Η Κως όπως την γνώρισε ο Ardito Desio
Ίσως, κανένα από τα νησιά της Δωδεκανήσου, όπως η Κως δεν έχει τόσο διαφορετικά τοπία: απόκρημνα βουνά και γυμνά, που κόβονται από ψηλές απομονωμένες βραχώδεις δομές και απότομες πλαγιές, με λόφους που γέρνουν προς τα βουνά και πράσινες πεδιάδες .Έχεις την εντύπωση ενός ευχάριστου νησιού και γόνιμου ενώ αν το δει κανείς το μεσημέρι φαίνεται με τραχύ έδαφος, γυμνό και αδιαπέραστο.
Από αυτή την αντίθεση μεταξύ των δύο πλευρών, κάτι που προκαλεί είναι η θέση της μεγάλης οροσειράς που τρέχει κατά 3/4 το μήκος του νησιού, φτάνοντας σε υψόμετρο τα 846 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας. Αυτό είναι ένα όφελος για το νησί καθώς οι προεξοχές προσεγγίζουν τη θάλασσα, οπότε αφήνουν χώρο στην απέναντι πλευρά, με αποτέλεσμα τα βουνά να λαμβάνουν σε αφθονία το πρώτο στοιχείο που την κάνει εύφορη,το φρέσκο νερό.
Η Κως είναι πλούσια σε πηγές και ήδη ήταν γνωστή στους αρχαίους η πηγή της Βουρίνας του παλαιού υδραγωγείου που τροφοδοτεί με νερά την πόλη. Αλλά πολλές άλλες πηγές, υπάρχουν κατά μήκος της πλευράς του βουνού και από αυτές μόνο ένα μέρος αξιοποιείται για τις γεωργικές ανάγκες του κάμπου, καθώς τουλάχιστον το ήμισυ των νερών χάνεται κατά μήκος των ανεπαρκών συστημάτων υδρομάστευσης. Υπάρχει ακόμη και μια μικρή λίμνη στο βουνό η Αβδελολίμνη, και μια άφθονη μεταλλική πηγή (Κοκκινόνερο) που θα μπορούσε να παρέχει καλό πόσιμο νερό και άλλες ιαματικές πηγές, που ίσως μόνο η δύσβατη θέση τους και ο ανταγωνισμός με αυτές που υπάρχουν στην Νίσυρο τις έχουν αφήσει σχεδόν αχρησιμοποίητες.
Αλλά η Κως είναι κυρίως γεωργικό νησί. Ωστόσο, πιστεύω, ότι όταν η Ρόδος γίνει ένα πολύ δημοφιλές θέρετρο, η Κως θα γίνει το πρώτο παράρτημα. Αν η Ρόδος φημίζεται για το αξιοζήλευτο κλίμα και για τα εξαιρετικά μνημεία, η Κως έχει - ή μάλλον, θα μπορούσε να έχει εφόσον αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ελονοσίας εξαιτίας των βαλτωδών οικοτόπων των ακτών - ένα κλίμα λίγο διαφορετικό, και εάν δεν έχει τα μνημεία της Ρόδου, αλλά δεν είναι κάτι που λείπει και το τοπίο της και οι παραλίες της είναι ακόμα πιο λατρευτές.
Τι να σας πως για την πλατεία της Κω; Από τη μία πλευρά το κάστρο με τάφρο και την κινητή γέφυρα του και από την άλλη το τζαμί στη μέση της κρήνης και τον αρχαίο πλάτανο του Ιπποκράτη με το μεγαλοπρεπέστατο θόλο και τις αποχρώσεις του σε κάθε γωνιά.
Η πόλη της Κω, βρίσκεται στην άκρη μιας τεράστιας πεδιάδας μεταξύ μιας αμμώδους άκρας και του Ακρωτηρίου του Ψαλιδιού, απέναντι από την ασιατική χερσόνησο της Αλικαρνασσού. Περίπου 7.500 κάτοικοι ζουν σε αυτό το μέρος. Μεταξύ Ελληνορθόδοξων, Μουσουλμάνων και Εβραίων, που ασχολούνται με τη γεωργία και το εμπόριο, υπάρχει μια μικρή ομάδα Ιταλών. Δεν υπάρχει, ωστόσο, στην Κω, όπως τη Ρόδο, μια σαφής διάκριση μεταξύ των συνοικιών, όπως οι Έλληνες και οι Ισραηλίτες καταλαμβάνουν ιδιαίτερα το ανατολικό τμήμα της πόλης κοντά στη θάλασσα, όπου τώρα αναπτύσσεται μία όμορφη ιταλική γειτονιά, με τους Τούρκους, να συναντώνται στα δυτικά και νότια.
Πάνω από μία στενή, αμμώδη χερσόνησο που κλείνει σχεδόν το λιμάνι στο Μανδράκι, συναντάται το μεγαλύτερο μέρος του κάστρου της Κω, το έργο των Ιπποτών που το έφτιαξαν, με μεγάλες ποσότητες μαρμάρου, μεταξύ του τέλους του 15ου και στις αρχές του 16ου αιώνα.
