Μικροσκοπικά μυρμήγκια είναι από τους πιο ισχυρούς παράγοντες της φθοράς των ορυκτών

Όταν πρωτοεμφανίζονταν τα μυρμήγκια στην Γη η οροσειρά του Δίκαιου- Κω όπως και άλλες οροσειρές της χώρας μας δεν είχαν ακόμη σχηματιστεί. 

Το παλαιότερο απολίθωμα μυρμηγκιού (Sphecomyrma) μας δείχνει ότι τα πρώτα έντομα της οικογένειας Formicidae εμφανίστηκαν στην Γη κατά τον Κρητιδικό. Ορισμένες από τις πρώτες ομάδες τους όπως τα Leptanillinae και Martialinae, αρχικά ήταν αρπακτικά κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Μετά τον ερχομό των ανθοφόρων φυτών ,περίπου 100 εκ. χρόνια πριν, διαφοροποιήθηκαν και ανέλαβαν την οικολογική επικράτηση περίπου 60 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Η κοινωνική τους οργάνωση,η ικανότητά τους να τροποποιούν οικοτόπους, να αξιοποιούν πόρους και να αμύνονται τα έκανε να επικρατήσουν σχεδόν σε όλα τα οικοσυστήματα.

Τα μυρμήγκια έχουν αποικίσει σχεδόν κάθε ηπειρωτική περιοχή της Γης. Παίζουν σημαντικό ρόλο στο φαινόμενο της αποσάθρωσης, στην φθορά των πετρωμάτων και στην διαμόρφωση του φυσικού τοπίου.

Πέρα από τις γεωλογικές χρονικές κλίμακες, η αποσάθρωση των πυριτικών ορυκτών - που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 90% του συνόλου των πετρωμάτων του φλοιού της Γης - παίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, όπως το διοξείδιο του άνθρακα καταναλώνεται σε χημικές αντιδράσεις αποσάθρωσης και η προκύπτουσα ύλη από ανθρακικό συσσωρεύεται υπό μορφή ασβεστόλιθου και δολομίτη.

Μια νέα μελέτη εντόπισε έναν παραγνωρισμένο και από ότι φαίνεται σημαντικό παράγοντα της αποσάθρωσης: τα μυρμήγκια, τα οποία φαίνεται να είναι από τους πιο ισχυρούς βιολογικούς παράγοντες της φθοράς των ορυκτών που έχουν ποτέ παρατηρηθεί. Η ανδρεία των πανταχού μικροσκοπικά τιτάνων στην μάχη με την απόσαθρωση δεν είναι η μόνη καθώς μπορεί να σημαντικοί και για τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα, ωστόσο, μένει να φανεί.

''Όταν ξεκίνησα αυτή τη μελέτη πριν από 25 χρόνια, τα μυρμήγκια δεν ήταν καθόλου το επίκεντρο της έρευνας, αλλά με την πάροδο του χρόνου, κατέστη προφανές ότι ήταν τα απόλυτα αστέρια του σόου," λέει ο Ρόναλντ Dorn, ένας γεωμορφολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας -Arizona State University και επικεφαλής συγγραφέας της νέας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Γεωλογία.

Με την πάροδο του χρόνου, τα πυριτικά ορυκτά στο υπέδαφος αποικοδομούνται από την έκθεση στο νερό, τη χημική διάλυση, και τη φυσική και χημική αποσάθρωση από ρίζες δέντρων, ακόμη και τα έντομα, όπως τα μυρμήγκια και οι τερμίτες. Για τη μελέτη των επιπτώσεων της αποσάθρωσης με την πάροδο του χρόνου σε αυτά τα πυριτικά ορυκτά, ο Dorn έθαψε άμμο από βασάλτη σε έξι περιοχές δοκιμής στην Αριζόνα και το Τέξας και ξέθαβε τα δείγματα κάθε πέντε χρόνια για να μετρήσει την επιδείνωση που σημειώθηκε στον ολιβίνη (ένα μαγνησιακό πυριτικό ορυκτό προερχόμενο από μαγματικά πετρώματα με πράσινο χρώμα) και τα πλαγιόκλαστα(πυριτικά ορυκτά που συναντώνται συνήθως στα εκρηξιγενή, ιζηματογενή και μεταμορφωμένα πετρώματα). Πάνω από ένα χρονικό διάστημα 25 ετών, ο Dorn διαπίστωσε ότι τα μυρμήγκια ''έσπασαν'' τα ορυκτά 50 έως 300 φορές πιο γρήγορα από ότι οι έλεγχοι του.

