Το χτένι των προσκυνητών και η διαδρομή του Αγίου Ιακώβου
Κατά τον 11ο αιώνα, ο πιο δημοφιλής χριστιανικός προορισμός ήταν ο ναός του Σαντιάγο δε Κομποστέλα, στη Γαλικία -μία περιοχή της ΒΔ Ιβηρικής Χερσονήσου. Πιστοί από την Ευρώπη κατευθύνονταν στο Σαντιάγο για ένα μόνο λόγο ,να αγγίξουν με τα χέρια τους το ναό και να προσκυνήσουν τον τάφο του Αγίου Ιακώβου. Στις καθιερωμένες διαδρομές των προσκυνητών προς το Σαντιάγο υπήρχαν σύμβολα της διαδρομής και καταλύματα για τους ταξιδιώτες, τα οποία ήταν καταγραμμένα σε καταλόγους, ανάλογα με το δρομολόγιο, τα οποία αποτελούσαν ένα είδος ταξιδιωτικού οδηγού. Πολλοί προσκυνητές επισκέπτονται και σήμερα την πόλη του Σαντιάγο δε Κομποστέλα στη γιορτή του Αγίου Ιακώβου στις 25 Ιουλίου.
Οι προσκυνητές του Μεσαίωνα συχνά φορούσαν ένα κέλυφος από χτένι στο μανδύα ή τα καπέλα τους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους προς το Σαντιάγο. Περισσότερο από το να είναι απλώς ένα σύμβολο ή ένα σήμα προσκύνησης, τα όστρακα είχαν επίσης ένα πρακτικό σκοπό: ήταν ένα εύχρηστο και ελαφρύ μπολ/φλιτζάνι, το οποίο οι προσκυνητές μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν για να κρατήσουν το φαγητό τους και το ποτό στο μακρύ τους ταξίδι. Προσκυνητές επίσης θα σιτίζονταν σε εκκλησίες και άλλα ιδρύματα, και το κέλυφος ήταν το μέτρο(κάτι σαν κουτάλα) για τα τρόφιμα που πρόκειται να τους διατεθούν.
Ήταν έθιμο να στερεώνουν στα καπέλα τους με όστρακα , τα διάσημα ''όστρακα ή αχιβάδες των προσκυνητών'', για να υποδηλώσουν ότι είναι προσκυνητές που κατευθύνονταν προς το Σαντιάγο δε Κομποστέλα.
Υπάρχουν πολλές ιστορίες σχετικά με τα όστρακα και πιστεύεται ότι χρονολογούνται από τους προ-χριστιανικούς χρόνους. Είναι κατανοητό το Camino de Santiago(διαδρομή του Αγίου Ιακώβου) είχε γίνει επίσης ένα είδος προσκυνήματος στη γονιμότητα, από τα ζευγάρια που χρειάζονταν βοήθεια για να κάνουν παιδιά. Είναι πιθανό το κέλυφος να σχετίζεται με ένα ειδωλολατρικό σύμβολο της γονιμότητας. Το απολιθωμένο κέλυφος είναι το παγκόσμιο σύμβολο του Αγίου Ιακώβου στο χριστιανικό κόσμο.
Υπάρχουν πολλές ιστορίες, θρύλοι και μύθοι που προσπαθούν να εξηγήσουν την αρχαία σχέση μεταξύ του κελύφους και τη διαδρομή του Αγ.Ιακώβου. Δεν είναι τυχαίο ότι στα γαλλικά το όστρακο ονομάζεται Coquille Saint Jacques(Κοχύλι του Αγ.Ιακώβου), ενώ στα γερμανικά ονομάζονται «Jakobsmuscheln» (Μύδια του Αγ.Ιακώβου ).
