Είναι η θάλασσα μας ασφαλής από την ραδιενέργεια που εκπέμπει το Fukusima;

Στις 11 Μαρτίου 2011, ένας σεισμός μεγέθους 9R από τους μεγαλύτερους που έχει καταγραφεί ποτέ, σημειώθηκε 80 μίλια ανοικτά των βορειανατολικών ακτών της Ιαπωνίας. Ο σεισμός προκάλεσε μια σειρά από κύματα τσουνάμι- το μεγαλύτερο του οποίου υπολογίζεται περίπου 23 μέτρα- που σάρωσαν την ξηρά κατά μήκος της ακτής του Χονσού. Πολλοί  άνθρωποι σκοτώθηκαν, από αυτό το τρομερό γεγονός. Όμως η καταστροφή δεν σταμάτησε εκεί, αφού παρουσιάσθηκε μια σοβαρή βλάβη του πυρηνικού σταθμού Fukushima, προκαλώντας τελικά τέσσερις από τους έξι αντιδραστήρες  να απελευθερώσουν ραδιενέργεια τόσο στην ατμόσφαιρα όσο και στους ωκεανούς .Υπάρχουν κάποια ερωτήματα που θα μπορούσαν να τεθούν σχετικά με αυτό το τρομερό γεγονός.

Τι  απελευθερώθηκε από τους αντιδραστήρες Fukushima και πόσο επικίνδυνο είναι;

Μέχρι στιγμής, γνωρίζουμε ότι από τους αντιδραστήρες του Fukushima απελευθερώθηκαν στοιχεία που κατά κύριο λόγο αποτελούνται από δύο ραδιενεργές ουσίες: το ιώδιο-131 και το καίσιο-137. Σε μεγάλες δόσεις, τα δύο αυτά ισότοπα ή ραδιονουκλεΐδια, όπως αποκαλούνται, μπορεί να προκαλέσουν μακροχρόνια προβλήματα υγείας. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, μόνο όσοι εργάζονται ή βρίσκονται στο εργοστάσιο αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα.

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι της ραδιενέργειας;

Σε γενικές γραμμές, υπάρχουν δύο είδη ραδιενέργειας, ιονίζουσες και μη ιονίζουσες. Η μη ιονίζουσα ακτινοβολία περιλαμβάνει το ορατό φως και τα ραδιοκύματα, και τα οποία δεν έχουν την ικανότητα να σχηματίσουν φορτισμένα ιόντα σε άλλα υλικά. Αντίθετα η ιονίζουσα ακτινοβολία, μπορεί να παρουσιάσει σοβαρή απειλή για την υγεία, επειδή μπορεί να μεταβάλει την ατομική δομή της ζωντανών ιστών. Η ιονίζουσα ακτινοβολία παρουσιάζεται επίσης σε πολλά διαφορετικά είδη, συμπεριλαμβανομένων των άλφα, βήτα και ραδιενέργεια γάμμα, όλα με διαφορετικό βαθμό ανησυχίας για τις επιπτώσεις στην υγεία.

Πόσο καιρό η ραδιενέργεια από αυτές τις ουσίες θέτει σε κίνδυνο τον άνθρωπο και το περιβάλλον;

Τα ραδιενεργά υλικά από τη φύση τους είναι  ασταθή και μειώνεται η αντοχή τους στο χρόνο. Η αλλαγή αυτή μετράται στη ημιζωή του ραδιενεργού υλικού-το χρονικό διάστημα που χρειάζεται η ραδιενέργεια  για να μειωθεί κατά το ήμισυ. Κάθε ραδιενεργός ουσία έχει μια διαφορετική ημιζωή, που κυμαίνεται από κλάσματα του δευτερολέπτου έως δισεκατομμύρια χρόνια. Το Καίσιο-137, για παράδειγμα, έχει χρόνο ημιζωής 30 ετών και έτσι είναι μια δυνητικά σοβαρή απειλή για την υγεία για δεκαετίες ή και αιώνες. Το Ιώδιο-131, από την άλλη πλευρά, έχει χρόνο ημιζωής του μόλις 8 μέρες και έτσι χάνει μεγάλο μέρος της δραστικότητάς του μετά από λίγες μέρες και ουσιαστικά εξαφανίζεται μετά από ένα με δύο μήνες.