"Φυσικά, η ερώτηση είναι: Τι έκαναν τα μυρμήγκια στον βασάλτη .Είναι αυτά που σάλιωναν, έγλειφαν τους κόκκους ή τους αφομοίωναν ή θα μπορούσε το σπάσιμο των ορυκτών να οφείλεται στα βακτήρια και τους μύκητες που σχετίζονται με αποικίες μυρμηγκιών; Σε αυτό το σημείο, δεν ξέρουμε. "λέει ο Dorn.

Η επίδραση των μυρμηγκιών σε σωματίδια εδάφους δεν αποτελεί έκπληξη, αν και αυτή είναι η πρώτη φορά που κάποιος προσπάθησε να ποσοτικοποιήσει με αυτόν τον τρόπο, λέει ο Walter Tschinkel, εντομολόγος στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. "Τα μυρμήγκια είναι μεγάλοι βιορυθμιστές του εδάφους'', λέει. "Κατά τη διάρκεια πολλών γενεών, οι αποικίες μυρμηγκιών μπορεί να έχουν δραματικές επιπτώσεις για το περιβάλλον γύρω τους."

Περαιτέρω έρευνα από τον Dorn αποκάλυψε ότι τα μυρμήγκια βαθμιαία δημιουργούν ασβεστόλιθο εντός και γύρω από τις φωλιές τους, πιθανώς συγκεντρώνοντας ασβέστιο και μαγνήσιο από την άμμο βασάλτη για να σχηματίσουν τις αποθέσεις με την παγίδευση του διοξειδίου του άνθρακα στο βράχο κατά τη διαδικασία. Τουλάχιστον οκτώ είδη μυρμηγκιών είναι γνωστό ότι συσσωρεύουν ασβεστόλιθο, αν και το πώς και γιατί το κάνουν αυτό είναι ένα μυστήριο.

Δεδομένου του μεγάλου αριθμού των αποικιών μυρμηγκιών που έχουν ζήσει στη Γη από τότε που τα έντομα εξελίχθηκαν και άρχισαν να πολλαπλασιάζονται περίπου 65 εκατομμύρια χρόνια πριν, τα μυρμήγκια μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην απομόνωση του άνθρακα κατά τον γεωλογικό χρόνο, αναφέρει ο Dorn.

''Δεν θα με εξέπληττε το γεγονός αν τα μυρμήγκια παίζουν σημαντικό ρόλο στον κύκλο του άνθρακα," λέει ο Tschinkel. "Τα μυρμήγκια συνθέτουν ένα πολύ μεγάλο μέρος της βιομάζας σε πολλά οικοσυστήματα, καθώς και σε ορισμένα σημεία, η βιομάζα των μυρμηγκιών είναι μεγαλύτερη από την βιομάζα όλων των σπονδυλωτών μαζί."

Αν μπορούν να προσδιοριστούν οι μηχανισμοί της αποσάθρωσης, οι βιομηχανικοί μπορεί να είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τη δύναμη των μυρμηγκιών για την απομόνωση του διοξειδίου του άνθρακα, λέει ο Dorn. "Αν μπορούμε να καταλάβουμε το μυστηριώδη μηχανισμό που τα μυρμήγκια χρησιμοποιούν, και αν μπορούσε να κατασκευαστεί σε μεγαλύτερη κλίμακα, ίσως να είχαμε ένα εμπορικά βιώσιμο τρόπο δέσμευσης του διοξειδίου του άνθρακα."

Γεωδίφης

1.earthmagazine.org/ Elizabeth Cash

2.Βικιπαίδεια