Οι σεισμοί μέσα από τον ναό της Αγίας Παρασκευής

Ο ναός της Αγ.Παρασκευής.

Κάθε σημείο του νησιού φέρει έντονα τα σημάδια των συνεπειών του Εγκέλαδου. Οι σεισμοί στην Κω όπως και τα συνοδά φαινόμενα αυτών(τσουνάμι, ρευστοποίηση κά) παρατηρήθηκαν από τους μυθικούς χρόνους. Μύθοι, τοπωνύμια, πηγές, ιστορικά αλλά και εκκλησιαστικά μνημεία συνδέονται με αυτά τα πανάρχαια φυσικά φαινόμενα και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι από την ιστορία του τόπου.

Στο κέντρο της πόλης της Κω ένας μικρός και άγνωστος τόπος λατρείας βρίσκεται κοντά στην νεοβασιλική της Αγίας Παρασκευής. Πρόκειται για πετρόχτιστο, μονόχωρο αρχαίο ναό ο οποίος είναι κατασκευασμένος από υλικά της κωακής γης, ως επί το πλείστον από μάρμαρο, τραβερτίνη και ασβεστόλιθο.

Το ναΰδριο ίσως να έχει κτιστεί πάνω από ερείπια αρχαίου ναού. Το πότε και πως κατέρρευσε δεν το γνωρίζουμε μέσα από τα ιστορικά αρχεία. Τα ερείπια του όμως φέρουν πολλά ''σημάδια'' από τα χτυπήματα του Εγκέλαδου. Οι σχισμές, οι ρωγμές αλλά και οι ανακαινίσεις του χώρου υποδηλώνουν ότι το ιερό κτίριο ίσως να έχει πληγεί,λίγο ή πολύ από διάφορα ιστορικά σεισμικά συμβάντα.

Στην χώρα μας ιστορικά δεδομένα από το 550 π.Χ ως το 1550 μ.Χ. έχουν δείξει ότι έχουν εκδηλωθεί περίπου 5 σοβαροί σεισμοί ανά αιώνα ενώ οι σεισμολόγοι αναφέρουν για 80 κατά μέσο όρο σεισμούς ανά αιώνα.

Κοντά στο ναΰδριο βρίσκεται η σημερινή βασιλική της Αγίας Παρασκευής. Το έτος 1693 γίνεται για πρώτη φορά η αναφορά του ναού χωρίς να είναι γνωστή η αρχική του θέση και το έτος κατασκευής. Ιστορικά στοιχεία αναφέρουν για δωρεά του μισού κτίσματος της εκκλησίας της Αγ. Παρασκευής, το έτος 1721. Αν και υπάρχει ένα τεράστιο έλλειμμα πληροφοριών, αλλά και γνώσης γι' αυτήν περίοδο, ο ναός πιθανόν να έχει οικοδομηθεί αρκετές φορές από τότε.

Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης στα Κώια του αναφέρει ότι στο χώρο που βρίσκεται σήμερα το τζαμί Defterdar, στην Πλατεία Ελευθερίας υπήρχε ναός της Αγίας Παρασκευής. ''ήν ίδρυμα πλούσιον κ' εποχής προγενεστέρας των καταχτητών ημών, Τούρκων κ' επιβεβαιοί πως την παράδοσιν, ότ' ήν Χριστιανικός ναός, μάλιστα επ' ονόματι της Αγίας Παρασκευής''. Πριν το 1917, την χρονιά που έγραψε τα Κώια, το νησί έχει βρεθεί αντιμέτωπο με 4 ισχυρότατους ιστορικούς σεισμούς, το 1812, το 1843, το 1863 και το 1869.

Το έτος 1913 είχε ανεγερθεί ένας ακόμη ομώνυμος ναός, μικρότερος όμως σε διαστάσεις στον τωρινό χώρο. Ομογενείς από την Αμερική, με δωρεές από το 1910, συνέβαλλαν στην οικοδόμηση του. Με συλλογή εράνων προσδοκούσαν να επεκτείνουν τον ναό στον διπλανό χώρο ωστόσο προσέκρουαν στις αντιρρήσεις κάποιου γείτονα και έτσι η επέκταση του όσο και η κατασκευή καμπαναριού είχε ανασταλεί.

Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι ο ναός ήταν ετοιμόρροπος πριν το 1932. Είναι πολύ πιθανό να επιδεινώθηκε η θεμελιοδομή από τον σεισμό του 1926, των 5.4R που είχε επίκεντρο την τοποθεσία Κιαχίτη της Αντιμάχειας.

Μαρτυρίες αναφέρουν ότι από σεισμό γκρεμίστηκε το σπίτι του γείτονα(πιθανόν το 1926) και άνοιξε ο δρόμος για την ανέγερση της νέας μεγαλύτερης βασιλικής με τρούλλο. Ο νέος ναός με καλύτερες αντισεισμικές προδιαγραφές, οικοδομήθηκε το 1932 , παρέμεινε αλώβητος από τα σεισμικά κύματα των 6,7R του 1933 που προήλθαν από τον υποθαλάσσιο χώρο του Δίαυλου Κω-Νισύρου.

Το εικονοστάσιο της νεοσύστατης βασιλικής ήταν από ξύλο και λέγεται ότι καταστράφηκε από τον ισχυρό σεισμό του 1933. Τότε από μάρμαρα μιας κατεστραμμένης οικοδομής(πρώην Ξ. Σεβαλιέρ) από το ίδιο σεισμικό συμβάν- ιδιοκτησίας κάποιου εύπορου ονόματι Λουιζίδης -χτίστηκε η σημερινή μαρμάρινη κατασκευή που διαχωρίζει και στολίζει το τέμπλο της Αγίας Παρασκευής.

Τα επίκεντρα των σεισμών από τους μυθικούς χρόνους ως τις ήμερες μας δεν έχουν αλλάξει ούτε έχουν αναιρεθεί οι αιτίες που δημιουργούν τους σεισμούς της ευρύτερης περιοχής, ενός χώρου ο οποίος θεωρείται από τους πλέον σεισμογενείς στον κόσμο. Αξιόπιστες ιστορικές μαρτυρίες ,παλαιοσεισμικές &αρχαιολογικές έρευνες μπορούν να συμβάλλουν και να εμπλουτίσουν ακόμη περισσότερο την έρευνα για την "ταυτότητα" των σεισμών που έχουν πλήξει την περιοχή κατά την ιστορική περίοδο.

Όμως τα σεισμικά φαινόμενα που έχουν καταγραφεί στην σύγχρονη ιστορία μας, λένε ότι παρατηρούνται ασεισμικές περίοδοι, που συνήθως ακολουθούνται από βίαια γεγονότα. Βρισκόμαστε σε μια περίοδο ''ασυνήθιστης'' σεισμικής ησυχίας. Ας ελπίσουμε ότι η εκτόνωση της σεισμικής ενέργειας όταν κάποια στιγμή συμβεί, να γίνει με τον λιγότερο επώδυνο τρόπο τόσο για μας όσο και για την πολιτιστική μας κληρονομιά.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Ιστορία της Νήσου Κω,Β. Χατζηβασιλείου

2.Κωακό Πανοράμα 1900-1948,Α. Μαρκόγλου

3.Κώια, Ι.Ζαρράφτης

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Το καμπαναριό της Αγ.Παρασκευής , κτίστηκε μετά το 1933.

1.Το αρχαίο ναΰδριο 2. Το τζαμί Defterdar, όπου υπήρχε ναός της Αγ.Παρασκευής (πριν το 1917;) 3.Ανέγεση ναού της Αγ.Παρασκευής , το 1913 4. Η τωρινή θέση του ναού της Αγ.Παρασκευής ,από το 1932 και μετά 5.Ερείπια αρχαίας πόλης Κω.

Ερείπια από τον αρχαίο ναό.

Ο αρχαίος ναός.

Κοντινό πλάνο από αεροφωτογραφία, της πόλης Κω της δεκαετίας του ΄40. Με το κίτρινο βελάκι σημειώνεται η Αγ.Παρασκευή χωρίς το καμπαναριό, το οποίο φτιάχτηκε την δεκαετία ΄60.

Η στήλη της Αγ.Παρασκευής μετά από τον σεισμό του 2017.