Πόσο μακριά μπορεί να ταξιδέψει η ραδιενέργεια;

Η ιονίζουσα ακτινοβολία από μόνη της δεν μπορεί να ταξιδέψει πολύ μακριά μέσω του αέρα. Συνήθως, η σκόνη και άλλα σωματίδια, το θαλασσινό νερό και άλλα υγρά, αέρια μπορούν να  γίνουν ραδιενεργά  εξαιτίας της έκθεσης στα ραδιονουκλεΐδια και έχουν την δυνατότητα να μεταφέρονται στη συνέχεια σε μεγάλες αποστάσεις. Για μήνες και χρόνια μετά την έκρηξη του πυρηνικού σταθμού του Τσερνομπίλ στην Ουκρανία, οι επιστήμονες ήταν σε θέση να παρακολουθούν την εξάπλωση του ραδιενεργού υλικού στην ατμόσφαιρα και τον ωκεανό γύρω από την υδρόγειο. Μέσα σε μια εβδομάδα μετά τις εκρήξεις στο εργοστάσιο Fukushima, υπήρξαν αναφορές για πολύ μικρές αυξήσεις στις ηπειρωτικές ΗΠΑ

Ποιο είναι το κανονικό βασικό επίπεδο της ραδιενέργειας;

Το κανονικό βασικό επίπεδο ραδιενέργειας είναι διαφορετικό για διαφορετικά μέρη του πλανήτη. Η ραδιενέργεια σε ορισμένα σημεία είναι υψηλότερη επειδή κάποια μέρη λαμβάνουν λιγότερη φυσική προστασία από τη γήινη ατμόσφαιρα ή επειδή βρίσκονται σε μέρη όπου οι γύρω βράχοι περιέχουν περισσότερες ραδιενεργές ουσίες, όπως το ραδόνιο. Στον ωκεανό, η μεγαλύτερη πηγή ραδιενέργειας προέρχεται από φυσικές ουσίες, όπως κάλιο-40 και ουράνιο-238, τα οποία βρίσκονται σε επίπεδα 1.000 έως 10.000 φορές μεγαλύτερα από οποιοδήποτε ανθρώπινες πηγές ραδιενέργειας . Η μεγαλύτερη ελευθέρωση ραδιονουκλεϊδίων -εξαιτίας ανθρωπογενών δραστηριοτήτων- που παρατηρήθηκε μέχρι σήμερα ήταν το αποτέλεσμα των ατμοσφαιρικών πυρηνικών δοκιμών που πραγματοποιήθηκαν από τις ΗΠΑ, την Γαλλία και την Βρετανία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 και του '60. Παρόλη μάλιστα τη μεγάλη συγκέντρωση πυρηνικού νέφους στον Ειρηνικό που προκλήθηκε από τις δοκιμές  των ΗΠΑ στα νησιά Μάρσαλ, δεν υπάρχουν γνωστές δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία που να συνδέονται με την κατανάλωση θαλασσινών από τον Ειρηνικό.

Εάν υπάρχουν προειδοποιήσεις στην Ιαπωνία σχετικά με την κατανάλωση ορισμένων προϊόντων που έχουν μολυνθεί από την ραδιενέργεια, ποιά είναι τα ασφαλή όρια για κατανάλωση στα θαλασσινά;

Εκτός από εκείνα που βρίσκονται κοντά στους  αντιδραστήρες, τα θαλασσινά και άλλα προϊόντα που λαμβάνονται από τη θάλασσα πρέπει να είναι ασφαλή για ανθρώπινη κατανάλωση. Ωστόσο τα  επίπεδα ραδιενέργειας στα θαλασσινά θα πρέπει να συνεχίσουν να παρακολουθούνται, φυσικά, αλλά πρέπει να ξέρουμε ότι η ραδιενέργεια  στον ωκεανό πολύ γρήγορα θα διαλυθεί και δεν θα πρέπει να υπάρχει πρόβλημα πέρα ​​από τις ακτές της Ιαπωνίας. Το ίδιο ισχύει και για την ραδιενέργεια  που μεταφέρεται από τους ανέμους σε όλη την υδρόγειο. Ωστόσο, οι καλλιέργειες και η άλλη βλάστηση κοντά στον τόπο των αντιδραστήρων (συμπεριλαμβανομένων των χόρτων που οι αγελάδες τρώνε για την παραγωγή γάλακτος) που έρχονται σε επαφή με το νέφος από την ατμόσφαιρα και τη συσσώρευση ραδιενέργειας, μπορεί να παραμείνει μολυσμένη ακόμη και αν πλυθεί. Όταν καταναλώνονται τα τρόφιμα αυτά, ένα άτομο λαμβάνει μεγάλο μέρος αυτής της δόσης, και τότε ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος από την ραδιενέργεια που παίρνουμε  από την εξωτερική έκθεση.

Πόση ραδιενέργεια  απελευθερώθηκε από τους ιαπωνικούς αντιδραστήρες σε σύγκριση με το ατύχημα του Τσερνομπίλ;

Εξακολουθώντας να μην γνωρίζουμε ακριβώς πόση ακτινοβολία απελευθερώθηκε στην Fukushima. Το ατύχημα του Τσερνομπίλ ήταν πολύ πιο βίαιο και οδήγησε σε πλήρη παραβίαση της κελύφους  του αντιδραστήρα. Η εκδήλωση ξεκίνησε επίσης από μια πολύ δυνατή φωτιά γραφίτη που απελευθέρωσε μεγάλες ποσότητες ραδιενεργού υλικού στην ατμόσφαιρα και το οποίο ισοδυναμούσε  με  το 3-5 % του συνολικού αποθέματος του αντιδραστήρα. Οι άνεμοι από το ραδιενεργό νέφος κατευθύνθηκαν πρώτα προς τα βόρεια και τελικά από την Μαύρη Θάλασσα προς νότο. Η ραδιενέργεια στη Μαύρη Θάλασσα και τη Βαλτική Θάλασσα, αν και αυξημένη, παρέμεινε κάτω από τα επιτρεπτά όρια πόσιμου νερού.

