βαρίσκια . Τα βουνά της Ιβηρικής (πλην των Πυρηναίων και της Σιέρα Νεβάδα), ο Ιούρας στη Γαλλία-Ελβετία, ο Μέλανας Δρυμός στη Γερμανία, τα Ουράλια Όρη κ.ά. σχηματίστηκαν με την Βαρίσκια Πτύχωση περίπου 350 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα. Τα βουνά της νότιας Ευρώπης, όπως τα Καρπάθια, ο Καύκασος, οι Άλπεις, η Πίνδος , κ.ά., σχηματίστηκαν κατά την Αλπική Ορογένεση, δηλαδή από την διαδικασία ανύψωσης των Άλπεων  η οποία άρχισε περίπου 60 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα.

«Οι αλλαγές στην κατεύθυνση του εν λόγω μαγνητικού πεδίου διατηρήθηκαν σε ορυκτά τους, και δείχνουν ότι αμέσως μετά τη διαδικασία αυτή, οι βράχοι των βουνών αυτών γνώρισαν μια περιστροφή περίπου 60 μοιρών, μέχρι να καταλήξουν στον τρέχοντα προσανατολισμό τους », σημειώνει ο Fernández Lozano.

Ο ίδιος επισημαίνει ότι αυτό μαγνητικό σήμα μπορεί να συσχετιστεί με τις διαδικασίες μεγάλης κλίμακας σχηματισμού βουνού, και πώς αυτές οι διαδικασίες  δημιουργούν γεωδομές γνωστές ως ορόκλινα: "Με ένα δείγμα βράχου, μπορούμε να αναλύσουμε μια διαδικασία που έχει επέλθει στην τεκτονική πλάκα και, συγκεκριμένα, προσφέρει νέα δεδομένα που μας επιτρέπουν να ανακαλύψουμε πώς συνέβη η Βαρίσκια ορογένεση και η πτύχωση της καθώς περιέχουν πληροφορίες που διατηρούνται στους βράχους των Βρετανικών Νήσων, της Γαλλίας, και της βορειοδυτικής Ισπανίας, καλύπτοντας μία έκταση 3.000 χιλιομέτρων.

Η μελέτη αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο μιας μακράς συζήτησης που αφορά ένα γεωλογικό πρόβλημα: Το ορόκλινο της Κανταβρίας, είναι ένα θέμα που πριν από λίγα χρόνια έφερε μαζί ειδικούς σε διεθνές συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στη Σαλαμάνκα. Το ορόκλινο είναι η πτύχωση μιας σειράς ή μιας αλυσίδας των βουνών που ήταν αρχικά γραμμική, και η Κανταβρία αναγνωρίζεται 300 εκατομμύρια χρόνια αργότερα, στη γεωγραφία της Ιβηρικής χερσονήσου και των γύρω περιοχών.

Συγκεκριμένα, μπορεί κανείς να παρατηρήσει το τόξο που σχηματίζεται από την οροσειρά της  Κανταβρίας μέχρι να εξαφανιστεί μέσα στην υφαλοκρηπίδα και την πτύχωση που συνεχίζει κατά μήκος της Ιβηρικής οροσειράς. Ο Fernández Lozano σημειώνει ότι η νέα έρευνα «πηγαίνει πέρα ​​από τις προηγούμενες προσπάθειες, επικεντρώθηκε κυρίως στην Αστούρια, προκειμένου να κατανοήσουμε αυτό το ορόκλινο, και τώρα μπορούμε να βρούμε τα ίχνη της νοτιότερα, στα σύνορα μεταξύ Λεόν και Ζαμόρα.»

«Χάρη σε μελέτες όπως αυτή, μπορούμε να συνεχίσουμε να παρέχουμε πληροφορίες σχετικά με τα αίτια και τις διαδικασίες που γέννησαν τις πτυχωμένες  οροσειρές μετά από τη σύγκρουση μεταξύ των δύο ηπείρων», καταλήγει ο γεωλόγος.

​

Γεωδίφης

Πηγές

1.Περιοδικό «Τεκτονοφυσική»

2.Βικιπαίδεια