Το είδος που συνδέεται παραδοσιακά με τον Άγιο Ιάκωβο δεν είναι άλλο από το χτένι . Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα και ωραιότερα δίθυρα της Μεσογειακής λεκάνης, ως εκ τούτου, του έχει αποδοθεί το συγκεκριμένο όνομα pecten jacobaeus( είναι γνωστό ως μεσογειακό χτένι). Το περίφημο χτένι φτάνει σε μεγέθη 60-150 χιλιοστών και μοιάζει με φυσικό έργο τέχνης. Οι δύο βαλβίδες του έχουν διαφορετικά σχήματα. Αυτά τα χτένια τρώνε πλαγκτονικούς οργανισμούς και άλλα σωματίδια που επιπλέουν φιλτράροντας το θαλασσινό νερό με τα βράγχιά τους. Απολιθώματα από το χτένι jacobaeus πρωτοεμφανίζονται στις αρχές του Πλειόκαινου(2 εκ.ετών) και είναι αρκετά συχνά στην Πλειόκαινο και Πλειστόκαινο. Πρόκειται για είδος που ζει ελεύθερα, σε βυθό με άμμο και λάσπη στην υπο-και βαθύ-παράλια ζώνη.
Το ''χτένι των προσκυνητών" λέγεται ότι είναι μια αλληγορία, και ότι οι γραμμές(ραβδώσεις με αύλακες) του αντιπροσωπεύουν τις διαφορετικές διαδρομές των προσκυνητών που ταξιδεύουν από όλο τον κόσμο, καθώς όλα τα μονοπάτια οδηγούν σε ένα σημείο: τον τάφο του Αγίου Ιακώβου στο Σαντιάγκο ντε Κομποστέλα. Ωστόσο, η ιστορία είναι ανοιχτή σε ερμηνείες. Σε ποια πλευρά, σε τι σημείο στο Σαντιάγο; Σε ορισμένες περιοχές, η μεγαλύτερη γραμμή(ράβδωση) από το χτένι θεωρείται ότι δείχνει προς το Σαντιάγο.
Δεδομένου ότι το χτένι είναι εγγενές στην ακτή της Γαλικίας, το κέλυφος έγινε επίσης ένα ενθύμιο, μια φυσική απόδειξη ότι έχουν προσκυνήσει στο Σαντιάγο . Τα απολιθώματα στο τέλος του ταξιδιού γίνονταν επίσης ένα δημοφιλές σουβενίρ και πηγή εσόδων για τα καταστήματα κοντά στον καθεδρικό ναό στο Σαντιάγο .
Υπάρχουν πολλοί μύθοι που προσπαθούν να σχετίσουν τον Άγιο Ιακώβο με το χτένι: ένας από αυτούς τα μύθους λέει ότι το άλογο ενός ιππότη έπεσε στα νερό και αναδείχθηκε με όστρακα.
Το σχήμα του επίσης μοιάζει με τον ήλιο που δύει, το οποίο θα ήταν ένα σημαντικό καθημερινό γεγονός, γεμάτο συμβολισμούς σε προ-χριστιανικές κοινωνίες. Κατά πάσα πιθανότητα δεν είναι μόνο μια απλή σύμπτωση το γεγονός ότι η διαδρομή του Αγ.Ιακώβου είναι ένα ταξίδι προς τη Δύση, τελειώνοντας στο «τέλος του κόσμου» (το όνομα που δόθηκε στο Fisterra - Finis Terrae) και τη δύση του ήλιου.
Ο Άγιος Ιάκωβος, ψαράς στη Γαλιλαία ήταν ένας από τους δώδεκα μαθητές του Χριστού, ο οποίος μαρτύρησε στην Ιερουσαλήμ το 44 περίπου μ. Χ. Διέδωσε τον χριστιανισμό στους Κέλτες της Ιβηρικής Χερσονήσου. Κατά τη διάρκεια του 7ου αιώνα, τα οστά του μεταφέρθηκαν από κάποιους μοναχούς στην Ισπανία.
Γεωδίφης
Πηγές
1.Βικιπαίδεια
2.caminoways.com/
Το χτένι του Αγ.Ιακώβου στην ακτή Ατσά, Μαστιχάρι Κω.
Καθεδρικός του Σαντιάγο ντε Κομποστέλα έχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO.
