Οι «αργοί» σεισμοί μπορούν να προκαλέσουν μεγάλα τσουνάμι

Ο παραπάνω χάρτης δείχνει τη θέση ενός  σεισμού μεγέθους 7,7R  που έπληξε δυτικά την Ινδονησία στις 25 Οκτωβρίου 2010. Από το  τσουνάμι που επακολούθησε, σκοτώθηκαν 400 άτομα. Ο σεισμός αργότερα χαρακτηρίστηκε ως «αργός» σεισμός, μια ασυνήθιστη κατηγορία σεισμών που μπορεί να παράγουν τεράστια παλιρροϊκά κύματα σύμφωνα με το USGS.

Ο σεισμός Tohoku που προκάλεσε το καταστροφικό τσουνάμι στην Ιαπωνία ήταν τεράστιος και επηρέασε περιοχές που βρίσκονταν 370 χιλιόμετρα μακριά  (όπως το Τόκιο), από τη ζώνη θραύσης. Για όσους ήταν κοντά στον σεισμό, μέσα σε περίπου 130 χιλιόμετρα από την  την βορειοανατολική ακτή της Ιαπωνίας, η δόνηση ήταν σημάδι ότι ένα τσουνάμι ήταν επικείμενο, ενώ για χιλιάδες κατοίκους το νερό ήρθε πολύ γρήγορα για να διαφύγουν.

Ωστόσο, όλα τα τσουνάμι δεν γεννιούνται από ξαφνικούς και  βίαιους σεισμούς. Στην πραγματικότητα, μερικοί σχετικά μικρού μεγέθους σεισμοί είναι ικανοί να προκαλέσουν τεράστια  και συχνά θανατηφόρα  τσουνάμι.

Υπάρχει μία ειδική κατηγορία σεισμών, ικανοί να προκαλέσουν πολύ μεγάλα κύματα παρά το μικρό μέγεθος τους. Συνήθως οι μεγάλοι σεισμοί παρουσιάζουν ρήξη με περίπου 3 χλμ. ανά δευτερόλεπτο, περίπου 10 φορές την ταχύτητα του ήχου, δήλωσε ο Άντριου Newman, βοηθός καθηγητής στο  Georgia Tech. Αντίθετα, αυτοί οι «αργοί» σεισμοί  παρουσιάζουν ρήξη οπουδήποτε μεταξύ 1 - 1,5 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο, έτσι ώστε να είναι το ένα τρίτο έως το ήμισυ της ταχύτητας, είπε ο Newman.

Για να κατανοήσουμε τι είναι μια ταχύτητά ενός σεισμού,  είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι οι σεισμοί συμβαίνουν σε γραμμές με αφετηρία και ένα τελικό σημείο. Το επίκεντρο είναι ακριβώς όπου η ρήξη αρχίζει. Στους αργούς σεισμούς, η κίνηση μπορεί να ταξιδέψει μόλις λίγα μίλια - ή εκατοντάδες χιλιόμετρα, όπως ακριβώς ένας κανονικός σεισμός κάνει  αλλά η ταχύτητα με την οποία η ρήξη παρουσιάζεται κατά μήκος της γραμμής ρήγματος είναι μικρότερη.

Η διαφοροποίηση - σε πραγματικό χρόνο - ανάμεσα σε αυτούς τους αργούς σεισμούς και τους πιο χαρακτηριστικούς, γρήγορους σεισμούς μπορεί να είναι μια δύσκολη υπόθεση, και μπορεί να σημαίνει ότι ο σχετικός κίνδυνος τσουνάμι είναι υποτιμημένος, ο Newman είπε.

"Αυτοί οι σεισμοί είναι πολύ ενοχλητικοί, επειδή οι άνθρωποι δεν τους απασχολούν ιδιαίτερα, ώστε να μην προετοιμαστούν για το τσουνάμι", δήλωσε ο Hiroo Kanamori, ένας ομότιμος καθηγητής γεωφυσικής στο Caltech. Ο Kanamori, ο οποίος ήταν ο πρώτος που εντόπισε αυτούς τους "αργούς" σεισμούς, ξεκίνησε την έρευνά του στην περιοχή ως νεαρός επιστήμονας στις αρχές της δεκαετίας του 1970, εμπνευσμένος από ένα περίεργο ιστορικό γεγονός.