Περίπου 3 χλμ. από την Κω, όχι μακριά με τα πόδια βρίσκεται το τουρκικό χωριό Ghermè (Κερμετές), βρίσκονται τα ερείπια του Ασκληπιείου, το περίφημο ιερό του Ασκληπιού και θεραπευτήριο. Και τι ερείπια! Λίγα καθίσματα από μάρμαρο, μερικά κομμάτια από τοίχους που περικλείουν ένα χάος από διασκορπισμένες πέτρες, θραύσματα από κίονες, σπασμένες πλάκες μαρμάρου. Αν πριν επισκεφθείτε τα ερείπια του Ασκληπιείου μπορείτε να διαβάσετε τις εκθέσεις των αρχαιολόγων σχετικά με το τι ήταν το ιερό στην αρχαιότητα, γυρίζοντας μεταξύ αυτών των ερειπίων θα μπορούσατε να σκεφθείτε ότι δεν είναι τίποτα, αλλά αποκύημα της φαντασίας. Πού είναι τα μεγάλα κτίρια, όπου οι ναοί, οι στοές, τα αγάλματα και τα σιντριβάνια βρίσκονταν; Αλλά από το 2ο ή 3ο αιώνα μέχρι σήμερα, η καταστροφή και η λεηλασία έχει επαναληφθεί τόσες φορές, που αναρωτιέμαι πώς από το αρχαίο Ασκληπιείο ακόμη κάτι παρέμεινε μέχρι τις ημέρες μας.
Από την Κω ξεκινά ένας δρόμος, που κατασκευάστηκε στα τελευταία χρόνια, και ο οποίος διασχίζει το νησί σε όλο το μήκος του και συνδέει την πρωτεύουσα με την Αντιμάχεια, το πιο απομακρυσμένο χωριό την Κέφαλο, βρίσκεται περίπου 44 χιλιόμετρα μακριά. Το κύριο οδικό δίκτυο αποτελείται και από δευτερεύουσες οδούς, που όμως δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί, φθάνοντας διάφορα κέντρα του νησιού: τον Κερμετέ, το Ασφενδιού, το Πυλί και την Καρδάμαινα.
Πρόκειται για αγροτικά κέντρα, κυρίως από Έλληνες, οι οποίοι καλλιεργούν τους λόφους και τις πεδιάδες με αμπελώνες, καπνό, σιτάρι, όσπρια, κλπ, αλλά με συστήματα τόσο αρχέγονα,που δεν ανταποκρίνονται στην εξαιρετική γονιμότητα του εδάφους, ιδίως για τα σταφύλια και τον καπνό. Πριν από καιρό ήταν επίσης διαδεδομένη, η εκτροφή του μεταξοσκώληκα, αλλά τώρα αυτή η βιομηχανία είναι από καιρό σε καμπή.
Τίποτα ιδιαίτερα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό δεν έχουν τα εσωτερικά κέντρα του νησιού της Κω. Είναι ο συνήθης τύπος των αγροτικών κέντρων επίσης κοινά στην Ρόδο που αποτελούνται από μονώροφα σπίτια, με δύο ή τρία δωμάτια, ένα φούρνο, και μερικές φορές από ένα φράχτη για τα ζώα.
Το μόνο που διαφέρει λίγο, είναι η Κέφαλος, που βρίσκεται στην άκρη ενός υψώματος, στη χερσόνησο που φέρει το ίδιο όνομα. Η εμφάνιση της Κεφάλου είναι περίεργη, όχι τόσο για τη έκταση και το σχήμα της πόλης ή τις παράξενες διακοσμήσεις των δωματίων, που αποτελούνται από μακριές σειρές με κενές φιάλες που κρέμονται στους τοίχους, αλλά και για την παρουσία πολυάριθμων στάβλων και αποθηκών σκαλισμένων σε ηφαιστειακή τόφφο, μερικοί από τα οποίους φαίνεται να έχουν χρησιμοποιηθεί, ακόμη και για κατοικία. Περίεργοι είναι οι δρόμοι της Κεφάλου, βαθιά βυθισμένοι στο έδαφος, αλλά δεν αποτελούν μία αποκλειστικότητα, δεδομένου ότι εμφανίζονται, επίσης, προς την Αντιμάχεια και σε άλλα νησιά, όπου υπάρχουν τόφφοι όπως στην Τήλο, και στη συνέχεια και πάλι στην Ιταλία, στην ναπολιτάνικη πεδιάδα όπου καλούνται "cupe".
Ο Ardito Desio γεννήθηκε στην Πάλμα Νόβα , επαρχία του Ούντινε, την 18η Απριλίου του 1897.Ήταν διάσημος Ιταλός εξερευνητής ,γεωγράφος και γεωλόγος. Διετέλεσε καθηγητής Γεωλογίας στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου.Επιστημονικά ασχολήθηκε με την έρευνα των Άλπεων, τους παγετώνες Ορτλέρ (Κεντρικές Άλπεις), τα Δωδεκάνησα, τη Λιβύη, την Ανατολική Σαχάρα, την Αιθιοπία και το Καρακορούμ. Μεταξύ 1921 και 1924 έκανε δύο αποστολές (14 μήνες) στα Δωδεκάνησα όπου μελέτησε και απεικόνισε για πρώτη φορά την γεωλογία τους. Πέθανε στη Ρώμη στις 12 Δεκέμβρη του 2001 σε ηλικία 104 ετών.
Γεωδίφης
Πηγές
1.Isola di Coo-Ardito Desio
2.Βικιπαίδεια
Εσωτερικό τεμένους της Λότζιας Κω.