Πώς το ραδιενεργό υλικό που απελευθερώθηκε στην Ιαπωνία  μπορεί να προσβάλλει τον άνθρωπο;

Είναι  ακόμα πάρα πολύ νωρίς να πει κανείς, αν απελευθερώθηκε περισσότερο υλικό από το αναφερόμενο και αν θα υπάρξουν τελικά σημαντικές μακροπρόθεσμες επιδράσεις μέσα σε μερικά χιλιόμετρα ή δεκάδες χιλιόμετρα από τις εγκαταστάσεις. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όσο περισσότερο το ραδιενεργό υλικό ταξιδέψει, τόσο μεγαλύτερη διασπορά (και λιγότερο επιβλαβή) θα έχουμε. Τα αποτελέσματα του Τσέρνομπιλ έγιναν αισθητά καλά πέρα από την Ουκρανία εν μέρει επειδή το ποσό ραδιενεργού υλικού που απελευθερώθηκε ήταν μεγάλο και επειδή περιέλαβε επίσης τις ουσίες όπως το πλουτώνιο που έχουν πολύ μακροχρόνιες παρενέργειες. Κατόπιν αυτού, οι άνθρωποι που ζουν κοντά στις εγκαταστάσεις θα πρέπει να ακολουθήσουν τους ελάχιστους περιορισμούς ασφαλούς απόστασης και άλλες προφυλάξεις που συστήνονται από την ιαπωνική κυβέρνηση και πρέπει να πάρουν τις προτεινόμενες πρόσθετες προφυλάξεις όπως η λήψη ιωδιούχου κάλιου για να αποφύγουν τα προβλήματα θυρεοειδή.

Υπάρχει κάποιος κίνδυνος για τους ανθρώπους που ζουν σε άλλα μέρη του κόσμου;

Τα ραδιενεργά υλικά που μεταφέρονται από τους ανέμους ή ρεύματα σύντομα θα αραιωθούν  έως ότου η ακτινοβολία πέσει κάτω από κάποια επίπεδα. Η ραδιενέργεια από την Φουκουσίμα μπορεί να μεταφερθεί σε άλλο μέρος του κόσμου μέσω των τροφίμων ή άλλων εμπορικών προϊόντων, όμως θα είναι αρκετά διασκορπισμένη με την πάροδο του χρόνου και δεν θα αποδειχθεί ως μια σοβαρή απειλή για την υγεία. Με την πάροδο του χρόνου, η ραδιενέργεια που συνδέεται με το εργοστάσιο Φουκουσίμα θα πρέπει να συνεχίσει να μειώνεται ακόμα περισσότερο. Η ακτινοβολία  τόσο από το ιώδιο-131 όσο και  από το καίσιο-137 που έχει πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ζωής θα μειωθούν με τον  χρόνο. Σήμερα, οι άνθρωποι που τρώνε θαλασσινά από τη Μαύρη Θάλασσα, εξαιτίας του Τσερνομπίλ , καταναλώνουν μια δόση καισίου-137 που είναι 100 φορές χαμηλότερη από εκείνη που απελευθερώνεται από ένα φυσικό ραδιονουκλεΐδιο, το πολώνιο-210, που δεν θεωρείται επιβλαβές για τα ζώα ή ανθρώπους.

Γιατί είναι αυτό το γεγονός  μείζονος σημασίας   για  τους ωκεανολόγους;

Οι ωκεανολόγοι χρησιμοποιούν ουσίες για να μελετήσουν τη διαδρομή και το ποσοστό των ωκεάνιων ρευμάτων και των διαδικασιών που σχετίζονται με τους ωκεανούς  και τις επιπτώσεις στο κλίμα. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά ραδιονουκλεΐδια που οι επιστήμονες χρησιμοποιούν ως "ρολόγια" για να μετρήσουν πόσο γρήγορα στον ωκεανό αναμιγνύονται  με τα ιζήματα που συσσωρεύονται στο βυθό. Ορισμένες από αυτές τις ουσίες είναι φυσικές, αλλά πολλές είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως το ατύχημα του Τσερνομπίλ, ή των δοκιμών πυρηνικών όπλων, ή ακόμη και του Fukushima.

Γεωδίφης με πληροφορίες από το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole των ΗΠΑ