Το 1896, ο σεισμός Sanriku, που συνέβη κατά μήκος της ίδιας τομής των ηπειρωτικών πλακών που διερράγη με τον πλέον πρόσφατο σεισμό στην Ιαπωνία, δημιούργησε ένα εκπληκτικό τσουνάμι .Κύματα τόσο υψηλά όσο 38 μέτρα σάρωσαν στην ξηρά, σκοτώνοντας πάνω από 27.000 ανθρώπους. Ωστόσο, ο Kanamori είπε ότι σύγχρονες μαρτυρίες από το σεισμό περιγράφουν μόνο μια σταδιακή, αργή ανακίνηση, και για τον λόγο αυτό δεν υπήρχε καμία συντονισμένη προσπάθεια να διαφύγουν." Ήμουν περίεργος για αυτό γιατί ήταν τόσο αργό," ο Kanamori είπε.

Τα στοιχεία μετέπειτα αποκάλυψαν ότι  ο σεισμός ήταν 7,2 R, ένα εκπληκτικά μικρός σεισμός για ένα τέτοιο τεράστιο τσουνάμι .Αντίθετα, τα υψηλότερα κύματα του τσουνάμι ήταν, κατά μέσο όρο, περίπου 7 μέτρα, με έναν αυτόπτη μάρτυρα να αναφέρει για ένα κύμα 13 μέτρα. Μέσα από περαιτέρω έρευνα, ο Kanamori χαρακτήρισε αυτήν την νέα κατηγορία "αργών" σεισμών, η οποία άρχισε να τους αποκαλεί «σεισμούς τσουνάμι» - ένα είδος  σεισμού το οποίο αν και σπάνιο, μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο λόγω των τσουνάμι που παράγουν.

«Τα τελευταία 20 χρόνια, το 1/3  των σεισμών που δημιούργησε τσουνάμι και προκάλεσε σημαντικές απώλειες ήταν αργοί σεισμοί," είπε ο Newman.

Γιατί λοιπόν αυτές οι «αργοί» σεισμοί δημιουργούν τέτοια ισχυρά τσουνάμι;

Μια απάντηση έγκειται στο εάν ο σεισμός ο ίδιος συμβαίνει κατά μήκος της ζώνης καταβύθισης - μια διασταύρωση των πλακών της Γης, όπου μία τεκτονική πλάκα υποβυθίζεται κάτω μία άλλη."Κατά μήκος μιας ζώνης καταβύθισης, συνήθως τα βαθύτερα τμήματα ολισθαίνουν πολύ γρήγορα και τα πολύ ρηχά μέρη ολίσθησης σχετικά αργά», είπε ο Kanamori. Έτσι αυτοί οι αργοί σεισμοί «τραντάζουν» μια περιοχή πολύ πιο κοντά στον θαλάσσιο πυθμένα από τους βαθύτερους, πιο γρήγορους σεισμούς.

Ο Newman έχει αναπτύξει ένα πρόγραμμα που αξιολογεί την ενέργεια που παράγεται σε σεισμούς. Είπε ότι το πρόγραμμα, που ονομάζεται RTerg, είναι ιδιαίτερα καλό στο να προσδιορίσει τους σπάνιους "αργούς" σεισμούς, καθώς και σε πραγματικό χρόνο.Το πρόγραμμα χρησιμοποιεί τα ίδια σεισμικά δεδομένα που διατίθενται από τα κέντρα μοντελοποίησης τσουνάμι , αλλά τα  βλέπει με νέο τρόπο, και έχει τεθεί ήδη σε δοκιμαστική λειτουργία στο Pacific Tsunami Center στη Χαβάη.Ο Newman τόνισε ότι RTerg εξακολουθεί να είναι υπό δοκιμή, αλλά είπε ότι ελπίζει πως μπορεί τελικά να ενσωματωθεί σε συστήματα προειδοποίησης για τσουνάμι σε όλη την υδρόγειο.Το  RTerg μπορεί να εντοπίσει εάν ένα σεισμός είναι αργός, και εάν αυτός μπορεί  να δημιουργήσει ένα πολύ πιο επικίνδυνο τσουνάμι από εκείνο της  αρχικής προειδοποίησης , είπε ο Newman, και επιτρέπει στις αρχές να προειδοποιούν παράκτιους πληθυσμούς ότι η κατάσταση είναι επείγουσα.

Γεωδίφης με πληροφορίες από το OurAmazingPlanet

Πηγή εικόνων -H ζώνη καταβύθισης Cascadia( Steve Malone) και ο σεισμός του Mentawai,Ινδονησίας(USGS)